Willem Joseph Nicolaas Wijs (1889 - 1958)

Burgemeester W.J.N. Wijs

Burgemeester Willem Joseph Nicolaas (Willem) Wijs

Geboren in Den Helder op 14 september 1889.
Hij was burgemeester van Schijndel van 1937 tot 1952.
De benoeming vond plaats op 1 december 1937.
Met veel tamtam werd de opvolger van burgemeester J. Janssens ingehaald.
De schoolkinderen zongen daarbij een inhuldigingslied:

Heel ons dorp is opgetogen

Vlag en wimpel wapp 'ren vrij

Zie de lach in ieders ogen

Op dit mooie feestgetij

Kindren op! vreugd ten top (bis)

Jong en Oud stemt blij de snaar (bis)

Voor de nieuwe burgervaar (bis)

't Welkom klinkt door Schijndels gouwen

't Welkom zingt de straten door

Ieder hier wil op U bouwen

Burgers, knapen, kinderkoor

't Welkom galmt alom (bis)

Jong en oud stemt blij de snaar (bis)

Voor de nieuwe burgervaar (bis)

Leef gelukkig vele jaren

Aan de zijde uwer ga

Moog den Hemelheer uw sparen

Sterken hier door zijn gena

Werk dan lang 't is de zang (bis)

Van heel Schijndel en ons mee (bis)

Leef nog lange ! heil ! hoezee (bis)

Burgemeester Wijs ging wonen in de Hoofdstraat, op nummer 30, een mooi herenhuis vlak bij de molen van Nefkens.
Met burgemeester Wijs aan het hoofd ging Schijndel de tweede wereldoorlog in.
Het burgemeesterschap was in die jaren niet altijd even gemakkelijk.
In Schijndel groeide de bevolking in die jaren uit tot een aantal van 10.000.
Op 15 november 1943 werd Jan Gerardus Smits door burgemeester Wijs persoonlijk in het geboorteregister ingeschreven als 10.000e inwoner. Deze inschrijving ging vergezeld van een spaarboekje met f 100,-. Deze 10.000e Schijndelaar is overigens op 5 mei 1949 met zijn ouders geëmigreerd naar Canada.
Tijdens de “granaatweken” dook burgemeester Wijs onder en nam Harry Jansen, directeur van de Koninklijke Kousen- en Sokkenfabriek Jansen de Wit, het burgemeesterschap tijdelijk waar.
Na de bevrijding werd Mr. van Thiel uit Beek en Donk tijdelijk burgemeester.
Even is er over het functioneren van burgemeester Wijs in de laatste periode van de oorlog twijfel ontstaan.
Van Jan J.H. Heesters de kunstschilder wordt gezegd dat Wijs eens had gezegd, terwijl hij poseerde voor een portret: “Ik ben zo kneedbaar als was”. Deze uitspraak werd door Jan Heesters op een sarcastische toon uitgesproken.

Burgemeester Wijs nam per 1 februari 1952 zelf ontslag en overleed op 7 september 1958 te Boekel.

Burgemeester Wijs 12 ½ jaar burgemeester

Burgemeester Wijs herdenkt op 1 juni 1950 de dag waarop hij 12 1/2 jaar geleden werd benoemd tot burgemeester van Schijndel.
Geboren in Den Helder bekleedde hij aanvankelijk een leidende functie bij een grote onderneming in Ned. Indië. Na zijn repatriëring was hij werkzaam als volontair ter gemeentesecretarie te Oisterwijk.
Na enige jaren Burgemeester te zijn geweest te Heusden volgde op 1 december 1937 zijn benoeming tot Burgemeester van Schijndel.
Reeds voor hij Burgemeester werd, bekleedde de Heer Wijs belangrijke functies in het openbare leven van deze provincie. Zo was hij secretaris van het Streekplan voor Noord Brabant en later eveneens secretaris van de Dienst van Bouw-, Woning- en Welstandstoezicht voor Oost- en West Noord Brabant. In de voor deze provincie uitermate gunstig ontwikkeling van deze beide Overheidsdiensten was de Heer Wijs een stimulerende kracht. De dienst van het Streekplan, die later werd omgevormd tot de Provinciale Planologische Dienst, is thans de voornaamste adviesinstantie voor Provincie en gemeenten op het terrein van stedenbouw en uitbreidingsplannen. Bouw-, woning- en Welstandstoezicht, waarbij bijna alle kleinere gemeenten zijn aangesloten, waakt over de schoonheid van het Brabantse land in zijn betrekking tot de woningbouw.
Als Burgemeester van deze gemeente slaagde Burgemeester Wijs er spoedig in het vertrouwen van de Schijndelse inwoners te winnen. Nauwgezet woog hij bij zijn beslissingen het algemeen belang af, waarbij hij steeds trachtte het persoonlijk belang van de ingezetenen zo goed mogelijk veilig te stellen.
Hij vond Schijndel in de volle ontwikkeling van kleine agrarische gemeente naar belangrijk industrieel centrum met alle moeilijkheden hieraan verbonden. Door de snelle industriële ontwikkeling en bevolkingstoename, was op het terrein van openbare werken en maatschappelijk verkeer een achterstand ontstaan, die dringend om aanpassing aan de ontwikkeling vroeg.
Een van zijn eerste bestuurstaken was wel het met kracht bevorderen van de totstandkoming van een goed uitbreidingsplan, waarlangs de gemeente zich zou kunnen ontwikkelen. In 1939 werd het eerste uitbreidingsplan vastgesteld waarna in 1949 een gedeeltelijke herziening volgde.
Na de oorlog, die grote wonden geslagen had op verschillende punten in Schijndel, werden drie Wederopbouwplannen opgezet, die voor lange tijd bepalend zouden zijn voor de stedenbouwkundige ontwikkeling der gemeente. Na eindeloze moeite en geduld werden deze drie plannen ook in 1949 en 1950 goedgekeurd en met de uitvoering ervan direct begonnen.
Verdere grote openbare werken welke onder het bestuursbeleid van Burgemeester Wijs tot stand kwamen waren o.a. de aansluiting in 1940 op de drinkwatervoorziening in Oost-Brabant, de aanleg van een moderne riolering met pompstation en zuiveringsinstallatie.
Nadat in 1940 reeds pogingen waren gedaan om onze gemeente van gas te voorzien, welke pogingen wegens de oorlog moesten worden opgegeven, zíjn de voorbereidingen voor aansluiting op de gasleiding van de Limburgse mijnen thans in een vergevorderd stadium.
Het elektriciteitsbedrijf werd verder uitgebreid en praktisch geheel omgebouwd in een ondergronds net. Dit bedrijf is een van de best georganiseerde gemeentelijke elektriciteitsbedrijven van Noord- Brabant.
Burgemeester Wijs, die steeds de grootste belangstelling toonde voor het brandweerwezen, vernieuwde het brandweercorps en moderniseerde het materiaal. De laatste verbeteringen van recente datum tonen aan, dat deze gemeente ook in dit opzicht met zíjn tijd mee weet te gaan.

Het Onderwijs had niet alleen zíjn volle belangstelling, hij werkte daadwerkelijk mee aan de totstandkoming van nieuwe scholen, waarvan de zo fraaie meisjesschool te Wijbosch, welke helaas door de oorlog werd verwoest, een sprekend voorbeeld was.
Belangrijk zíjn ook zijn initiatieven op onderwijsterrein. Een lang gekoesterde wens ging in vervulling toen vorig jaar aan de Wijbosscheweg de Sint Jansschool voor Bijzonder Lager Onderwijs kon worden geopend. Aan de totstandkoming van deze school, die van zo vérstrekkende betekenis is voor Schijndel, werkte hij reeds vanaf 1938. De zojuist gereedgekomen Uloschool aan de Pompstraat is de bekroning op een jarenlang streven naar goed Uitgebreid Lager Onderwijs.

De woningbouw na de oorlog ging in een vlot tempo, na een groot aantal noodwoningen volgden een 150-tal definitieve woningen, waarmede de grondslag werd gelegd voor een geheel nieuwe parochie op de Hoevenbraak, waar ook reeds de noodkerk van Pastoor Chr. Vinken verrees. Jammer is, dat de woningbouw en het oorlogsherstel van verwoeste panden het laatste jaar zo wordt afgeremd door allerlei maatregelen van de landelijke overheid, maatregelen die in Schijndel een al te abrupte stilstand hebben meegebracht en daarmede de uitvoering van nog verdergaande plannen op dit terrein stagneren. Burgemeester Wijs voerde in het kader van de uitbreidingsplannen voor deze gemeente een politiek om de noodzakelijke uitbreidingen voor industrie en woningbouw zo weinig mogelijk ten koste te doen gaan van kostbare cultuurgrond voor de boerenbedrijven. In dit plan past ook de voorbereiding van een uitgebreide ruilverkaveling van De Beemd en omgeving welke nu in voorbereiding is.
Het verenigingsleven en de sociale instellingen hadden steeds zijn levendige belangstelling en men deed niet gemakkelijk een tevergeefs beroep op zijn daadwerkelijke medewerking. Het bestek van dit artikel laat niet toe een volledig overzicht te geven van alles wat door en onder het beleid van Burgemeester Wijs tot stand kwam.

Vijf lange oorlogsjaren hebben zijn activiteit vrijwel lam gelegd, maar in deze oorlogsjaren, toen hij steeds op de bres heeft gestaan voor zijn gemeente en zijn burgers, toen hij de gevaren en de moeilijkheden die oorlog en bezetting meebrachten, durfde te trotseren, na de oorlog toen hij vastberaden de weg naar herstel in sloeg, is er een hechte band gegroeid tussen hem en Schijndels ingezetenen, die hem kennen als een man die steeds openstaat voor de lasten en moeilijkheden van ieder van zijn burgers persoonlijk.
Ongetwijfeld zal bij de viering van dit jubileum, dat zaterdag 3 juni a.s. op verzoek van de jubilaris slechts op zeer eenvoudige wijze zal worden gevierd, ruimschoots de dank en waardering van Schijndel voor Burgemeester Wijs tot uitdrukking worden gebracht.
Wij hopen dat God hem moge geven in de komende jaren nog veel te kunnen doen voor de Schijndelse gemeenschap.

Wij geven hieronder het programma voor Zaterdag 3 Juni a.s.:
3.30 uur - Plechtige raadszitting waarin de Burgemeester namens geheel Schijndel zal worden gehuldigd;
4.30 uur - Officiële receptie voor de afgevaardigden van de Schijndelse verenigingen in de raadszaal;
5.00 uur - Serenade voor het raadhuis van Harmonie Sint Cecilia met defilé van de Schijndelse jeugdverenigingen, aansluitend hieraan receptie op het raadhuis voor de bevolking waar ieder Burgemeester Wijs kan komen gelukwensen.

In de krant van de 9 Juni staat een uitvoerige nabeschouwing onder de titel 'Burgemeester Wijs algemeen gehuldigd', waarin nog veel meer details over de huldiging vermeld staan, waarbij vooral de wethouders de Visser en Hovenier en secretaris Verhagen een hoofdrol vervulden. Hij kreeg een ambtsketen aangeboden die hem ter feestvergadering werd omgehangen als tastbaar symbool van gezag en waardigheid. Voorts een schilderij van kunstenaar Jan J.H. Heesters in de vorm van een aquarel voorstellende het oude Raadhuis dat in de oorlog was verwoest.
De zilveren ambtsketen zou tot en met zondag 18 juni te bezichtigen zijn in de etalage van de firma Tausch. Dit kunstwerk was vervaardigd op het kunstatelier Kloosterman te Tilburg, waarmee deze firma bewees ook op ketengebied iets schoons te kunnen maken.