Landbouwschool

De geschiedenis van de Schijndelse Lagere Landbouwschool

In 1899 heeft het provinciaal bestuur van de NCB een nogal merkwaardige opvatting over het nut van onderwijs voor de boerenkinderen. Bij een wetsontwerp in de tweede kamer tot invoering van de leerplicht laat het bestuur weten hoe het over onderwijs denkt.

Uit een schrijven van de NCB 1899:

“dat het schoolgaan zoveel mogelijk moet worden beperkt. Een boerenknaap wordt door lang schoolgaan en theoretische kennis voor zijn vak onbekwaam. Wat de landbouwkennis betreft, deze zal hij op het veld beter leeren dan in de school. Het is voor een boerenknaap niet alleen nutteloos maar ook schadelijk en gevaarlijk voor lichaam en ziel, in de duisternis van den avond een half uur ver op en neer naar school te gaan. Zijne landbouwkennis op het veld opgedaan, zal vanzelf volmaakt worden den Boerenbond, door menigvuldige vergaderingen en besprekingen, door vakbladen en voordrachten. Nu gaat de Regering zelve zich leenen, om hem in de vroege jeugd van zijn werk te ontwennen, hem aan ledigheid en drankzucht over te laten en hem vroegtijdig in aanraking te brengen met het andere geslacht”.

De R.K. Boerenbond te Schijndel denkt daar 5 jaar later anders over.

In 1904 is Schijndel één van de vier afdelingen waar voor het eerst in de wintermaanden landbouwcursussen worden gegeven.
In 1911 is Schijndel weer een van de voorlopers door het opzetten van Sociale cursussen, meestal verzorgd door de geestelijk adviseur van de afdeling.
1920 oprichting van De Schijndelse “Bond van Oud-Landbouwleerlingen”. Hieruit blijkt dat er vanaf 1904 tot 1920 regelmatig landbouwonderwijs is geweest in de vorm van cursussen en de landbouwwinterschool.

1922 De oprichting van de R.K. Lagere Landbouwschool

De afdeling onderwijs van de N.C.B (als taak: scholen op te richten of te doen oprichten, waar de NCB dit nodig acht) bestaat dan uit de dagelijkse besturen van vier middelbare landbouwscholen en de boerinnenschool te Lierop. In 1922 sluiten twee lagere landbouwscholen zich aan, de Boerenbond Schijndel en St. Anthonis die op eigen initiatief zijn gekomen tot oprichting van deze scholen.

• 1 juni 1922 de officiële opening van de school te Schijndel
  
• 2 juni 1922 de officiële opening van de school te St. Anthonis
  

Schijndel gaat hiermee de geschiedenis in als eerste lagere Landbouwschool van de NCB. Na 4 jaar volgen er meerdere scholen en na de 2e wereldoorlog neemt het aantal lagere land- en tuinbouwscholen in een snel tempo toe.

Locatie school

De Boerenbond kan in de openbare lagere jongens school, eigendom van de gemeente, drie lokalen, de aangrenzende onderwijzerswoning en de speelplaats huren. Ze komt tot de volgende overeenkomst met de gemeente.

1. De Boerenbond draagt zorg voor de inrichting en verbouwing der lokalen en directeurskamer
   
2. De Gemeente draagt zorg voor de noodzakelijke verbetering en onderhoud van de woning.
   
3. De kosten voor de Boerenbond bedragen fl. 5.610,-- waarvan geleend bij de bank 4.500,--
   
4. Huurprijs per jaar 500.-
   

Beheer van de school

• Bestuur en beheer berust, in eerste instantie, bij de afdeling Onderwijs van de NCB Tilburg
  
• Deze dragen het over aan het Gedelegeerd Bestuur van de School te Schijndel
  

De samenstelling van het gedelegeerd bestuur in 1922:
Voorzitter: H.J.M. Donders, pastoor en geestelijk adviseur van NCB-Schijndel
Ondervoorzitter: J.J. Janssens, Burgemeester van Schijndel
Secretaris: F.H. de Bruijn, gemeentesecretaris
Penningmeester: Adr. Schellekens
Bestuursleden van de NCB Schijndel: A. v.d. Oetelaar, W.J. de Visser en J. v.d. Westelaken

Volgens rooster treden de bestuursleden om beurten af en dienen door het hoofdbestuur van de NCB herbenoemd te worden.

Onderwijsgevend personeel

Directeur: J.B. Vereijken van 1 mei tot 15 oktober 1922
Directeur: J.A. Zijlmans van oktober 1922 tot in de oorlogsjaren.
R.K. Maatschappijleer: J. Wouters r.k.priester
R.K. Godsdienstleer: H. Steenbakkers , R.K. priester
Landbouwvakken: J.B. Vereijken, hoofd der school

Leerlingen

In 1922 hebben 64 leerlingen zich aangemeld, echter 12 zijn dan nog geen 13 jaar oud en worden dus afgewezen.

• 10 leerlingen van 13 jaar
  
• 10 leerlingen van 14 jaar
  
• 12 leerlingen van 15 jaar
  
• 7 leerlingen van 16 jaar
  
• 8 leerlingen van 17 jaar
  
• 5 leerlingen van 18 jaar
  

De eerste klas met 25 leerlingen en de tweede klas met 17 leerlingen gaan twee dagen in de week naar school.
De derde klas met 10 leerlingen een dag per week.

Vijf van de tien leerlingen die in de derde klas zijn gestart halen in 1924 hun einddiploma waaronder twee Schijndelse jongens: Ant. van de Oetelaar, geboren 18-01-1904 Borne D81 en Andr. V.d. Boogaard, geboren 12.04.1906, Elschot F108.

De Schijndelse landbouwschool heeft duidelijk een streekfunctie. 70 leerlingen die op 31 december 1923 de school bezoeken :

• Schijndel 25
  
• Den Dungen 11
  
• Sint Michielsgestel 5
  
• Berlicum 7
  
• Heeswijk-Dinther 3
  
• Veghel 11
  
• Uden 1
  

Het schoolgeld van fl. 1,-- per leerling per maand is volstrekt onvoldoende om de kosten te dekken. Het Gedelegeerd bestuur vraagt vanaf 1923 jaarlijks subsidie aan bij de Gemeente Schijndel maar ook bij de omliggende Gemeenten. De school krijgt ook financiële steun van de Boerenbond.

1926
De eerste 17 leerlingen die de volledige 4-jarige opleiding hebben gevolgd doen examen.
Dat examen bestaat uit 2 delen:

1. een dag schriftelijk onder toezicht van rijkslandbouwconsulent Deckers.
   
2. acht dagen later neemt dezelfde consulent met mondeling examen af.
   

Op 1 mei 1926 is de 4-jarige proeftijd voorbij en is de school als het ware geslaagd.

De oorlogsjaren

Op 22 oktober 1941 heft de Duitse bezetter de NCB en andere katholieke vakorganisaties op en vervangt deze door de “Landstand” om zodoende greep te krijgen op de landbouw- en huishoudscholen die deels van de NCB zijn. Dat dit niet geheel gelukt is blijkt uit het feit dat er in 1942 en 1943 nog eindexamens werden afgenomen. In de jaren 1941 t/m 1944 organiseert de gemeente Schijndel “Algemene Tuinbouw cursussen” in de voormalige openbare school aan de Wijbosscheweg. Het hoofd van deze cursussen is de heer H. Erkelens.

Doordat het gemeentehuis in 1944 voor een groot gedeelte door brand is verwoest kan de school niet direct een herstart maken in haar school. De resterende archieven en het gemeentelijk apparaat worden namelijk overgebracht naar de landbouwschool. Het is gelukkig van korte duur want op 16 december 1948 verhuist de gemeentesecretarie naar de van de familie Bolsius gekochte Villa Rozenburg. Het bestuur van de NCB heeft echter in de tussentijd niet stilgezeten en hebben het, niet geheel afgebrande, gemeentehuis tijdelijk ingericht om het landbouwonderwijs weer op te starten. Op 28 mei 1947 is de heropening van de Schijndelse landbouwschool. Er zijn nu 96 leerlingen, verdeeld over 1e, 2e en 3e leerjaar. De heer Zijlmans heeft inmiddels afscheid genomen van de school en de heer A.A. van Tilborg volgt hem op als hoofd van de school. Was de school voorheen in het algemeen een streekschool dan verandert dat in 1947. Op 31 december zijn er 99 leerlingen waarvan 64 uit Schijndel.

Verminderende toestroom leerlingen na de oorlog

Voor de Schijndelse boeren zijn er na de oorlog niet veel uitbreidingsmogelijkheden ( b.v. zonen). Om de landbouwschool aantrekkelijker te maken voegt het bestuur in 1955 het extra vak handvaardigheid toe. Doel van dit vak is het leren metselen en praktisch timmeren zodat de boer zelf thuis allerhande karweitjes kan opknappen tot zelfs het eigenhandig bouwen van varkensstallen. Als extra voordeel van het nieuwe vak geldt, dat de overgang van de landbouwschool naar de L.T.S nu mogelijk is zonder een jaar verlies. Ook nieuw in 1956 is de start van de groentevakschool. Tegelijkertijd heeft het bestuur plannen om het tuinbouwonderwijs uit te breiden.
1958
Doordat de avondnijverheidsschool inmiddels verhuisd is naar de LTS krijgt het bestuur op 10 oktober 1958 weer de beschikking over de gehele school, voorheen slechts drie lokalen. Vanaf 1959 kunnen de leerlingen na het tweede leerjaar uit twee gelijkwaardige opleidingen :

1. Landbouwonderijs
   
2. Tuinbouwonderwijs
   

De R.K. Lagere landbouwschool verandert daarmee in De R.K. Lagere land- en tuinbouwschool.
Vakken worden uitgebreid met Engels en in het 3e en 4e leerjaar komt het praktijkonderwijs zoals:

• Praktische motorkennis
  
• Reparatie en onderhoud van landbouwwerktuigen,
  
• Praktijk veeteelt waaronder ook pluimveeteelt
  

In 1962 doet de school een eerste poging tot het bouwen van een nieuwe school. Het zal nog tot 1966 duren eer het bestuur en de leerlingen hun intrek kunnen nemen in Steeg 6.

Nieuwe toekomstmogelijkheden voor de school?

In 1969 doet het eerste meisje haar intrede op de school. Ondanks de groeiende belangstelling uit niet agrarische kringen voor het land – en tuinbouwonderwijs neemt in de jaren na de bouw van de nieuwe school het leerlingenaantal drastisch af. In 1971 doet de gemeente Schijndel een poging de school samen te voegen met de gemeentelijke L.T.S. ( openbare) tot slechts een scholengemeenschap. Dit stuit echter op bezwaren bij de katholieke NCB. De fusie gaat dus niet door. Als er een naamsverandering komt in het jaar 1973 in Lagere agrarische school (LAS) neemt het aantal leerlingen weer toe waaronder ook veel meisjes. 1985 is het topjaar wat het aantal leerlingen betreft : 285 dagschool en 80 leerlingen vakschool.

Het einde van de landbouwschool in Schijndel

De stichting VOS, Voortgezet Onderwijs Schijndel, laat op 2 september 1987 aan de gemeente weten dat zij wil meewerken aan de bestuurlijke eenwording van de drie L.B.O. scholen te Schijndel namelijk de LTS, de LAS, en de LHNO- school Sancta Maria. De reden hiervan is de daling van de leerlingenaantallen van alle drie de scholen.

Op 1 juli 1988 is de fusie een feit.

1. Er komt een L.B.O. scholengemeenschap per 1 augustus 1989
   
2. De stichting VOS bestuurt de scholengemeenschap
   

Op deze datum komt er dus een einde aan de Schijndelse landbouwschool.