U kunt ons steunen door lid van de Heemkundekring Schijndel te worden. Iedere dinsdagochtend zijn wij tussen 9 en 12 uur in de heemkamer: Cultureel Centrum Spectrum, Steeg 9 g, Schijndel. |
Maria Kleuterschool
Maria kleuterschool, Pastoor van Erpstraat 4
De oudst bekende kleuterschool is Kleuterhof of Kleutererf eerst aan Heikantstraat later aan de Schootsestraat. Aanvankelijk is het nog een onderdeel van de oude binnenschool, een inpandig schoolgebouw binnen het moederhuis. In 1867 is er sprake van een bewaarschool bij de zusters met 90 kinderen, waaraan verbonden zijn twee hulponderwijzeressen en twee kwekelingen. De kinderen genieten er „oppassing, uitspanning en enig onderwijs‟. Vanaf 1907 worden alle kinderen ondergebracht in een nieuw gebouw, waar in 1921 een verdieping bovenop is geplaatst. Onder de ouderen in Schijndel roept onderstaand overzichtje misschien nog bepaalde herinneringen op.
Hoofdleidsters over 1933-1983:
- Zr. Majella Basting 1930-1944
- Zr. Philippa Schopman 1944-1952
- Zr. Bernardina Oude Egberink 1952-1956
- Zr. Marie Cornela van den Elzen 1956-1965
- Zr. Dyonisia van Laarhoven 1965-1968
- Zr. Willibrorda Marie van der Aalst 1968-1983
In de jaren '60 van de vorige eeuw kampt men voortdurend met de nodige ruimteproblemen. Geen ideale situatie en sommige kleuters zitten dan hier, dan daar. Er worden plannen ontvouwd om een nieuwe kleuterschool te bouwen. Intussen is het lange tijd behelpen aan Pastoor van Erpstraat 4. De Mariahoeve wordt op een bepaald moment verbouwd en daarin huisvest men een van de kleutergroepen. De andere ruimte wordt verhuurd aan de Mavo. Het verouderde gebouw voldoet niet meer aan de eisen die aan goed en kwalitatief kleuteronderwijs gesteld worden. Op basis daarvan wordt overwogen om het gebouw volledig te renoveren, maar een nieuw onderkomen bouwen is zeker zo voordelig.
Op het moment dat „Ons Kleutererf‟ ernstig met ruimtegebrek kampt, want de kleuterschool blijkt inderdaad overvol, wordt al een dependance aan de rand van nieuwbouwwijk de Beemd gerealiseerd dicht bij het centrum nl. tegenover het kerkhof aan de Rietbeemdweg. Het raadsbesluit van 13 december 1968 voorzag in de bouw van drie lokalen en een speelzaal. Het heeft wel de nodige „bouwkundige en bestuurlijke voeten in de aarde gehad eer het gebouw er stond, maar in augustus 1969 wordt deze kleuterschool opgeleverd en in januari 1970 volgt de officiële opening. De leiding (op afstand) berust aanvankelijk bij zuster Willibrorda Marie en later bij Juffrouw Joyce de Bell. De in heel Schijndel bekende zuster Frederico Lenders is er als enigste zuster, naast enige lekenkrachten zoals Ria Schukman-Verhoeven en Lieneke-Schuurmans, als kleuterleidster nog werkzaam. Zuster Lenders ging op 15-11-1978 met pensioen. De kleuters die er zitten komen deels uit het centrum en deels uit de in aanbouw zijnde wijk de Beemd. Geen enkele Schijndelse kleuterschool heeft overigens zo’n korte levensduur gekend, want in 1983 wordt dit gebouw al weer gesloopt!
De eerste foto is waarschijnlijk uit 1928.
Op de voorgrond de bewaar of kleuterschool (1) gebouwd in 1906-1907 samen met de meisjesschool (2). De kleuterschool is voorzien van een eerste verdieping in 1922.
De meisjesschool had oorspronkelijk 11 lokalen en een gymzaal aan de straatkant.
Deze foto is genomen tijdens de verbouwing van deze gymzaal tot schoollokalen, er werd een verdieping op geplaatst.
3. Is het rectorhuis uit 1885.
4. Is de Kweekschool gebouwd in 1925.
5. Is het gebouw voor de leerlingen van de voorbereidingsklassen, gebouwd rond 1880.
De rode stippen achter gebouw 5 geven aan waar het Kloosterpad liep.
Geheel links bovenin is nog net het Oude Raadhuis te zien met rechts daarnaast slagerij van Rooij.
Rechts boven is Villa Colorito te zien, gebouwd in 1911.
De tweede foto is uit de jaren 50, boven in zien we de St. Josef Muloschool voor jongens gebouwd in 1950.
We zien de verbouwde gymzaal van de meisjesschool met daarvoor de Mariahoeve. Dit laatste gebouw is in 2007 in gebruik als kantoor.
De leerkrachten.
Zuster Frederico jaren 1950-1952
Zuster Sixa
Deze zuster vertrok rond 1952-1953 naar Curaçao.
De kinderen hebben toen het volgend liedje voor haar gezongen:
- Zuster sixa gaat vertrekken naar het warme Curaçao
- Dat doet ze o zo geerne ,daar krijgt ze nooit geen kou.
- Fal de riro ciro sa -fal de riro ciro sa, fal de riri ciro sa.
Zuster Marie-Cornelia begin jaren 60.
Juffrouw Leubel begin jaren 60.
Herinneringen.
Wouth Oerlemans, geboren 1929, New York, 26 oktober 2008.
Toen ik aan deze brief begon, was ik eigenlijk van plan om jou te vertellen waarom de 1933 foto van ons Toos en mij op de speelplaats van de bewaarschool (ook wel kakschool, kleuterschool, of fröbel school geheten) misschien in de rubriek "Het Rijke Roomsche Leven" past.
Dat komt vanwege die lange kousen die ik aan had. Waarom hadden kleine jongentjes lange kousen aan? Niet vanwege de kou maar vanwege de bisschop van 's-Hertogenbosch, monseigneur Alphons Diepen. Als ik het goed begrepen heb was hij het die de zedelijkheid wilde bevorderen door alles wat bloot was te bedekken. Dus mochten wij jongens geen kniekousen dragen!!
Maar jongen van drie en vier jaar lopen graag hard, en doen aan bok springen, doen "de lèste, gè bent" als ze bijna bij een vriend of klasgenoot thuis zijn. En ze vallen natuurlijk waarbij ze hun knieën zeer doen en gaten in hun kousen krijgen. Ons moeder zei wel eens: "Met wat zalf en verbandje worden die knieën van zelf beter, maar die kousen, verdorie nog toe, die moet altijd gestopt worden." (Ik heb na al die jaren toch nog littekens op m'n knieën). Op een gegeven moment was ons moeder het beu met al dat kousen stoppen en besloot ze me met kniekousen aan naar school te sturen.
Toen was daar een zuster: zuster Antonie. Die zal wel zo'n beetje een eenpersoons zedenpolitie van de bewaarschool zijn geweest. Ik herinner me (na meer dan zeventig jaren!) dat ze een valse glimlach had. Ik had nogal grote oren en zij had er een sadistisch plezier in om me daar aan te trekken. En dat deed zeer, vooral als ze zo'n oor ook draaide. Ook had ze het op mijn krullen. Ik was ons moeders trots want ik had een hoofd vol prachtige blonde krullen, zo'n beetje als een uitgebloeide paardenbloem. Dat kun je op die foto niet zien, want ons Toos heeft me die krullen eens afgeknipt. Maar dat is een ander verhaal. Zuster Antonie trok graag aan mijn krullen. Dat deed ook zeer. Wanneer ze dat deed, zei ze: "Oerlemanneke, Oerlemanneke! Gekrulde haren, gekrulde zinnen; gekruld van buiten, gekruld van binnen!"
Ik weet niet wat voor een gezicht ze heeft moeten maken toen ik daar op een maandagmorgen met kniekousen de speelplaats op wandelde. Wel weet ik dat ze heel verontwaardigd was en me heel hard bij mijn oor naar de klas heeft gesleept waar ze in een kast zo'n beetje van alles had liggen. Ze haalde daar wat touwtjes vandaan en een schaar. Ze heeft toen dat touwtje in zes stukken geknipt, ongeveer allemaal even lang. Toen heeft ze mijn bretels los gemaakt van voren en van achteren aan alle lussen van mijn bretels een stukje touw geknoopt. Het ander eind van elk touwtje heeft ze toen nauwkeurig vast gemaakt aan de knopen van mijn broek, zodat ze mijn broek zover omlaag kon trekken dat de broekspijpen mijn blote knieën dekten. Toen heeft ze me terug gebracht naar de speelplaats. Nou moet je eens bedenken hoe een kleine jongen zich voelt als zijn broek hem tussen de knieën hangt met die belachelijke touwtjes aan zijn bretels. Je kunt maar amper lopen, laat staan rennen. Ik kende het woord toen nog niet, maar wel het gevoel van gefrustreerd zijn. Het is wel bekend dat, als je gefrustreerd word, word je kwaad en als je kwaad word, ben je in staat om gewelddadigheid te begaan. Zelfs als je maar vier jaar oud bent. Ik heb wel even geprobeerd om aan die lage broek te wennen, maar dat ging niet goed. Ineens, en ik weet niet meer hoe het gebeurde, ben ik toen naar zuster Antonie gelopen en ik heb ik haar zo hard mogelijk tegen haar benen geschopt. Wat zal die verbaasd zijn geweest! Vóórdat ze me bij mijn oren of mijn krullen kon grijpen, heb ik mijn broek zo hoog mogelijk opgetrokken zodat ik kon lopen en ben toen hard naar huis gelopen.
Dit is eigenlijk het eind van mijn relaas, want ik weet niet meer wat er gebeurd is toen zowat op de midden morgen helemaal alleen thuis aan kwam. Wat heeft ons moeder gezegd toen ze die stomme touwtjes aan mijn bretels zag en mijn broek tussen mijn knieën? Wat heb ik gezegd om uit te leggen wat er zoal gebeurd was op die maandag morgen? Ik weet het echt niet. Ben ik van toen af aan met kniekousen naar school gegaan? Ik weet het allemaal niet.
Ons vader had een broer die pater was en twee zussen die zuster van Schijndel waren. Ik kan me alleen maar inbeelden, dat ze vroeg of laat gehoord hebben wat me met zuster Antonie overkomen was. Ik veronderstel dat ze allereerst geschandaliseerd waren omdat iemand in de familie zich zó misdragen had. Maar ik weet zeker, dat ze met z'n drieën hartelijk hebben zitten lachen om wat Wouth toch gedaan had.
Ik heb nog andere herinneringen aan zuster Antonie want later heeft ze ons catechismusles gegeven en nog later heeft ze me geholpen om misdienaar te worden. Je hoeft me niet te geloven, maar nu ik naar een kerk ga waar alles een beetje anders is en waar geen Latijn wordt gebruikt, zeg ik wel eens bij m'n eigen dat langste stuk Latijn van de introïtus namelijk de confiteor. Misschien weet je wel niet wat dat is, want dat is allemaal al lang uit de kerk mode.
Ik verbaas me wanneer ik merk dat ik dat nog helemaal ken, meer dan zeventig jaar later.
Zuster Antonie zou trots op me zijn.
Mieke Wouters-van Houtum
Er zijn wel wat herinneringen aan de kleuterschool, maar niet zoveel. Maar wie weet doet goed voorbeeld goed volgen. Zuster Frederico kan ik me nog goed voor de geest halen. Klein en meestal vrolijk en zingend. Maar als ze boos werd dan maakte ze al stampend een rondedans.
De w.c.'tjes hebben wel indruk gemaakt. Bij binnenkomst in de kleuterschool, rechts in de gang, kleine w.c.'tjes met klapdeurtjes. In de pauze in de rij en om de beurt door de klapdeuren. Zuster Frederico liep heen en weer kijkend over de deurtjes zodat je niet te lang bleef zitten.
Ook een liedje uit die tijd kan ik me nog herinneren. We stonden opgesteld op de grote speelplaats tussen de kleuter- en lagere school en zongen het lied over zuster Sixa.
Jeanne van Rooij, geboren ca 1948.
Zelf zat ik op de kleuterschool van 1952 -1956. In 1953 werden er foto’s gemaakt, maar geen klassenfoto en ik herinner me hoe we als het slecht weer was op dat binnenplaatsje, onder de overkapping rondjes liepen. In de rij, twee aan twee. En hoe we dan zongen:
- O lieve Heertje
- Geef mooi weertje
- Geef mooi dag
- Dat de zon weer schijnen mag.
En als dat niet hielp hadden de zusters er nog eentje, ze waren niet voor een gat gevangen.
- O Lieve Vrouwtje
- Geef de zon een douwtje
- Geef de zon een harde slag
- Dat ze toch weer schijnen mag.
Bernadine van Breugel-van Doremalen, geb 1955.
Op de kleuterschool had ik Zuster Marie-cornelia en Juffrouw Leubel.
Herinnering Sinterklaasfeest.
Alle kinderen stonden buiten op het speelplaats.
Zwarte piet ging juffrouw Leubel boven in de klassen achterna.
En die kwam steeds voor het raam roepen.
Wat waren we bang.
Ken ook nog een versje.
- Koen maak je deze schoen .
- Ja juffrouw zal het dadelijk doen.
- Koen is mijn schoen al klaar?
- Ja juffrouw betaalt u maar.
- Koen ik heb nog geen geld ontvangen.
- Dan laat u schoen maar hangen.
- Dag koen
- Dag juffrouw zonder schoen.
Klassenfoto's
Foto's genomen tussen 1921-1930.
Ongeveer 1921, geboren ca 1917-1919
Rij A: 1. Onbekend, 2. Onbekend, 3. Onbekend, 4. Onbekend, 5. Onbekend, 6. Onbekend, 7. Onbekend, 8. Onbekend, 9. Onbekend.
Rij B: 1. Onbekend, 2. Onbekend, 3. Onbekend, 4. Thera Doreleijers, 5. Onbekend, 6. Onbekend, 7. Onbekend, 8. Onbekend.
Rij C: 1. Onbekend, 2. Piet van Oorschot, 3. Jan van de Schoot, 4. Peter Eikemans, 5. Toon Kastelijn, 6. Jan Weijenberg, 7. Bert van Geffen, 8. Adri van Schijndel.
Rij D: 1. Jo van Dijk, 2. Sjaak Gevers, 3. Wim van de Schoot, 4. Gevers, 5. Leonard van Schijndel (1918 - 2007), 6. Toon van de Ven, 7. Harrie Tartwijk, 8. Jas Mutsaerts, 9. Piet van Houtum.
Rij E: 1. Gijs van Liempt, 2. Adri van den Heuvel, 3. Broer Eikemans (broer van E4), 4. Wil Eikemans (broer van E3), 5. Bér Koolen, 6. Marinus van Kasteren, 7. Nard van Doremalen.
1924, geboren ca 1918-1920
Rij A: 1. Jan Goijaarts 2. Onbekend, 3. Voets (zoon van Toon), 4. Piet Kemps, 5. van den Dungen, 6. H. Dekkers 7. Onbekend, 8. Jo van den Oetelaar.
Rij B: 1. J. van Schijndel, 2. Pijnenburg, 3. Mies Verbruggen, 4. Wim van Esch, 5. H. van Heeswijk 6. Frits Gooden 7. H. Martens 8 An Venmans
Rij C: 1. An van Gestel (dochter van Gijs), 2. Gijs Timmermans, 3. Frans van Beek, 4. Onbekend, 5. Frans van Roozendaal, 6. Wouters ? 7. Joke van der Eerden, 8. G. van de Wijdeven, 9. Mien van Heeswijk.
Rij D: 1. Aarts, 2. de Graaf, 3. zusje 1 van den Broek, 4. zusje 2 van den Broek, 5. Onbekend, 6. Voets ? 7. M. van de Wijdeven, 8. Piet van de Wijdeven.
Rij E: 1. H(arrie?) van Gestel (geboren 1922?), 2. An van Gestel (dochter van Dries), 3. Nol Van Roessel, 4. Jan van Roessel, 5. Dreka Geerts, 6. Gijs van Esch.
Foto's genomen tussen 1931-1940.
Broer-Zussen foto's 1933
Foto's genomen in 1933 van de leerlingen van de kleuterschool met hun zus(sen) van de Mariaschool.
v d Steen
Het jongetje is Henk van der Steen met van links naar rechts de zusjes Tia, Mimmi en Justine van der Steen.
Dit zijn kinderen van Hubertus van der Steen, slagerij plein 1944, gebr. van der Steen.
van Galen
Van L nr R: Jan van Galen geboren 1929, Leo van Galen geboren 1927 Herman van Galen geboren 1928.
De familie P. van Galen woonde toen in de Pompstraat.
Hun vader was timmerman en maakte o.a. doodskisten.
van de Greef
Van L nr R: Mien van de Greef (geboren 28 december 1928, overleden 9 februari 2002), haar zus Mia van de Greef (geboren 10 oktober 1926) en haar broer Jo van de Greef (geboren 26 november 1927, overleden 4 maart 2001)
Familie van de Greef woonde op de hoek Groeneweg / Bunderstraat.
Vader Hendrikus van de Greef, bijgenaamd Driek de Kis, was klompenmaker.
De middelste, Mia, was toen heel boos want zij was de enige met schoenen aan, en de nonnen hadden het schoolbordje daarvoor gezet.
Mia was gehuwd met Adrie Persons en samen hebben ze jarenlang het cafe in de Sint Servatiusstraat, naast het Gemeentehuis, gerund, (de "Crazy Horse").
van Kampen
Van L nr R: Jan van Kampen (Johannes W., geboren 19 oktober 1927), Jet van Kampen (Henriette G., geboren 12 juli 1922, overleden 13 oktober 1971), Truus van Kampen (Geertruda H., geboren 3 april 1926)
De familie van Kampen woonde in de Voortstraat op nr 5.
Vader Jan van Kampen was wagenmaker, voorheen bij de Gele Rijders.
Oerlemans
Van L nr R: Wouth Oerlemans (geboren 19 april 1929), Toos Oerlemans.(geboren eind 1927- begin 1928)
De familie Oerlemans woonde op de hoek van de Toon Bolsiusstraat en de Voortstraat.
Vader Johan Oerlemans was boekhouder bij Steenfabriek De Molenheide.
Als je een korte broek aan had, zoals de meeste jongens op die leeftijd dat hadden, mocht je toch niets bloot laten zien. Ik geloof dat het een bevel van de bisschop was dat die jongens blootheid bedekt moest worden. De meisjes droegen vanzelf lange kousen. Een dezer dagen zal ik je wel eens vertellen wat er gebeurde toen ik met kniekousen naar school ging.
van den Brand
Links Mien of Mientje van den Brand (geboren 13-8-4-1927, overleden 15 februari 1992), Rechts Marietje vanden Brand (geboren 13 augustus 1921, overleden 8 februari 2011)
De kinderen van den Brand groeiden op in de Sint Servatiusstraat en woonden op nummer 86.
Marietje werd als tweede kind en eerste meisje geboren in een groot gezin met 13 kinderen. Mien werd als zevende geboren en was meisje nummer twee.
Foto's genomen tussen 1951-1960.
1952-1954, geboren ca 1948
Rij A: 1 Zuster onbekend.
Rij B: 1. Rene Doreleijers (geboren 1949), 2. Gevers ( Toon Bolsiusstraat), 3. Jan Rozendaal (Sint Servatiusstraat), 4. Jean van Dijk (van de bakker), 5. van de Ven? of Willems? (Elschotseweg), 6. van de Sman.
Rij C: 1. van Aarlen, 2.Pijnappels (Boxtelseweg), 3. Hermien van Gestel (geboren 1948) 4. den Otter.
1953-1954, geboren ca 1948
Rij A: 1. Zuster Leonarda
Rij B: 1. Christian van Delft?, 2. Jan Wouters, 3. Anne Marie Oerlemans, 4.Bennie Verhagen?, 5. van der Rijdt?, 6. Broer van Zoggel, 7. Stien Hellings.
Rij C: 1. Tini Verhagen uit het Hermalen? 2. Rianne van Rozendaal (meubelwinkel Heikant?)3. Henk van Osch, 4. Anne Schevers, 5. Ad Schevers.
Foto's genomen tussen 1961-1970.
1967-69, geboren ca. 1963-1964
Rij A: 1. juf Eveline Schuurmans, 2. Maryn Voets, 3. Twan de Louwere, 4. Frank van den Berg, 5. Josien Schouten, 6. Anita Persoons, 7. Jurgen Eijmberts, 8. Bettie van Stiphout, 9. Marjo Heerkens, 10. Ton van Kaathoven, 11. Ad van de Veer.
Rij B: 1. Jaap van Kessel, 2. Ronny van Veghel, 3. Antoine van den Heuvel, 4. Andy Santegoeds, 5. Henri van Gestel, 6. Yvonne van Poppel, 7. Edith Versmissen, 8. Addy Kluijtmans, 9. Orhan Ucerler, 10. Humphrey den Otter, 11. Onbekend, 12. Frank Vermeer.
Rij C: 1. Lia ? 2. Liesbeth Hermes, 3. Ellen Eimberts, 4. Christ Korsten, 5. Marianne de Kok, 6. Christa van Liempd, 7. Christ van Tiel.
Rij D: 1. Erik Aarts, 2. Franka Santegoeds, 3. Gerrit van Veghel, 4. Ronald Janssen, 5. Wilma van den Heuvel.
Foto's genomen tussen 1971-1980.
1972-73, geboren ca 1966-67
Foto is genomen bij Ons Buunderke, Bunderstraat 22.
Rij A: 1. juf mevrouw Godeliva, 2. Onbekend, 3. Antoinette Pijnappels, 4. Karin Broks, 5. Onbekend, 6. Korsten, 7. Ton Tausch (de juwelier), 8. Onbekend, 9. Leo van Roessel.
Rij B: 1. Onbekend, 2. Onbekend, 3. Onbekend, 4. Onbekend, 5. Aart Hellings, 6. Onbekend, 7. Jeroen Kooijmans, 8. Harold van den Oetelaar.
Rij C: 1. Onbekend, 2. Paul ? 3. Erik van Helden, 4. Henja Korsten, 5. Onbekend, 6. Onbekend. 7. Wout van Rooij (zoon van de slager), 8. Henk van Hamond, 9. Onbekend, 10. Onbekend, 11. Henk van Casteren, 12. Onbekend, 13. Onbekend, 14. Peter Broks, 15. Carly Jansen.