De Jonge Wacht

De Jonge Werkman en De Jonge Wacht

De Jonge Wacht & De Jonge Werkman, afdeling Schijndel opgericht ca. 1932, opgeheven 1942

• De Jonge Wacht (12 t/m 15 jaar)
• De Jonge Werkman (16 tot 21 jarige) is opgericht in 1917 en bestond uit de aspirant-leden van de RK Werkliedenvereniging. Het was de standorganisatie voor de jonge arbeiders.
  

In 1928 werd de Jonge Werkman een diocesane organisatie en daarmee een onderdeel van de Bossche Bond. Scholingswerkzaamheden van (oud)districtsleiders werden clandestien voortgezet tot 1942.

Schijndelse Jonge Wacht en Jonge Werkman

Hoe het begon

Het was 19-5-1932 de tijd van werkloosheid en crisis. Nadat een twintigtal jonge arbeiders een stevige voorvormings cursus van 15 lessen had gevolgd werd in Schijndel de Jonge Wacht en de Jonge Werkman opgericht. De verchristelijking van het arbeidsmidden was het voornaamste waarnaar werd gestreefd. De dag van aanneming werd begonnen met een algemene H.Communie en onder het lof werden de nieuwe leden geïnstalleerd, oorkonde en insignes werden overhandigd en men legde de beloftes af om als een goed JW-er te leven en te handelen. Daarna had er een feestelijk bijeenkomst plaats in het patronaat, waar ook afdelingen uit de verre omgeving aanwezig waren om dit feest te vieren. Naast toneel en zang werden toespraken gehouden trillend van enthousiasme.
Het is een mooie leuze; Wat ge voor de arbeiders doet, doe dat door de arbeiders.
Maar dan moet er aan de leidersvorming veel zorg besteed worden. De JW-gids was een prachtig hulpmiddel. Iedere maand verscheen deze met artikelen over godsdienstvorming, sociale vorming, karaktervorming en ook actiepunten werden niet vergeten.
Aldus de eerste Directeur -Voorzitter kapelaan van Helvoirt in de jubileumkrant van de Kajotter in 1949.

De eerste jeugdleiders.

De eerste jeugdleiders

Rij A: 1. C. van Thiel, 2. P. van der Spank, 3. A. van den Dungen, 4. Toon Verkuijlen, 5. A. de Hommel
Rij B: 1. Karel Sax, 2. kapelaan van Helvoirt, 3. J. van Roessel, 4. Frans van Osch.

1934 De Jonge Wacht 1934 binnenplaats Patronaat

1934 De Jonge Wacht 1934 binnenplaats Patronaat
Achterste rij: Janus van de Ven, onbekend, Jan den Ouden, Piet Mutsaars (of Hermes?),
2e rij: Harrie van Kaathoven, onbekend, Jan van der Heijden,
3e rij: Jan van de Ven, Janus van Geffen, Piet van Helvoirt?, van Aarle, Frans den Ouden, Sjef van Kaathoven, Wels, Antoon de Greef of Vicaris Aertsen?,
4e rij: Janus Goyaarts, Harrie Mathijssen, Willem van Kaathoven, Den Ouden, Tijn van Aarle, Nol van de Brand en net zichtbaar Piet Hoogenhof,
5e rij: Janus Bijnen, Piet den Ouden, Nol Vervoort, Bert Wonders (incl. zwarte baret), 6e met witte blouses Kees Geerkens, Willem den Ouden, Jan Mutsaars, Toon van der Eerden, van Liempd of van Kaathoven?, Harrie van Oorschot, Gijs Verhoeven,
linksboven: meester A.J. Verkuijlen, geestelijk adviseur kapelaan van Helvoirt en met vlag Piet Wijdeven

Herinneringen

Hoe was het in die dagen (voor de vernieuwing) in het patronaat?
Een grote zaal. Met soms een soms twee half goede biljarts. Met keu´s die veel op afgesneden stokken leken, werden daar series van 1 en 2 opgebouwd. Zo nu en dan werd er mee geslagen dat het kraakte, het was vaak een herrie van belang, maar het kon er ook intens gezellig zijn. In die dagen was een traktement van 10, 15 of 20 cent geweldig. Eerst moet daarvan betaald worden de wekelijkse contributie. Vaak was men weken achter. Dan werd er gespaard. Een paar centen! Contributie voor de voetbalclub. Afbetaling voor het nieuwe uniform. En soms drie of vier centen aan zijn collega, als men "grof" verloren had met biljarten. Na de bijeenkomst had men, voor men naar huis ging, nog even een halte waar men, als men zuinig was geweest, altijd graag even binnenwipte. Dat was bij "Dineke's" tegenover het patronaat. Daar moest men vaak lang wachten, tot men zijn drie of vier centen kon neertellen en dan 10 of 12 toffees kreeg toegeschoven. Een enkeling kocht zowaar een flesje limonade. En dan naar huis.
Op 7 augustus 1937 werd in een algemene ledenvergadering afscheid genomen van de directeur kapelaan van Helvoirt. Op 4 september vermelden de notulen dat de weleerwaarde Heer Corstens benoemd wordt als Directeur Voorzitter. Menig feest en menige gebeurtenis is door kapelaan Corstens gedraaid. Want wie herinnert zich niet dat hij steeds filmde?! Behalve dat hij nog een zware taak had bij de Jonge Wacht heeft hij de Schijndelse Jonge Werkers leren waarderen en hen als geestelijk leider rijp gemaakt voor God en het land.

Bezetting en opheffing

In 1941 tasten de Duitsers de jeugd- en sociale bewegingen aan.
Eerst vielen de Katholieke Verkenners, toen de Jonge Wacht en de kruisvaart.
Op 25 juli 1941 vergrepen zij zich aan de Katholiek Arbeidersbeweging in Nederland.
De Jonge Werkman die hier ook deel van was werd ook op die datum opgeheven.

C.a. 1937. Turnclub "Dulci Ulci", onder leiding van Frans van Osch

C.a. 1937. Turnclub "Dulci Ulci", onder leiding van Frans van Osch, opgericht voor 1932, (later overgegaan naar Jonge Werkman)
Foto binnenplaats Patronaat ca.1937.
Midden met armen in lucht Toontje Bijnen ?,
Achterste rij vanaf regenpijp: onbekend, .. de Hommel, ..Voets, onbekend, Herman van Schayck, .. van Doremalen, onbekend, onbekend, Toon Kemps, de jongen die voor Herman van Schayck staat is onbekend, daar links van staat met de hand voor het gezicht is Janus van den Dungen (geboren 1919) en rechts daarvan is onbekend
Middelste rij: onbekend, Jan Kemps, Hennie Doreleijers, onbekend, Frans ? Timmermans,
Voorste rij: helemaal links onbekend, met handen op de grond onbekend, Nico van der Heyden (geboren 1924), Harrie van Gestel (geboren 1918) en met handen op de grond onbekend.

Bezigheden Jonge Wacht

Al voor de oprichting van de Jonge Wacht kwamen jongens van 12 jaar en ouder op Zondagmiddag bij elkaar in het patronaat om spelletjes te doen zoals biljarten, dammen, kaarten enz. Op de grote binnenplaats was er gelegenheid voor balspelen, krijgertje, bokspringen en andere destijds gebruikelijke spelen.
Kapelaan Steenbakkers hield toezicht en gaf de jeugdigen tussendoor een half uur tot drie kwartier les in Bijbelse geschiedenis.
In 1932 nodigt kapelaan van Helvoirt het personeel en nog enige andere heren uit op de pastorie Centrum. Er wordt uitvoerig gesproken over een nieuwe opzet van het patronaatswerk. Naast de gewone ontspanningsmogelijkheden zouden er ook clubs gevormd worden. Zo begon Frans van Osch en A. Verkuijlen een gymnastiekclub Ulci Dulci (prettig of ontspannend vermaak Ulci=nuttig Dulci=zoet,lol) Zie foto …. en Karel Sax begon een mondharmonicaclub. Trainer en leider van de voetbalclub "Longa" was Polfliet. Zondags zouden er steeds een paar leiders aanwezig zijn om met de directeur, in dit geval kapelaan van Helvoirt, diverse activiteiten te ontwikkelen.
Dit alles bood de gelegenheid om jaarlijks een paar uitvoeringen te geven. Muziek, korte voordrachten, gymnastiekoefeningen, waarbij het bouwen van piramides het hoogtepunt vormde.

De leden werden in groepen van 8 tot 10 jongens ingedeeld, ze droegen uniformen, hadden eigen leiders en op zondag kwamen alle groepen in het Patronaat bij elkaar. Door de week had elke groep nog zijn avond. De Jonge Wacht had zijn eigen vaandel met hetzelfde embleem wat ook op hun uniform stond. Een P met daarover heen een X.
Naast godsdienstige vorming (liturgie, trouw aan Christus Koning) kwamen op de clubavonden ook hulpvaardigheden en sociale eigenschappen aan bod. Maar er was ook tijd voor spel, ontspanning en zang.
Iedere Jonge Wachter had een kaart met daarop vaardigheden in verschillende gradaties. Bedoeling was om de jongeren spelenderwijs allerlei nuttige vaardigheden bij te brengen zoals kaartlezen, koken , EHBO, knoopleggen, spoorzoeken.
Telkens als een Jonge Wachter aan bepaalde eisen op een zelf gekozen gebied had voldaan werd dit punt op zijn kaart door de leider afgetekend. Zo ontstonden er zekere graden van bekwaamheid.
De installatie van nieuwe leden was altijd sober doch in stijl. Ieder nieuw lid beloofde trouw aan de Jonge Wacht en bracht de officiële groet. Omdat het aantal leden groeide kwamen Piet van de Veerdonk, Jo van de Oetelaar, Jan Wierema en Jo van Liempd er als nieuwe leiders bij. Boven deze leiders stond de hoofdleider. Deze had regelmatig contact met de leiders en adviseerde en stond ze bij. Daarnaast had hij zijn eigen groep. Hoofdleiders stonden onder leiding van de directeur kapelaan van Helvoirt (daarna Corstens en als laatste kapelaan Verwiel).
Regelmatig werden per fiets ook bedevaarten ondernomen o.a. naar Handel. Toen de jongens door Veghel fietsten konden de jongens het niet laten om "Kuuskes" te roepen naar de Veghelaren. Hetgeen beantwoord werd met "Hopbellen". Toen in Handel de terugtocht werd begonnen werd met algemene stemmen aanvaard dat dit niet meer geroepen mocht worden. Aangekomen in Veghel begon de groep echter "Boe, boe" te roepen waarop de leider natuurlijk machteloos moest toehoren!!!
De Jonge Wacht behoorde ook tot de kleine Heilige Familie die om de veertien dagen op Zondag gehouden werd. Om half zes kwam iedereen bij elkaar voor een gebedsbijeenkomst. Hierna gingen de jongens tot 12 jaar naar huis en de oudere gingen tot negen uur naar het patronaat waarna de bijeenkomsten afgelopen waren. Iedere Zondag werden er 2 leiders aangewezen die een heel programma moesten afwerken. De hoofdleider evenals Sjef van Roessel waren er praktisch altijd. Sjef beheerde de financiën. Voor de leden die hun uniform niet in een keer konden betalen was er een afbetalingssysteem van 5 cent per week. Voor de leiders werden er regionaal bijeenkomsten en cursussen voor zang, muziek, toneel, volksdansen, spelleiding e.d. georganiseerd. Op 3 mei 1936 wordt aan A.J. Verkuijlen zijn aanstelling "Leider van De Jonge Wacht" uitgereikt.
In 1941 kwam A. Verkuijlen nog regelmatig op Zaterdag met zijn groep (Adr.Steenbakkers, Adri van den Brand, Tony van Exel, Wim Langenhuijzen en Lambert van Rooij) bij elkaar om de natuur in te trekken. Ze maakten speur- en zoektochten, hielden spelen alles in uniform. Tot op zeker moment besloten werd dat dit alles te gevaarlijk werd. Het jeugdwerk werd in de pastorie min of meer voortgezet met sjoelen, kaarten en voorlezen. Dit was vooral voor 12-13 jarige misdienaars en acolieten.

Uniform Jonge Wacht

Grijze kousen met een groene boord.

Zwarte manchester broek

Groene blouse

Geruite das

Zwarte muts met een gele rand

Deze uniformen werden in Den Bosch gekocht/afgehaald bij het dependance van het districtkantoor in de Lange Putstraat en kostten hfl.35,-. Leden moesten hiervoor 5 cent per week sparen. Hierbij kwam nog de contributie van 10 cent per week De hoofdleider was alleen aanwezig bij installaties. Daaronder kwam de hopman die meerdere vaandrigs (assistent leider) onder zich had. Vaandrigs moesten min. 18 jaar zijn. Het uniform kregen de leden pas wanneer ze geïnstalleerd werden. (De jongens werden als aspirant lid aangenomen.)
Hiervoor moesten ze eerst een volledige klassekaart hebben.
Een klassekaart was een opsomming van ca. 10 eisen waaraan het lid moest voldoen. Zoals misdienaar, kok, fietsenmaker, koster, goede daad stellen, knopen leggen. Nadat elke eis was voorzien van een handtekening van de hopman kon het lid geïnstalleerd worden.
Bij de 1e klassekaart werd een geel koord uitgereikt. Daarna gingen ze verder met een 2e klassekaart waarbij de eisen hoger lagen. Bleef de vaardigheid van fietsenmaker op de 1e kaart nog beperkt tot een band plakken bij de 2e kaart moesten ze spaken kunnen stellen bij de 3e kaart tandwielen vernieuwen enz.
Bij het voldoen van alle eisen van de 2e kaart werd een groen koord uitgereikt, bij de 3e kaart een rood koord en bij de 4e kaart een gouden koord. Dit laatste haalde bijna niemand omdat de jongens dan vaak al te oud waren voor de Jonge Wacht.
Bovendien kregen ze bij het behalen van elke eis een (nieuw) insigne. Voor kok 1e klassekaart een insigne met 1 pan, de 2e klassekaart een insigne met 2 pannen. Sommige waren zo trots op hun behaalde insignes dat ze hun hele uniform vol hadden zitten. Er waren leden die zo trots waren dat ze in het weekend in de wijde omgeving gingen fietsen om zo met hun uniform te kunnen pronken!!!

Opheffing

Op 3 aug.1941 wordt in de kerk een brief van de bisschoppen voorgelezen inzake opheffing Jonge Wacht en Jonge Werkman.
De jeugd kon zich aansluiten bij Hitlerjugend of de NSB-jongeren organisatie De Jeugdstorm.
Tot 1942 wordt nog even in het patronaatsysteem doorgewerkt met o.a. toneel.