Fundatiewoningen Pompstraat

Fundatiewoningen Pompstraat
Fundatiewoningen Pompstraat 11 en 13
Gereed	1719
Monument status	Gemeentemonument GM7255.
Bouwpartners
Eigenaar	Stichting Fundatie van Francis van der Rijdt

Fundatiehuisjes Pompstraat 11 en 13 (1719 - 2001)

In het verleden kwam het regelmatig voor dat diverse gegoede burgers, geïnspireerd door de christelijke naastenliefde en armenzorg, in hun testament een legaat lieten opnemen dat ze een woning beschikbaar wensten te stellen ten behoeve van arme mannen of vrouwen, meestal afkomstig uit de eigen familiekring. Zo’n stichting werd officieel een fundatie genoemd en de woningen stonden in de volksmond bekend als ‘fundatiehuisjes’. Pompstraat 11 en 13 zijn op 21 november 1719 geschonken door Cornelis Franciscus C.F. van de Rijdt die gehuwd was met Geertruij Seger Voets. Men voorzag in het onderhoud van deze armen via de huuropbrengst van enkele akkertjes. De bewindvoerders van zo’n fundatie noemde men ‘provisoren’. Uit het oogpunt van hun cultuur-historische waarde zijn deze twee woningen in 2001 gerestaureerd, maar inmiddels niet meer aan een fundatie gekoppeld.

• Fundatiewoningen Pompstraat 11 en 13.
• 

  Kopgevel fundatiewoning..

• 

  Fundatiewoning.

• 

  Fundatiewoning.

Monumenten Inventarisatie Project 1990

Fundatiehuisje Woningen
1719
Nieuwe opgemetselde baksteen gevel, schoorsteen oude handvormsteen. Gepleisterde plint. Dunne rechte steekankers. Twintigruits schuifvensters. Klamp- en semieklampdeur. Zadeldak, oud Hollandse dakpan. Met bedsteden. Oude klampdeuren en schouw. Er is een kelder. Grote moestuin achterzijde. Ligusterhaag. Cultuurhistorisch belang. Gaafheid. Nummer 11: de laatste travee is een latere aanbouw toen er een gezin met elf kinderen woonde. Fundatiehuisje van Francis van de Rijdt.

Beschrijving uit de gemeentelijke monumentenlijst 1993.

Typering, situering en bouwgeschiedenis

Het aan één zijde ingebouwde pand staat in de rooilijn, met de nokas van het zadeldak parallel aan de Pompstraat. Het eenlaags pand heeft een rechthoekige plattegrond en een breedte-omvang van van vijf vensterassen. Het fundatiehuisje (bestemd voor alleenstaande oude vrouwen) is in 1719 gebouwd door de Stichting Francis van de Rijdt. De rechter vensteras is waarschijnlijk in 1906 aangebouwd en iets lager dan de rest van het pand. De rechter zijgevel wijkt aan de achterzijde enigszins terug. Deze golving in de gevellijn is waarschijnlijk het gevolg van een voormalige waterloop of landweg ter plaatse.
In de tuin staat een notenboom.

Beschrijving van het exterieur

De hier en daar vernieuwde bakstenen voorgevel heeft over de volle breedte een geschilderde gecementeerde plint tot vensterdorpel-hoogte. Onder de dakrand kragen drie lagen baksteen trapsgewijs uit. Het zadeldak is gedekt met blauwe oudhollandse pannen. De oorspronkelijke rechter zijgevel met tuit steekt enigszins uit boven het dak.
Het zadeldak van de rechter travee heeft een lage aanzet aan de achterzijde. Midden op de nok staat een handvorm bakstenen schoorsteen.
Pompstraat 11 heeft een omvang van drie vensterassen. De centrale as bevat een groene vernieuwde paneeldeur met gedeeld bovenlicht. Het deurkalf en het kozijn hebben een concaaf profiel. Het zesruits schuifvenster rechts van de ingang en het schuifraam met vernieuwd bovenlicht aan de linker zijde worden ontlast door rechte strekken. De duimen van de vensterluiken zijn nog aanwezig. In de muur zijn rechte muurankers bevestigd.
De zijgevel van Pompstraat 11 heeft een half schuifvenster op de begane grond, een groen houten laadluik op de zolderverdieping, enkele rechte muurankers en wijkt op de begane grond enigszins terug ter plaatse van de aanbouw aan de achterzijde.
De voorgevel van Pompstraat 13 wordt ingenomen door een opgeklampte deur met gedeeld bovenlicht en een twintigruits schuifvenster. Het deurkozijn heeft een concaaf profiel. De duimen van de vensterluiken zijn nog aanwezig. De kunststenen vensterdorpel is geschilderd.

Beschrijving van het interieur

De hoofdingang van Pompstraat 11 geeft direct toegang tot de herd. De herd en de achterliggende geut hebben een omvang van twee vensterassen. In de herd bevindt zich een schouw met kachel en een tot kast omgebouwde bedstede. In de herd geeft een paneeldeur toegang tot de woonkamer aan de rechterzijde. In de geut leidt een opgeklampte deur met ovale deurknop naar de kelder die deels onder Pompstraat 13 is gelegen en een andere opgeklampte deur leidt naar buiten. Alle vertrekken hebben een houten zoldering. De wc bevindt zich in de nieuwe aanbouw aan de rechter achterzijde en is niet van binnenuit te bereiken. Achter de hoofdingang van Pompstraat 13 bevindt zich een toegevoegd halletje in de herd. De herd bestrijkt de volle breedte van het woonhuisje (twee vensterassen) en herbergt een schouw en een voormalige bedstede. De muren zijn van ongebakken leem.
Achter de herd bevindt zich de geut, van waaruit de kelder en de opkamer is te bereiken. Het plafond van de opkamer is van leem en stro. Dit vertrek heeft een kruisvenstertje. De geut heeft een granito aanrecht en een kruisvenstertje. Een opgeklampte deur leidt naar de achtertuin. De wc is gevestigd in een schuurtje in de tuin.

Motivatie tot plaatsing op de monumentenlijst

Het pand is een zeldzaam voorbeeld van een fundatiehuisje bestaande uit twee woninkjes onder één kap.
Het pand bezit nog de oorspronkelijke indeling en materialen, maar verkeert (dientengevolge) in een slechte bouwkundige staat en is minimaal voorzien van sanitaire voorzieningen.
De Pompstraat e.o., waarvan het pand deel uit maakt, is een gebied met een grote historische continuïteit wat betreft straatbeloop, bebouwing en perceelsgrenzen.
Kortom het pand heeft architectonische waarde (type, materiaalgebruik), landschappelijk-historische waarde en algemeen cultuur-historische waarde voor het dorp.

Fotoalbum

Fotoalbum Fundatiewoningen Pompstraat

Bronnen, noten en/of referenties