Oorlogsherinneringen van Dora de Wit

Dorothea Johanna Margaretha de Wit
Persoonsinformatie
Volledige naam	Dorothea Johanna Margaretha de Wit
Roepnaam	Dora
Geboorteplaats	Schijndel
Geboortedatum	12 mei 1921
Overl.plaats	Venlo
Overl.datum	17 april 2021
Partner(s)	Henri Roger Maria (Hans) van Tulder

Oorlogsherinneringen van Dora de Wit

Dinsdag 24 oktober 1944 en volgende dagen.

Dora de Wit, geboren in 1921, heeft de periode na de bevrijding opgetekend in een dagboek. Een dagboek in de vorm van brieven; brieven naar haar verloofde Hans en zijn zus Agnes die nog in bezet Nederland zaten. Op 9 oktober 1945 trouwde Dora de Wit met haar Hans in Schijndel. Zij vestigden zich in Arnhem en later in Venlo.

Dinsdag 24 October 1944 10 uur.

De tweede dag van de vrijheid is alweer voorbij. Een heerlijk gevoel is het om vrij te zijn. Papa, Moeder, Jan en ik slapen vannacht weer bij Geerkens, en de rest nog in de kelder. Vandaag hebben we ons huis in orde gemaakt. De Engelsen helpen mee. Er slapen er 4 bij ons in de kamer. Het zijn aardige jongens. We hebben er veel plezier mee gehad. Zij leren ons Engels en wij hun Hollands. De voor- en huiskamer is opgeruimd, ook de veranda. Het is een ruïne van glas, scherven, stenen plus de rest van over de grond gesmeten papier en alles wat in de kasten lag. Gelukkig dat de huiskamer nog helemaal goed is. Now I am very sleepy so I go to bed. Good night. Till tomorrow.

Woensdag 25 October 1944 11 uur.

Wat vliegen de dagen voorbij. Vanmorgen heb ik in ons huis gewerkt en moest vanmiddag met de Engelsen mee eten. Heerlijk was dat. Volop vlees, erwtjes, worteltjes, aardappelen en jus. Vanmiddag moest ik komen werken op ons nieuwe raadhuis dat is in de landbouwschool en voor ik ging kreeg ik een heerlijk kop thee en een reep chocolade. Vanmiddag moest ik helpen tikken. N.S.B.’ers, zwarthandelaren en moffengrieten zijn opgepikt en moeten nu werken onder gewapende bewaking. Vanavond was ik weer in ons eigen huis. Nout was er ook en heeft piano gespeeld en later hebben we gezellig zitten praten bij de kachel. Nu kun je goed Engels leren. Onze Wil bleef er vannacht slapen. Nieuws hebben we vandaag niet gehoord. Alle mensen hebben het druk met het opknappen van hun huizen voor zover dat mogelijk is. Het is koud hier en ik kruip dus vlug onder de wol. Wel te rusten.

Vrijdag 27 October 1944.

Gisteren heb ik niets geschreven daar ik mijn blocnote niet kon vinden. Gisteren sliepen Hannie, Jacq, Jaap, Jan, Kees, Wil en ik in ons eigen huis in ons eigen bed. Wat was dat heerlijk. Twee Tommies zijn gisteren verder gegaan en er is een nieuwe bijgekomen. Gisterenavond was het erg gezellig hier. Onze vriend Bram Peel zei tegen me: "When you were 12 months in England you'll speak English fluentley". Maar hij begint ook al aardig Hollands te spreken en is pas vier weken in Nederland. Hij is katholiek, de anderen waren allemaal protestant.

Vandaag zijn we allemaal weer thuis. Het huis is weer bewoonbaar. Het dak is weer dicht en de ramen zijn ook allemaal weer dichtgetimmerd. Alleen Kees zijn kamer, waar die voltreffer in is gekomen, ligt nog overhoop. In de keuken is een groot stuk uit het plafond gevallen en kijk je zo naar boven. De schuur kunnen ze wel afbreken, die heeft twee voltreffers gehad en is helemaal ontwricht. Gelukkig dat ons kantoortje helemaal niets mankeert, zelfs waren er nog 4 ruiten heel. Ze hebben diverse dingen van mij gestolen. Ook Moeders mooie gang- en traploper. Het is wonderbaarlijk zoals wij eraf gekomen zijn. O.L. Vrouw heeft ons op zichtbare wijze gespaard. Toon de Hommel zit met zijn gezin achter in de keet. Zijn huis is erg kapot zoals de meeste huizen hier in de buurt. Jullie zullen Schijndel niet meer terug kennen, het is erg om te zien, maar toch zijn de mensen blij dat het vast zover is. De vlaggen wapperen op de puinhopen.

Toch zijn er al wanklanken. Men heeft onze hoogstaande, hardwerkende Burgermeester zonder meer afgezet. Enkele mensen die tegen hem waren en bij de ondergrondse zaten hebben verkeerde en volgens mij leugenachtige inlichtingen verstrekt aan een kapitein van de Stoottroepen der Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten. Men zei dat zijn houding te slap was geweest. Als er iemand geweest is die veel voor Schijndel gedaan heeft, zonder daarbij het minste eigenbelang te hebben, dan was het toch Burgermeester W.J.N. Wijs. Nu is Harry Jansen wnd. Burgermeester. Als hij met de Engelsen moet praten heeft hij een tolk nodig. O, het heeft mijn hele dag verpest. Ik kan niet zeggen hoe erg ik het vind. Alles zal wel weer terechtkomen, denk ik, maar ondertussen zitten we ermee. Ik vind dit net zo erg als een bombardement en dat was ook verschrikkelijk. Vanavond sliepen de Engelsen niet meer hier, dat wilden ze niet meer doen nu wij thuis waren. Bram was vanavond weer hier en vertelde over Iran, Egypte, Italië, Normandië en wat hij allemaal gezien en meegemaakt had. Zondag moet hij in Eindhoven voetballen. Hij is keeper.

Gisterenavond liep ik op mijn eentje van Geerkens naar hier toen een Tommie me achteropkwam, good evening en hij liep met me mee. Ik kreeg een sigaret van hem en we praatten zo’n beetje. Na een poosje kreeg ik een heerlijk stuk zeep van hem. Toen we bij ons thuis waren vroeg ik of hij mee naar binnen ging. Dat deed hij en heeft verder de hele avond in de buurt van Hannie gezeten (met Jacq, anders kon ze hem niet verstaan). Af en toe rammelt het hele huis van het schieten. Gelukkig maar dat het geen kwaad meer kan, maar toch schrik je nog wel. Vijf weken is lang om onder granaatvuur te liggen. Gelukkig maar dat dit nu voorbij is. Ik kruip nu gauw in bed. Het is alweer half twaalf geweest. Good night!

Maandag 30 October 1944, 8 uur.

Wat was het koud vandaag en dan in die open huizen zonder kolen. Maar toch mogen we niet klagen, er zijn nog mensen die in een open schuur moeten slapen. Gisteren hadden we bijna geen licht meer, maar nu is er een oplossing gevonden door de petroleumlamp met dieselolie, dat gaat goed.

Hier is een bureau Herstel en Opbouw opgericht en zijn Papa en de jongens volop aan het werk. In de straat worden heel veel huizen gesloopt. Tegenover de fabriek staat geen enkel huis meer. De Engelsen ruimen de zaak meteen op. Ik denk dat jullie Schijndel niet meer terug kennen. Af en toe staan we zelf te prakkeseren: "Wat stond daar ook weer?". Bij de meeste huizen staat een bordje "Levensgevaarlijk". Een groot gedeelte wordt dan ook afgebroken. Het klooster heeft 260 granaten gehad en 300 er rondom. Het was geen kleinigheidje. Ons huis ziet er verreweg het beste uit vanaf het spoor, ook dat van Van der Eerden en van Van Schaik zijn nog goed. De boerderijen in het Wijbosch en op de Rooijschedijk zijn zowat allemaal afgebrand of verwoest. Het is hopeloos als je hoort wat de mensen allemaal kwijt zijn.

Vandaag hebben we het kantoortje uitgeruimd dan kan Toon de Hommel daarin want de keet is veel te koud. Die is ook flink beschadigd en het tocht daar ontzettend. Gelukkig dat onze meubels in het kantoortje niets geleden hebben. Je snapt er niks van als je onze schuur ziet. Die heeft wat klappen gehad. We kunnen nu achterom door de schuur naar de bakker, die hele muur is zowat weg. In het kantoortje zijn zelfs nog ruiten heel. Een ruit hebben ze ingeslagen om erin te komen en hebben ze ook verschillende dingen van me meegenomen o.a. alle theelepeltjes. Jammer he. De piano hebben we weer in de huiskamer gezet en onze meubels in de voorkamer omdat die toch zowat leegstond daar de moffen alle kussens uit de stoelen meegenomen hebben.

Gisteren liet de burgermeester me roepen en vroeg of ik weer op kantoor wou komen, daar Dien van Mierlo naar Hedikhuizen is gevlucht en voorlopig nog niet terug zal zijn. De Burgermeester zei dat we ons over die afzetting niet druk hoefden te maken, dat dat wel terecht zou komen. Ik hoop maar dat het waar is.

Gisteren waren er weer H. Missen in de kerk. Dat kan alleen maar als het droog weer is, want ook de kerk heeft veel te lijden gehad. Het is er ook ontzettend koud, want het waait er even hard als buiten.

Morgenavond komt Bram weer. Hij is een reuze aardige en beschaafde jongen. Overdag komt hij ook af en toe eens binnen lopen als hij niets te doen heeft. Hij werkt op een hijskraan "digger-driver".

Vandaag hebben we in de keuken glas gekregen. Alleen de twee bovenste ramen, maar het is tochtdicht. Jacq is vanmorgen naar St. Oedenrode geweest om tante Martha te vragen of de drie kleintjes daar mogen komen totdat ons huis weer dicht is en de zaak een beetje op orde is. Je werkt de hele dag en toch zie je niet dat er iets gedaan wordt. Morgen gaan we aan de zolder beginnen.

In Den Bosch is ook ontzettend veel kapot, maar gelukkig is de St. Jan gespaard gebleven alleen zijn er een paar ruiten stuk. Ze hebben de moffen er gewoon uitgerookt. Vlijmen en Tilburg zijn nu ook bevrijd. Het is weer bijna half elf en kruip ik gauw in bed. Wel te rusten.

Woensdag 8 November 1944.

De laatste dagen heb ik niet geschreven want veel bijzonders gebeurt er niet. Schijndel verandert met de dag. Veel is er al afgebroken. Jullie zullen er versteld van staan. Het is anders koud de laatste twee dagen. Dat kunnen we niet goed gebruiken. Zolang alles zo provisorisch dicht gemaakt is wordt het maar niet warm binnen. Er wordt hier dan ook ontzettend veel armoede geleden. Als er maar weer gauw genoeg materiaal, glas en werkvolk komt. Gisteren vertelde men hier dat Arnhem helemaal geëvacueerd was. Duizend keer vragen we ons af: "Hoe zal het in het Noorden zijn?" Af en toe komen er wel berichten maar erg rooskleurig zijn die niet.

Maria en Nicolette zijn bij tante Martha. Moeder had ze weggebracht. Toen Nicolette bij tante Martha binnen kwam zei ze direct: "Hier is niets kapot" zo'n aap toch he.

Papa heeft het nu zo druk dat hij niet weet wat hij het eerste moet aanpakken. Eerst moeten de bakkerijen en de slagerijen dicht zijn. Daarnaast heeft hij opdracht gekregen om de kerk en pastorie en het Patronaat in orde te maken.

Iedere dag verdwijnt er iets uit de straat, vandaag, het is nu 10 November, verdween het voorste gedeelte van het raadhuis d.w.z. de stukken die nog overeind stonden. Het achterste gedeelte staat er nog en is ook niet uitgebrand. Hotel Amicitia is bijna met de grond gelijk. Het huis van Steenbakkers is al weg en van Janske van der Wiel bijna. Het is een vreemd gezicht.

Bram komt nog iedere avond. Nu zit hij een beetje piano te spelen. Meestal doen we Engels en leer ik hem Hollands. Ik laat hem dan een brief schrijven die we dan samen verbeteren. Het is leuk te zien hoeveel woorden hij al kent. Van grammatica kent hij nog niet veel, maar daar zou je grondig voor moeten studeren. Ook met de lidwoorden heeft hij veel moeite. Maar het praten gaat bijzonder goed. Zelfs Papa en Moeder kunnen hem verstaan. De laatste week kwam er nog een Engelsman die verliefd is geworden op ons Hannie. Gisteren is hij vertrokken naar het ziekenhuis tot groot verdriet van Hannie!

Bram denkt dat hij een dezer dagen ook weg zal moeten. Erg leuk vindt hij het niet, want hij voelt zich hier zo thuis, zegt hij.

Zondag 12 November 1944, 5 uur 30.

Het is een triestige dag vandaag. De hele dag regent het al. Papa en Moeder zijn naar Rooij (St. Oedenrode). Zojuist springt het licht aan, voor de eerste keer na de bevrijding. Dat is een hele verbetering. We mogen wel niet veel stroom verbruiken, maar het is toch heel wat beter dan kaarsjes etc. Het zal wel tot tien uur aanblijven.

Vanmiddag hoorde je de hele dag schieten in de verte, af en toe gaat het hard. Zou de rest van Nederland nu ook bevrijd worden? Ik hoop het maar. Jullie zullen er wel vurig naar verlangen.

Sinds Dinsdag mogen we tot negen uur buiten. In Rooij al tot 10 uur 30. Toch zal het van de winter hier een dode boel worden, maar dat mag niet hinderen, als we maar weer gauw bij elkaar kunnen zijn. Hoelang zal dat nog duren?

Vrijdag 17 November 1944.

De dagen gaan vlug voorbij. Er is ontzettend veel werk en er is geen materiaal en er zijn geen mensen genoeg. Het afbreken gaat vlug genoeg, maar puinruimen, ho maar. Aan beide zijden van de straat ligt het opgehoopt zodat je haast niet kunt lopen als het druk is in de straat. En dan die regen. Overal lekt het als een mandje.

Met de oorlog schiet het niet erg meer op en jullie zitten vol smart op de bevrijding te wachten. In de krant staan geen erg opwekkende berichten uit het Noorden. Je snapt niet dat het zolang duurt, materiaal hebben ze toch in overvloed. We maken ons erg ongerust over jullie. Konden we maar enig bericht krijgen. Waar zit jij Hans? Zit je ergens waar het veilig is? Hoe is het in Amsterdam? Wij hebben het grootste leed wel geleden, denk ik, en wij weten waar we aan toe zijn en al waren die vijf oorlogsweken een hel, toch zou ik met jullie niet willen ruilen.

Ondertussen doen zich hier problemen van andere aard voor. De strijd om onze burgermeester gaat nog steeds voort. Vanmorgen stand er in de hele straat aangeplakt: "Ook nu wij zijn bevrijd, willen wij WIJS beleid" Ik vind het reuze goed. We hebben op het ogenblik wijs beleid dringend nodig. 0, het is om razend te worden te weten dat een paar mensen, kleinzielige egoïsten dit allemaal bewerkt hebben. Wat zou onze oude burgermeester al veel voor Schijndel gedaan hebben en nu gebeurt er practisch niets.

Dinsdag 21 November 1944 13 uur 30.

"Hopeloos" is alles. Zo is hier soms de stemming. Wat hadden we ons de bevrijding anders voorgesteld. Als alles maar niet zo kapot, verbrand en gestolen was. Zeker nu het tegen de winter loopt is alles 10 maal zo erg. Ik hoop dat de rest van Nederland niet zo hoeft te lijden. Maar het duurt zo lang. Wij zijn nu al een maand bevrijd en zitten jullie nog met die rotmoffen. Wij hebben ze in die 5 weken goed leren kennen en weten waartoe die honden in staat zijn. Eerst als jullie ook bevrijd zijn zullen wij ons ook pas echt bevrijd voelen. Maar hoelang zal dat nog duren?

Hier krijgen wij de Pioniers die het Vliegveld Schijndel aan gaan leggen net over het spoor. Vanmorgen gingen ze al vlaggen uitzetten.

Zondag hebben we een radio gekregen van mensen die nog geen stroom hebben. We kunnen nu de nieuwsberichten tenminste horen. We krijgen maar 150 watt per avond dus moeten we erg zuinig zijn.

Met het eten is het hier niet al te best, maar klagen mogen we niet. Aardappels zijn er nog wel te krijgen. Suiker hebben we al in geen twee maanden gehad en boter een heel klein beetje. Heel wat vee is gestolen of gedood.

Men zegt dat de spoorlijn bijna klaar is. Ik hoop dat het waar is dan krijgen we misschien gauw kolen, want die zijn er geen, maar alleen nog wat voor bakkerijen etc. Het is hier troosteloos en dat zal van de winter nog wel erger worden. Maar als het dan weer lente wordt en de oorlog afgelopen zal zijn????

Dinsdag 28 November 1944.

Vandaag is een nieuwe wnd. Burgermeester benoemd. Max Mackelenberg uit Den Bosch.

Moeder is gisteren naar Rooij gegaan en is nog niet thuis. Ze zal wel blijven want het weer is zo slecht. Greet en Nicolette vinden het best bij tante Martha. Geen wonder he? Morgen is Riet jarig. Het zal geen prettige verjaardag zijn, evenmin als de a.s. Sinterklaas.

Dinsdag 7 December 1944.

Sinterklaas is alweer voorbij. Voor de kleintjes hebben we nog het een en ander kunnen krijgen maar de groten hebben het nu zonder cadeaux en surprises moeten stellen. Papa heeft alleen wat sigaretten gehad. Toch hebben we ook een gezellige Sinterklaas gehad. Tante Martha en de zuster zijn met 2 Amerikanen hier geweest. De 2 laatste kwamen vorige week Dinsdag voor het eerst hier. Ze brachten Moeder thuis met de jeep. Vrijdagavond waren ze ook weer hier.

Zondagmiddag zijn Hannie en Nout en ik naar Rooij gewandeld en zijn toen met tante Martha, de zuster en Thee en Harrie naar Son, naar de glyders, wezen kijken. Het was slecht weer en we zakten af en toe tot onze enkels in de modder, maar we hadden allemaal goede laarzen aan. Om 5 uur brachten ze ons met de jeep naar Rooij. 's Avonds kwamen Mr. Curry en Mac Kee (zo heten ze) weer bij tante Martha. Het was reuze gezellig geweest. Om twaalf uur brachten ze ons met de jeep naar huis.

Dinsdagavond brachten ze van alles mee: snoepjes, chocolade, suiker, zeep enz. Tante Martha heeft voor van alles gezorgd zodat we niet op een droogje hoefden te zitten. We hebben ervan genoten. Het was lang geleden dat we zoveel heerlijke dingen gehad hadden. Om half drie gingen ze pas naar huis. Toen moesten wij nog alles klaarzetten en afwassen en lagen pas om 4 uur in bed. Mac heeft ons beloofd ons eens te komen halen als de Dacotavliegtuigen de glyders op komen halen. Dat lijkt me erg interessant.

Vandaag hebben Hollandse vliegeniers pakketjes uitgedeeld. Ze hebben in Engeland een inzameling gehouden voor de meest geteisterde gemeenten. Vandaag zijn ze hier gehuldigd. De zwaarst getroffen gezinnen hebben al een pakketje ontvangen, Er zit van alles in: Suiker, rijst, koffie, thee, chocolade en sommige zelfs fietsbanden, schoenen en poppen.

Deze week hebben we per man gehad: een peperkoek, vier ons biskwie, zeep plus gratis een blikje sardientjes, jam, chocolade (beneden de 14 jaar) en we krijgen nog: koffie, suiker en rijst. Het wordt dus al heel wat beter. Het is maar goed dat jullie dit nu nog niet lezen. Het zou hatelijk zijn. Konden we jullie maar helpen, vooral Amsterdam zal verschrikkelijk zijn: geen eten, geen licht, geen kolen, geen gas en dan nog de angst om opgepikt te kunnen worden. Hoe hopeloos moet het voor jullie zijn. En dan te denken dat de bevrijders zo dichtbij zijn, dat een gedeelte van Nederland zelfs al bevrijd is. En wie weet hoelang het nog kan duren. Het weer is nu te slecht voor operaties. Konden we maar een berichtje krijgen. Hoe gaat het met Trees? Ze had het niet slechter kunnen treffen. 0, die akelige onzekerheid en hoe lang nog... Agnes zal ook wel dikwijls gedacht hebben: was ik maar thuisgebleven, maar in Naarden zal het nog niet zo erg zijn, hopen we.

Hier is nog geen nieuwe burgermeester, Harry Jansen heeft bedankt als wnd. Burgermeester en de nieuwe benoemde heeft het niet aangenomen.

Zaterdag hebben ze hier een hongerstaking gehouden. De mensen hadden ook nog niets extra's gehad boter of vet was niet te bekennen. Deze week zijn genoemde rantsoenen pas verstrekt.

Zondag 17 December 1944.

Er zijn alweer 10 dagen voorbij sinds ik het laatst aan mijn dagboek schreef. Veel bijzonders gebeurt hier niet. Er is hier weer een nieuwe wnd. Burgermeester benoemd. De zoveelste. Maar wat kan ons dat eigenlijk schelen. We hadden liever onze oude burgermeester terug.

Woensdagavond zijn Han en ik met Mac en Mr. Curry en nog 3 meisjes uit Rooij en 3 andere Amerikanen naar Eindhoven naar de film geweest. Mr. Curry kwam ons om half zeven halen met de jeep. Om elf uur waren we weer thuis. Het was een film van Charley Chaplin. Hij was wel leuk maar erg oud. Donderdag en Vrijdag is Moeder bij tante Martha geweest. Donderdagavond ben ik ook in Rooij geweest en ben daar blijven slapen. Mac en Mr. Curry waren er ook. Vrijdagavond kwamen ze Moeder weer terugbrengen met de jeep.

A.s. Donderdag zijn we (Hannie en ik) door tante Martha uitgenodigd voor een dinertje. Daar komen ook twee Schotten (met rokjes) en de twee Amerikanen. Nout gaat ook mee. Onze radio is weer weg. Nu horen we niet veel nieuws meer. Hoe zal het toch in het Noorden zijn? Nog steeds geen bericht.

Gisteren zijn hier diverse vliegende bommen over gekomen. In Eerde is er een gevallen. Ook in Eindhoven moeten er 18 doden zijn. Met dat vliegveld wordt het er voor ons niet gunstiger op.

Vanavond komen tante Martha, de zuster, de 2 Amerikanen en 3 van de R.A.F. Ik hoop maar dat het een beetje gezellig wordt. De Amerikanen en de Engelsen kunnen niet te best met elkaar overweg.

Van de week is juffrouw van Breugel-Steenbakkers begraven. Ze was in de kelder tijdens de oorlogsdagen gek geworden. Ze was al een zenuwachtig mens. Ze had 3 of 4 kleine kindjes. Zielig he?

Van de week hebben we een varken gekregen en dat wordt overmorgen geslacht. 400 pond. Nu hebben we tenminste weer eens iets op de boterham. We hadden niets meer. De appels zijn allemaal op. We konden ze niet bewaren omdat ze allemaal afgevallen zijn. Niemand heeft het natuurlijk gewaagd onder de granaatregen af te plukken. De bomen hebben ook veel geleden.

Eerste Kerstdag 1944.

Zalig Kerstfeest wens ik in gedachten aan allen die van ons gescheiden zijn. Wie had dat kunnen denken dat we Kerstmis 1944 in zulk een toestand zouden doorbrengen. Ik hoop maar dat het voor jullie in het Noorden een klein beetje prettig is vandaag. Wisten we maar iets van jullie. Die onzekerheid, geen enkel bericht maakt je soms hopeloos.

Van de week vertelde iemand hier dat het in Amsterdam niet zo erg was als in Nijmegen. Maar ja, kun je dat geloven? Is het waar? Je hoopt het maar.

Af en toe hoor je hier een harde bons. Het kan zijn dat het V1's zijn die Max Blokzijl beloofd heeft onder de naam van Kerstcadeautjes. De laatste tijd komen er nogal eens over en vallen er hier in de buurt ook verschillende.

Dinsdagavond zijn Nout, Hannie en ik met Mr. Curry, Mac en San Francisco (bijnaam) bij tante Martha te gast geweest. Ze kwamen ons om half zes met de jeep halen en brachten tegelijk Greetje en Nicolette mee naar huis. Onze Letty ziet er nu zo lekker uit. Ze heeft lekkere dikke wangen gekregen. Wel vindt ze het hier erg koud, vooral ‘s avonds als ze naar bed moet. Bij tante Martha is het overal lekker warm.

Het avondje met die Schotten is niet doorgegaan daar zij onverwachts weg moesten. Donderavond zijn Mac en Mr. C. hier geweest en Zaterdagavond kwamen ze ons halen om bij tante Martha Harry's verjaardag te vieren. Oom Janus was zelf ook thuis en zelfs genietbaar. Nout was natuurlijk ook van de partij en Truus was er ook.

Gisterenmiddag kwamen Mac en Mr. C. hier om naar Boxtel te gaan, waar ons Hannie moest hockeyen. Ze waren juist binnen toen er twee anderen kwamen om te zeggen dat ze onmiddellijk naar Engeland moesten vertrekken. Je had die gezichten moeten zien. Ze moeten niets van Engeland hebben. Het is jammer, maar het is oorlog.

Vorige week heeft een officier van de R.A.F. gevraagd of ik voor meisjes kon zorgen voor een dansavondje in St. Oedenrode. Het is erg moeilijk. Er zijn verschillende bezwaren, maar van de andere kant moeten wij het onze bevrijders, die toch ook niet voor hun lol hier zijn, een beetje gezellig maken. De meesten staan er anders tegenover, vooral de mannen, het lijkt wel jalousie. Dat de geestelijken er tegen zijn begrijp ik best. Ik heb mijnheer Pastoor ook gevraagd of hij het goed vond, die vond het natuurlijk niet goed. Ik zou het nu veel gemakkelijker en eenvoudiger vinden om niets meer te doen en geen meisjes te vragen, maar ik heb het nu eenmaal beloofd en gun die mensen ook graag een prettige avond. Velen zullen het me kwalijk nemen, maar ik vind het verantwoord en dus doe ik het.

Tante Martha, de zuster en Truus zijn ook uitgenodigd. Het zal me benieuwen hoe het wordt.

Van de week fietste Jaap op een avond naar tante Martha toen er vlak achter hem een V1 neer kwam. Hij werd met fiets en al opgepakt en in een sloot gegooid. Hij weet niet hoelang hij er gelegen heeft en was zo doof als een kwartel in het begin. Hij fietst voor geen 100.000 gulden 's avonds meer naar Rooij, zegt hij.

3 Januari 1945.

Er zijn al 3 dagen van het nieuwe jaar om. In gedachte zijn we heel dikwijls bij jullie: "Hoe zou het in het Noorden zijn?" De vraag die honderden keren per dag in je opkomt, maar nooit eens gunstig wordt beantwoord.

Met Kerstmis hebben we een reuze gezellige avond gehad met de R.A.F. Tante Martha en de zuster waren er ook. 26 December was er ook weer een avondje maar het was niet zo gezellig als de eerste. Er waren te veel meisjes. 's Avonds werden we hier nog aangehouden omdat het een paar minuten over elf was. Ik moest nog veel moeite doen om een bewijs te krijgen dat we allemaal naar huis mochten en daarna moesten we ons 3 dagen 2 maal per dag melden. Enfin dat was niet zo’n ramp………………………………

Ik schrijf dit op 10 Januari want bij de puntjes werd er gebeld en stonden er twee Engelsen die vroegen of er hier een café in de buurt was, ik heb er even mee staan praten en heb ze uitgenodigd om even binnen te komen. Lang zijn ze niet geweest, want die avond hadden we hier een fuif met de K.P. Maas en Waal. Mia en Eim hadden hen ontmoet en hadden gevraagd of ze hier dat fuifje mochten houden. Het was erg gezellig geweest, alleen had het iets te lang geduurd want je mocht niet voor zessen op straat dus moesten ze allemaal hier blijven. Het waren reuze gezellige lui. Ze hebben veel ondergronds werk gedaan toen de moffen nog hier waren o.a. ook de overval hier op het distributiekantoor. Nu hebben ze allemaal dezelfde uniformen aan als de Engelsen.

Met Nieuwjaar en Driekoningen was er ijs en hebben we heerlijk geschaatst.

Per 1 Januari heeft Jan van Roessel het gemeentehuis vaarwel gezegd en ben ik in zijn plaats gekomen. Jan is nu bakker. Hoelang zal ik nog op het raadhuis blijven? Ik hoop niet lang.

Wij vragen wel eens aan de Engelsen wanneer ze van plan zijn naar het Noorden te gaan. Over twee maanden zeggen ze. Wat lang nog en hoe zal het dan zijn? Wij hebben het nu weer goed. We krijgen geregeld 50 gram echte koffie, chocolade, suiker, vet, koekjes, goede Engelse bloem, we hebben een varken geslacht en genoeg aardappels voor de eerste tijd. Peulvruchten krijgen we ook. Zojuist brengt een bakker twee broden, zomaar zonder bonnen en zonder geld. Papa had iets voor hem gedaan.

Vanmiddag lazen we weer iets in de krant over de slechte toestand in het Noorden, dat er geen boter is, geen kolen, geen melk, weinig water en dat die rotmoffen nog van alles meenemen. Ja, hoe dat is weten wij nu ook. Machteloos sta je daar tegenover, je kunt knarsetanden van woede, je moet je bedwingen tegenover die schoften, maar wat zal het voor jullie een zegen zijn als je bevrijd bent en wat zullen jullie het waarderen, nog meer dan wij. Wij waarderen het ook wel, maar wij hebben niet zoveel meegemaakt als jullie. Geef mij dan maar 5 weken granaatvuur. Dat is ook verschrikkelijk erg maar ik zou het toch prefereren boven de positie van Noord-Nederland. Misschien denken niet alle mensen er zo over hier, b.v. niet die nu een kippenhok als woonhuis hebben of in een schuur zitten of mensen die meerdere familieleden kwijt zijn.

De vorige week kwamen er hier ontzettend veel vliegende bommen over. De laatste dagen horen we er bijna geen meer. Gelukkig maar. In den Bosch, Vlijmen en Boxtel zijn er al div. gevallen en telkens vallen er heel veel doden en richten ze ook veel schade aan. Die dingen hebben een ontzettende uitwerking. Ik zou willen dat er gauw een einde aan kwam en Noord-Nederland spoedig bevrijd was. Je denkt zo dikwijls op een dag aan jullie allemaal, vooral telkens als je iets hebt wat je niet had voor de bevrijding of als het hier gezellig is of als je bij de warme kachel zit. Je waardeert alles zodoende wel veel meer, maar jullie zitten ondertussen zonder dat alles en hoelang nog?

Vandaag zitten we zonder elektrisch licht. Ik hoop maar dat het niet al te lang duurt want kaarsen hebben we ook geen meer.

Hier wordt overal druk gezorgd voor het Noorden. Men zegt dat de veehallen in den Bosch al vol voorraad liggen voor het Noorden. Hier zijn ook de klompen gerantsoeneerd om zodoende een voorraad te maken voor het Noorden.

Op het gemeentehuis is het ontzettend druk. Het hoofd loopt je af en toe bijna om. Het Is misschien maar goed ook, dan heb je ook niet veel tijd om te denken want daar schiet je toch niets mee op. We kunnen alleen maar voor jullie bidden want alleen O.L. Heer kan jullie helpen en we hopen maar dat Hij en O.L. Vrouw ook zo goed voor jullie zorgen als voor ons in die angstige dagen.

20 Januari 1945.

Eindelijk weer eens een flink bericht. Nu eens van de Russen. Ik hoop dat ze gauw in Berlijn zitten dat is misschien gauw gebeurd.

Het sneeuwt hier steeds meer. Gisteren was alles zowat weg, maar nu begint het weer opnieuw. Was die winter maar weer voorbij. (…..) Schijndel ziet er maar triest uit. Het puin ligt op de meeste plaatsen nog op straat. De meeste huizen zijn nog maar provisorisch dicht gemaakt.

Het vliegveld is nu klaar en is vandaag het eerste vliegtuig geland. De volgende week komt de R.A.F. hier en vertrekken de Royal Pioniers die het vliegveld gemaakt hebben. Het is nu heel wat anders toen die moffen hier waren. Maar nu is het ook al niet goed. Als je te veel met hen praat of zoals wij eens mee naar de film zijn geweest en met die Amerikanen mee naar tante Martha, dan heb je zoals ze het noemen de "Engelse ziekte". Sommige mensen maken er zich erg druk over. Vooral mijnheer buurman/bakker mag graag daarover van ons kletsen, maar laat hem maar, er gebeurt niets wat Papa en Moeder niet mogen weten. Meestal zijn ze ook hier en die mensen vinden het fijn en zijn er ook reuze dankbaar voor als ze ergens naar toe kunnen waar het gezellig en huiselijk is. Soldiers life is not good zeggen ze allemaal.

Tegenwoordig komt hier een Schots soldaat. Hij heet Jimmy, bij hem thuis zijn ook twaalf kinderen. Zijn jongste zusje dat bijna twee jaar is heeft hij nog nooit gezien maar nu gaat hij Donderdag met verlof naar huis. Hij is gewoon gek van blijdschap. Dat kun jij je nu wel voorstellen is niet Agnes.

9 Februari 1945.

De weken vliegen voorbij. De hele dag heb je het erg druk en bijna geen tijd om te prakkiseren. Voor jullie zal er geen eind aan komen. De bevrijding zal voor het Noorden nog meer betekenen dan voor het Zuiden. Het militaire vervoer is enorm. We verwachten iedere dag het grote offensief. De wegen zijn ontzettend slecht geworden door de vorst en door het zware vervoer. De harde wegen zijn op sommige plaatsen niet meer te vinden. Het is een en al modder.

Die jongens hebben vanmiddag weer eens wat uitgehaald. Met een of andere ontplofbare rommel waren ze aan het spelen. Hoe het precies gegaan is weet ik niet maar wel dat het een klap gaf of er in de buurt een V1 neerviel. Ze waren naast de Iandbouwschool. Onze Rien is aan zijn arm en beide benen gewond. Een jongen van Van Doremalen heeft zijn enkel gewond, een scherf ging door een slagader en kleine scherfjes door heel zijn been. Ze waren al dikwijls gewaarschuwd maar ze zijn onverbiddelijk. Waar ze alles vandaan halen mag Joost weten. Onze Rien heeft nu niet veel praats meer en is bijna doof. Pijn heeft hij nog niet, morgen zal dat wel erger zijn. Een flinke straf, hij zal nu wel voorzichtiger worden. Het gebeurde voor het huis van Zijlmans. Alle ruiten waren daar stuk en zelfs nog gaten in de dakgoot. Het is een wonder dat ze er zo goed afgekomen zijn.

Sinds vorige week Maandag zijn Ronny en Jimmy iedere avond hier geweest. Ik denk niet dat ze vanavond komen, want het is al acht uur. A.s. Zondag gaan ze weg.

Vorige week Zaterdag zou Albert van Dalsum een avond geven: "Adam in ballingschap", maar het ging wegens verkeers- en/of reismoeilijkheden niet door, maar we houden het nog tegoed.

Jaap is alle avonden druk bezig om een tank te maken voor de revue die met vastenavond gespeeld wordt. Iedereen wil ernaartoe. Het loopt storm om de kaartjes.

Af en toe staan er berichten uit illegale bladen in de krant, maar dat is zo algemeen. Je zou zo graag iets van jullie apart horen. Maar hoelang zal dat nog duren? Het lijkt er niet op dat ze voorlopig naar Noord-Nederland gaan, alle verkeer is richting Duitsland.

Roney en Jimmy zijn toch nog gekomen. Henk. Mia, Eim en Nout zijn ook nog even geweest. Zondagavond houden we hier carnaval met de K.P. Maas en Waal. Ik ben benieuwd of ze komen want we hebben 14 dagen niets van hen gehoord. Misschien is de weg slecht of kunnen ze er niet door. But never mind, we amuseren ons toch wel.

Roney en Jimmy beweren dat de oorlog met Duitsland nog 6 weken of twee maanden zal duren. Zou het waar zijn? Zou ik 28 Maart naar Amsterdam kunnen gaan? Je kunt je haast niet voorstellen dat dit nog mogelijk is. Maar je kon je eerst ook niet voorstellen eens bevrijd te worden en nu is het voor ons tenminste, zover, maar toch zullen we er pas ten volle van genieten als jullie ook bevrijd zijn.

Zo dikwijls denk ik aan Trees. Is er een baby? Zou alles goed zijn? Ik ben zo bang. Hier zijn de laatste maanden zo ontzettend veel baby’s gestorven en hoe zal het in Amsterdam zijn? Zeker niet beter dan hier.

Vrijdag 16 Maart 1945.

En nog is het Noorden niet bevrijd. Wat duurt het toch lang. Wel zijn de berichten goed en zegt de krant dat de troepen zich naar Duitsland terugtrekken. Ik hoop maar dat het waar is, dat er tenminste niet meer gevochten wordt. Men zei hier al dat de rest van Nederland zichzelf zou moeten bevrijden, maar wie weet wat er nog allemaal gaat gebeuren.

Gisteren heeft Maria haar Eerste H. Communie gedaan. Het is een aardige gezellige dag geweest en gelukkig ook prachtig weer. Vandaag is het erg triestig en dan komen die smerige V1’s over. Vannacht is er een bij de Heeswijkse brug gevallen, gelukkig geen doden.

De burgermeester en zijn vrouw zijn gisteren ook even wezen feliciteren. Hij gaat er gelukkig weer beter uitzien en heeft nu weer goede hoop burgermeester van Schijndel te worden. Woensdagavond zei hij tegen mij: “voor Pasen zal ik nog wel geen burgermeester zijn, maar wel voor Pinksteren". Ik hoop het en de meeste mensen in Schijndel.

Mia en Eim waren gisteren onze gasten. We aten pas om half zes. ‘s Avond waren mijnheer en juffrouw van Roosmalen hier, Jet en Robert, een van onze piloten vrienden. Hij heeft een snorretje zoals heel veel Engelsen. Ik kan het maar niet mooi vinden. Hans, ik hoop dat jij geen snor laat groeien.

Zaterdag 31 Maart 1945.

(…..) Eergisterenavond is er een V1 op de Steeg gevallen. Dat gaf me een klap. De boerderijen daar hebben heel wat schade, vooral aan pannen en glas. Ook vliegen in de directe omgeving alle deuren en ramen eruit en valt de kalk van de muren door de ontzettende luchtdruk. Vandaag hebben we er nog geen gehoord gelukkig.

Van de week is een kindje van 4 jaar, in het Wijbosch, op een mijn gelopen. In het Wijboschbroek en op de Rooijse Dijk ligt het nog vol mijnen. Gisteren hadden we vrij en ben ik met Mia naar Veghel geweest. Dinsdagmiddag is Mia hier wezen kousenstoppen. We zijn lekker opgeschoten, maar een eind komt er hier toch nooit aan. Vanmiddag heb ik de hele middag zitten stoppen en kan dus weer even vooruit.

Maandag 9 April 1945.

Maandagavond 2 April hebben we een gezellige avond bij Wouters gehad. Dinsdagavond had ik een uitnodiging voor een concert. Woensdagavond zijn we naar Leontientje geweest dat gespeeld werd door de Schijndelse gemengde toneelclub. Het was schitterend. Stientje van Kaathoven had de hoofdrol. Verder speelde mee: Frans van Roessel, Jan Mathijsen, Virgi van Liempd, Mimi Verhoeven, Harrie van der Steen, Toos van den Heuvel en nog 2 anderen. Het is een waar succes geweest.

Donderdagavond hadden we een klassiek concert. Vrijdag toen we van de zangles kwamen zat Roney hier. Dat was een leuke verrassing. Mia, Eim, Jet en Dora waren hier ook. ‘s Nachts heeft hij hier geslapen en Zaterdag om half acht vertrokken. Ze liggen nu in Rees. 's Avonds zijn we bij Wouters geweest met Robert en Des.

Gisterenavond hebben we nog gezellig gedanst met de 3 R.A.F. Reg. Officers. De dagen zijn druk bezet. Overdag is het hard werken maar dat is goed want te veel denken is niet goed, het helpt je ook niets. En toch denk je ieder uur van de dag: Hoe zal het met jullie allemaal zijn?

Gisteren hoorden we dat Kees van Sambeek vorige week Dinsdag met de motor verongelukt is. Je kunt het haast niet geloven. Pas is hij nog hier geweest. Het is verschrikkelijk voor zijn Vader en Moeder. Hij was de enigste zoon en pas 23 jaar. Hij zei altijd tegen mij: "Ik kom er altijd goed vanaf", want hij had al diverse ongelukken gehad en ook veel in gevaarlijke situaties verkeerd toen de moffen nog hier waren. Hij was commandant van de K.P. Maas en Waal. Nu kunnen we alleen nog maar voor hem bidden. Moge God zijn ziel genadig zijn.

17 April 1945.

Onze pilootjes en de R.A.F. Reg. Officieren zijn vertrokken. Het front is te ver van hier voor de spitfire's. We hebben een gezellige tijd met hen gehad. Donderdagavond wilden Mia, Eim, Dora, Jet en wij een brief naar Mien Wouters en Roney en Jimmy gaan schrijven. Eerst was er geen licht en toen we juist begonnen waren, kwamen Des en Geoffrie hier. Des was de volgende dag jarig en zou die dag graag met ons vieren. Dat was o.k. en zo hadden we Vrijdags een gezellige verjaardagsfuif. We hadden onze avondjurken aangetrokken. Dat vonden ze een leuke verrassing. We waren met z'n vieren, allemaal piloten en reuze gezellige lui. Taffie en Bergy, een Moor, waren onze nieuwe vrienden.

Zaterdagavond had de hockeyclub een avondje waarbij Mia, Eim en ik ook uitgenodigd waren. Zondagavond hebben we afscheid genomen van de piloten. Eim (in de omgang Peggie genoemd) had een liedje gemaakt in het Engels, waarbij ze als Tirolerin verkleed was. We hebben ons krom gelachen.

Donderdag 19 April 1945.

Hier is alles stil en rustig nu. Alle piloten zijn haast weg. Anders vlogen de jagers hier de hele dag rond. Nu stijgt er of en toe eentje op. Het leven wordt langzamerhand weer normaler.

Maandagavond hadden we een uitnodiging voor een concert, maar dat is niet doorgegaan en zijn Hannie en ik naar de officiersmess gegaan, later kwamen daar Mia, Eim, Jet en Dora daar ook. Het was echt gezellig en hebben afscheid met champagne gevierd. Dinsdagavond kwam Roney heel onverwachts hier en is hier gebleven tot gisteravond kwart over zes. Ze liggen nog in Rees maar kunnen leder ogenblik verderop moeten. Vanavond komen Bob en Jackson nog even afscheid nemen en gaan morgenvroeg weg. Wat zal het stil worden.

Op het raadhuis is het iedere dag trouwen. Op 1 Mei zelfs vier paartjes. Je snapt niet waar ze allemaal gaan wonen nu er zoveel huizen kapot zijn. Ik ben benieuwd hoe jullie zullen reageren als je alle bekende plaatsen terugziet, of liever gezegd wat je niet meer terugziet.

Toch knapt het al wat op, wij hebben er haast geen erg meer in. Maandagavond kwam oom Co uit Reuver onverwachts hier. Daar was alles uitstekend. Ze zijn met zijn allen drie weken naar Kaldenkirchen geëvacueerd geweest. Konden we van jullie ook maar vast zeggen: "alles uitstekend", maar we zijn er bang voor, heel erg bang.

Bronnen, noten en/of referenties