Oorlogsflitsen uit De Gouden Eeuw

Oorlogsflitsen uit De Gouden Eeuw

Schijndelse oorlogsflitsen uit de Gouden Eeuw die iets van de sfeer weergeven in die tijd.
Een periode waarin heel veel huurlegers in allerhande soorten uniformen op de been waren en militairen van allerlei pluimage in deze streken rondtrokken.

Inleiding
Zo’n geweldige Gouden Eeuw is het zeker niet geweest voor ons dorp! Schijndel behoort tot het kwartier Peelland en vanuit alle garnizoenssteden worden constant zware offers gevraagd van alle dorpen in de Meierij van ’s-Hertogenbosch, verdeeld in vier kwartieren namelijk Peelland, Oisterwijk, Kempenland en Maasland. Voor het betalen van oorlogslasten rekende men met een bepaalde verdeelsleutel. De kwartieren onderling berekenen in die tijd hun kosten als volgt. Bijvoorbeeld van elke 10.000 gulden betaalt Peelland 36%, Oisterwijk 28%, Kempenland 24% en Maasland 12%.
Binnen Peelland zelf is de verdeelsleutel in percentages, ingedeeld naar aantal inwoners. Voor Schijndel is dat percentage 4.83.

1600 miserabele tijd
In een akte uit het Schijndels schepenbankarchief uit de periode van de Tachtigjarige Oorlog wordt het verhaal verteld over een Truijken, de nagelaten weduwe van Henrick van Sochel wonende te Gemonde (onder het Schijndelse gedeelte). Zij verklaart tegenover de Schijndelse schepenen dat het voor haar niet mogelijk is haar kinderen op te voeden, haar schulden te betalen en allerlei andere lasten af te dragen, waarmee allen die op het platteland wonen bezwaard en belast worden “in desen ellendigen ende miserabelen tijt”. Zij verzucht dan ook “God betert” met andere woorden hopende op Gods hulp die mogelijk een einde kan maken aan de Tachtigjarige Oorlog.

1603 belegering Den Bosch
De oudste aantekeningen betreffende het bestaan van slotje Groenendaal, wat eens lag achter de huidige Nachtegaal, hebben we te danken aan een zekere Daniel van Gerwen, die al reflecterende op zijn secretarisperiode, memoreert aan de tweede belegering van de stad ’s-Hertogenbosch in het jaar 1603. Dat liet de dorpen in de directe omgeving natuurlijk niet onberoerd. Krijgsvolk had men niet graag op de stoep! Genoemde secretaris brengt in herinnering dat hij in dat jaar een lijst heeft aangelegd van alles wat de Schijndelse burgerij aan meubilair en andere goederen meenam en in veiligheid bracht. Dat gebeurde zowel in de Servatiuskerk aan de Markt als in de Antoniuskapel in het Wijbosch. Uit de secretarisverklaring blijkt een derde toevluchtsoord het slotje in het Hermalen te zijn. De benaming Groenendaal is van later datum namelijk, voorzover bekend, 1685. De bevolking zoekt in het jaar 1603, ondanks de ingekwartierde hellebaardiers als beschermers van burgerij en goederen, toch een veiliger heenkomen. Men noemt het slotje in het Hermalen in die periode “Vrou Wijnantshuysken”, herinnerend aan een familie Wijnants van Resande, die het slotje of kasteeltje, misschien zelfs wel heeft laten bouwen.

1605 Garnizoen Helmond
Lijst van dorpen van Peelland die met hun karren voor de vier kwartieren gediend hebben in verband met de versterking van de stad Helmond sedert 3 december 1605 in opdracht van Pompei Justiniano commandant van een regiment Italianen dat in Helmond in garnizoen gelegen heeft tot 25 december 1605. Schijndel heeft 32 karren ingebracht.

1610 repartitie (belastingomslag) Peelland
Repartitie opgesteld door de kwartierschout betreffende betaling over 1610 met betrekking tot de fortificatie (versterking) van Den Bosch voor een bedrag van 6000 gulden, waarin staat dat Peelland in totaal 2160 gulden moet betalen.
Repartitie van 360 malder (inhoudsmaat) rogge, elk malder tot 7 Helmondse vaten, in totaal dus 2520 vaten voor het garnizoen te Helmond: Schijndel 139 vaten.

1615 kapitein Blijlevens logeert te Schijndel
Schout, schepenen en borgemeesters van Schijndel verklaren dat op 12 augustus 1614 in hun dorp heeft gelogeerd de compagnie van kapitein Blijlevens, bestaande uit 340 soldaten exclusief vrouwen en kinderen) en daar tot de volgende dag ’s-Middags gebleven zijn en vervolgens zijn doorgetrokken naar Den Dungen. Iedere soldaat heeft de inwoners van Schijndel 18 stuivers per dag gekost. Bovendien hebben de ingezetenen het transport van de soldaten moeten verzorgen van Schijndel naar Den Dungen met zo’n 20 wagens en karren, gerekend voor elke kar of wagen 12 stuivers, zodat het geheel komt op een bedrag van 318 gulden, met schependomszegel en ondertekend door de secretaris P. van Griensven.

1619 bagage van ruiters vervoeren
Schout en schepenen leggen een verklaring af dat zij op 14 oktober 1619 drie wagens met paarden hebben moeten leveren om de bagage van de soldaten uit de stad ’s-Hertogenbosch te transporteren naar Lichtaart in België, waarvoor de voerlieden vijf dagen onderweg zijn geweest.