Johannes Marinus van der Zanden (1908 - 1988)

Johannes Marinus van der Zanden
Persoonsinformatie
Volledige naam	Johannes Marinus van der Zanden
Roepnaam	Jan
Geboorteplaats	Megen
Geboortedatum	19 oktober 1908
Overl.plaats	Schijndel
Overl.datum	25 september 1988
Partner(s)	Maria Petronella Jacoba Kersten‏‎
Beroep(en)	schoolhoofd gemeenteraadslid
Bidprentje

Johannes Marinus van der Zanden (1908 - 1988)

Johannes Marinus (Jan) van der Zanden werd geboren op 19 oktober 1908 in Megen, zoon van Hendrikus van der Zanden geboren in Schaijk (1865 – 1937) van beroep landbouwer/ arbeider en Henrica van Herpen geboren in Macharen (1870 – 1916), als twaalfde kind in een gezin met veertien kinderen waarvan er vijf vroegtijdig overleden. Jan, van beroep hoofdonderwijzer, overleed op 25 september 1988 in Schijndel.

Johannes Marinus van der Zanden trouwde op 23 september 1940 in Maashees en Overloon met Maria Petronella Jacoba Kersten.

Maria Petronella Jacoba Kersten werd geboren op 21 december 1914 in Maashees, dochter van Theodor Kersten geboren in Wanssum (±1887) van beroep timmerman en Maria Catharina Janssen geboren in Wanssum (±1882), als tweede kind in een gezin met vijf kinderen waarvan er een vroegtijdig overleed.

Kinderen uit het huwelijk van Jan en Maria:

1. N.N. kind dood geboren op 10 oktober 1947 in Veghel.
2. Maria Henrica Martina trouwde met Joannes Wilhelmus Reinier Theresia van Kemenade.
3. Hendrik Theodor Willebrord Laurens trouwde met Geesje Bergman.
4. Theodor Hendrik Lambert Jozef.
5. Aurelius Augustinus.
6. Philippus Johannes.

Afscheid in 1974

Schijndel bereidt J. v.d. Zanden groots afscheid voor; Paulusschool “verliest” zeer integer schoolhoofd.
Als over enkele weken bij de Paulusschool op de Hoevenbraak te Schijndel de deuren voor een lange zomervakantie worden gesloten valt daarmee eigenlijk voor het huidige schoolhoofd J. van der Zanden het doek over een 23-jarige loopbaan in het onderwijs. Ofschoon J. v.d. Zanden zelf liever met stille trom uit het onderwijs stapt bereiden de leerkrachten, het schoolbestuur en niet in de laatste plaats de leerlingen hun schoolhoofd een enorm afscheid voor, gewoon omdat hij dat verdient.
Voor alle 302 leerlingen valt het officiële afscheid vandaag, feitelijk drie weken voor het eigenlijke vertrek bij het sluiten van het schooljaar. Dit gebeurt hoofdzakelijk uit praktische overwegingen. Zeker omdat in de laatste week van het bijna ten einde zijnde schooljaar nog de zogenaamde schoolverlatersdagen worden georganiseerd en het uitdelen van de rapporten ook nog de nodige problemen met zich brengt.

Acht maanden over tijd.

En ofschoon het afscheid met het oog op het schooljaar drie weken te vroeg is valt het eigenlijk te laat. Na op de kop af 22 jaar en tien maanden in Schijndel als hoofd op de Paulusschool te hebben gewerkt, verlaat de heer J. v.d. Zanden genoemde school wegens het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd. Tenminste zo heet het officieel. Toch gaat deze term niet helemaal op omdat hij namelijk al acht maanden geleden 65 werd. Toen vond de heer J. v.d. Zanden het echter verstandiger het lopende schooljaar 1973 – 1974 vol te maken. Een besluit waar het schoolbestuur zich heel happy mee voelde. En vandaar dat J. v.d. Zanden nu acht maanden over tijd vertrekt.

Reünie.

In het Schijndelse City Theater trakteert het scheidende schoolhoofd zijn kinderen morgenochtend op een film. Morgenavond volgt er een soort reünie waarop alle onderwijskrachten die vanaf 1951 bij de heer J. v.d. Zanden aan de school hebben gestaan afscheid van hem komen nemen. Voor velen betekent dit dus een weerzien na vele jaren. Tot slot biedt het schoolbestuur het scheidende hoofd op zaterdag 22 juni van 17 tot 18.30 uur een receptie aan in de hal van de Paulusschool.

Maaskanter.

J.M. van der Zanden werd op 19 oktober 1908 in Megen geboren. Hij noemt zichzelf daarom een echte Maaskanter. Zijn vader, landbouwer van beroep, verhuisde echter naar Overloon op het moment dat hij nog een kleuter was. In deze nieuwe woonplaats doorliep de heer Van der Zanden met succes de lagere school, waarna hij in Uden bij de Kruisheren op het gymnasium kwam. Na zes jaar studie in Uden vertrok hij naar Zoeterwoude om er twee jaar filosofie te gaan studeren. In Nijmegen behaalde hij ter afronding in een jaar tijd de lagere onderwijsakte. Evenals vele van zijn pas afgestudeerde collega’s ondervond hij toen wat het was kwekeling met akte te zijn.

Boerenleenbank.

Dit vooral omdat er zo’n 15.000 onderwijzers te veel waren. Zo kwam de heer Van der Zanden terecht op de Boerenleenbank te Overloon. Met tussenpozen kwam hij later voor de klas te staan in Holthees, Ledeacker en Overloon.
In 1938 kwam er echter een vacature op de lagere school te Nistelrode. Hierop kwamen maar liefst 248 kandidaten op af waaronder J. van der Zanden. En als een lotje uit de loterij werd hij er uit die grote groep toch aangesteld. Hij bleef er tien jaar en in dat decennium heeft hij er bepaald niet stilgezeten. Hij richtte er onder meer mee een harmonie, een voetbalclub en een bibliotheek op. In 1948 vertrok hij naar het ten zuiden van Eindhoven gelegen Heeze. Ook daar kon de plaatselijke bevolking in de drie jaar dat hij er was kennis maken met zijn organisatorische kwaliteiten.

Tweemansschool.

Op 1 september 1951 werd J. v.d. Zanden benoemd tot hoofd van de Paulusschool op de Hoevenbraak in Schijndel. De eerste twee maanden telde de school niet meer dan twee klassen die waren ondergebracht in een kelder onder de noodkerk thans het tienergebouw op de Hoevenbraak. Het was toen een tweemansschool en samen met de heer J. van Dijk onderwees J. v.d. Zanden in totaal 59 leerlingen. In november 1951 werd de nieuwe school aan de Hertog Jan II laan betrokken en het aantal klassen kwam toen meteen op zes. Het aantal leerlingen breidde zich in de loop van de jaren uit tot het maximum van 372 in 1972.

Wat ben ik begonnen.

De heer J. v.d. Zanden weet zich de beginperiode nog heel goed te herinneren. Wat heb ik toch vaak gedacht, wat ben ik begonnen. Er was hier bijna niets gebouwd, er was veel zand en veel groen, vertelt hij, waaruit kan worden afgeleid dat het voor het schoolhoofd toen echt pionieren is geweest.
Het was geen gemakkelijke tijd, verzucht de heer Van der Zanden die verder heel dankbaar terugblikt op de afgelopen 23 jaar waarin hij met het personeel van de school veel heeft bereikt. Op de vraag of als hij opnieuw mocht beginnen weer het onderwijs zou kiezen beaamt hij volmondig Jazeker ik heb het altijd graag gedaan en ik heb geen dag met tegenzin voor de klas gestaan. Ik heb ook gelukkig alle veranderingen en vernieuwingen in het onderwijs bij kunnen houden. Dit wordt onder meer bewezen door het feit dat hij op 54-jarige leeftijd zich nog flexibel genoeg achtte om de aantekeningen handenarbeid te gaan halen. Het Schijndelse schoolhoofd wordt als het ware op handen gedragen. Hij staat centraal tussen de negen leerkrachten, de vak- en parttime leerkracht en de schoolkinderen. Zowel de oude leerkrachten als het huidige personeel heeft het schoolhoofd nooit als ondergeschikten gezien of behandeld. Hij streefde er enkel naar de primus inter pares te zijn en dit heeft geleid tot een uitstekende sfeer op de school. Zijn functie was voor de heer J. v.d. Zanden enkel het middel om zich nog meer dienstbaar te maken voor de medemens, groot of klein, dat maakte voor hem geen verschil.

Voorkeursstemmen.

Maar ook buiten de schoolmuren geniet J. v.d. Zanden een enorme populariteit. Dat bleek met name in 1962 toen hij zijn zilveren ambtsjubileum vierde en met maar liefst 780 voorkeurstemmen in de Schijndelse raad werd gekozen. Gedurende acht jaar had hij in de raad een positieve inbreng en vooral op onderwijsgebied kwam hij met constructieve gedachten. Dankzij zijn in 1970 opgestelde begroting voor alle Schijndelse basisscholen ging het bedrag per leerling toen aanzienlijk omhoog. Ik heb er maanden aan gewerkt, gelukkig niet tevergeefs, merkte J. v.d. Zanden erover op. Door zijn grote organisatorische gaven speelt hij nu nog in tal van Schijndelse verenigingen een belangrijke rol en ook dit heeft een belangrijk steentje bijgedragen aan zijn populariteit. Vooral omdat hij het wat kalmer aan wilde doen heeft hij een aantal werkzaamheden afgestoten. In 1970 stapte hij uit de gemeenteraad en verliet in datzelfde jaar de harmonie St. Cecilia als lid van het hoofdbestuur. Verder was hij gedurende vele jaren voorzitter van de katholieke onderwijzersbond afdeling Veghel en omgeving. Onder zijn voorzitterschap werden vijf onderwijstentoonstellingen gehouden. Ook was hij bestuurslid van de plaatselijke afdeling van het Wilhelminafonds en lid van het parochieel universiteitscomité. Thans is hij nog bestuurslid van de plaatselijke Vincentiusvereniging, de Gezinszorg in Schijndel, lid van het oranjecomité, lid van de parochieraad op de Hoevenbraak en lid van de adviescommissie van de Lagere Technische School.

Niet vervelen.

Het met pensioen gaan betekent voor J. v.d. Zanden niet dat hij zich zal gaan vervelen. Hij leest graag, zijn liefhebberij is het houden van vogels en bovendien is hem al gevraagd bij verschillende verenigingen en andere instanties zijn diaserie over zijn Israëlische reis te komen tonen. Hij voelt zich nog heel vitaal en is bereid de helpende hand toe te steken. Maar mijn gezin en mijn zes kleinkinderen krijgen straks in alles voorrang, voegt hij er aan toe.

Onuitwisbaar.

Het afscheid op 22 juni 1974 betekent op de Hoevenbraak en in Schijndel geen definitief afscheid. Het is de afsluiting van een periode van 23 jaar onderwijs, waarin J. v.d. Zanden een onuitwisbaar merkteken achterlaat. Daarom ook gunt iedereen het altijd volijverige schoolhoofd vele jaren van welverdiende rust. Want hij verdient ‘t, ’t is unne goeie mins, vinden de Schijndelnaren.

Koninklijke onderscheiding

De heer Van der Zanden ontving in 1986 uit handen van de burgemeester de eremedaille in goud, verbonden aan de Orde van Oranje-Nassau.
Hij was van 1 september 1951 tot 1 augustus 1974 hoofd van de bijzondere school voor gewoon lager onderwijs voor jongens in de wijk Hoevenbraak. Gedurende 11 jaar voorzitter van de commissie tot wering van schoolverzuim en gedurende ongeveer 8 jaar lid van de commissie van toezicht op de gemeentelijke lagere technische school en gedurende diezelfde periode lid van de commissie tot toekenning van studiebeurzen.
Hij was vanaf 1962 tot 1970 lid van de gemeenteraad en van 1951 tot 1974 lid van het Oranjecomité. Gedurende 8 jaar was hij voorzitter van het Bureau voor Beroepskeuzevoorlichting en verder oud-bestuurslid van de Koninklijke Harmonie Sint Cecilia.
Vanaf de oprichting van het Koningin Wilhelmina Fonds, afdeling Schijndel in 1949 was hij bestuurslid en collectant en gedurende 10 jaar voorzitter van de afdeling van het Fonds.
Hij was bestuurslid van de Katholieke Onderwijzers Bond, afdeling Veghel en vanaf 1962 tot 1974 voorzitter van die bond. Gedurende ongeveer 12 jaar was hij voorzitter van de Vereniging van hoofden van scholen in de gemeenten Veghel, Schijndel, Sint-Oedenrode, Heeswijk-Dinther en een gedeelte van Nistelrode.
Hij was verder bestuurslid van de R.K. Sportvereniging Schijndel, vanaf 1954 lid van de Sint Vincentiusvereniging parochie H. Paulus en lid van de parochieraad van genoemde parochie.
Hij was ook nog gedurende 11 jaar bestuurslid, waarvan de laatste 6 jaar voorzitter, van de R.K. Bond van Ouderen en Mindervaliden in de wijk Hoevenbraak en 5 jaar lid van de Stichting Gecoördineerd Bejaardenwerk.

Bronnen, noten en/of referenties