Ons prachtige buitengebied

Vorming van het landschap

Schijndel, gelegen op een uitgestrekte dekzandrug, bevindt zich mooi tussen de beekdalen van de Aa en van de Dommel. Op basis van de hoogteligging tot 11 meter boven NAP en in zuidwestelijke richting aflopend, mag men aannemen dat de oude akkers allemaal op deze dekzandrug gelegen hebben met zwakke uitlopers naar Houterd, Molenheide en Lieseind. Ook langs het Hermalen ligt een lange smalle dekzandrug. Het gebied wordt doorsneden door enkele waterloopjes. Afgaande op oude perceelsnamen met het element ‘woud’ mag verondersteld worden dat er in de vroeg-middeleeuwse periode zware eikenbossen hebben bestaan. Leenders spreekt over dichte eiken-haagbeukbossen, voorafgaan aan de laat-middeleeuwse ontginningen. Denk aan namen als het Woud, Donkerwoud, Schijndelswoud en Eerderwoud. Daarnaast is uit 1293 het ‘bos van Elde’ bekend. Dat er veel hout aanwezig geweest moet zijn verraden alle perceelnamen eindigend op el en lo, laar en hout bv. Elde, Elschot, Loo, Oetelaar, Geerlaar [de latere Geelders], Boekelaar, Lankelaar, Houterd en Lieshout. In 1465 wordt op 18 juli door Philips van Bourgondië een pootkaart uitgegeven en werd aan Schijndel het pootrecht verleend, waardoor de inwoners werd toegestaan om binnen de in 1309 aangegeven grenzen, op hun erven allerlei bomen te planten tot een lengte van 40 voeten of ca. 12 m. Ze kunnen die bomen als ze dat willen zelf kappen en er weer nieuwe voor in de plaats zetten. Met de omgehakte bomen kunnen ze hun voordeel doen door ze zelf te gebruiken of te verkopen. Hier stond wel tegenover dat ze aan de hertog de zgn. houtschat moesten betalen, een vorm van belasting. Van dat pootrecht is driftig gebruik gemaakt zodat langs alle wegen een, twee soms zelfs drie rijen bomen werden geplant. Rekent men daar men alle heggen nog eens bij rondom alle akkers en beemden, dan is het landschapsbeeld heel bijzonder geweest en Schijndel heeft hiervan gelukkig veel weten te behouden. In de Bodem van Elde kreeg men al in 1462 dit pootrecht. Uit bronnen is bekend dat met name de stad ’s-Hertogenbosch in de middeleeuwse periode heel veel hout uit Schijndel gehaald heeft voor de huizenbouw in de stad en ook zijn veel bomen gesneuveld vanwege oorlogsgeweld en de acties van militaire eenheden.