Tienden

Tiendrecht.

In het begin van de 20e eeuw is het tiendrecht afgeschaft.
Voor onze voorouders betekende het tiendrecht concreet, dat ze van alles wat van het land kwam en tiendplichtig was, een tiende deel moesten afdragen aan de instantie die het recht op de grote tienden had.
Sinds 1545 was dat in Schijndel het college van Heren Doctoren van de Theologische Faculteit te Leuven, die later ook, in 1757, door de vakbekwame landmeter Francis van de Weijer hun bekende ‘tiendkaart’ hebben laten maken.
Ze hebben bijvoorbeeld ook de tiendklok uit 1741 geschonken die nog altijd in de toren van de Servatiuskerk hangt.
De tiendenaars of tiendheffers zijn degenen die dat 10e deel komen opeisen en met de tiendwagen laten ophalen bijvoorbeeld een serie korenschoven die op het land achterbleven, om die vervolgens naar de tiendschuur te vervoeren.

Tiendenaars op bezoek.

Soms ontstonden er wel eens conflicten tussen de tiendeigenaars of hun ‘functionarissen’ en de grondeigenaars, zoals in onderstaande getuigenverklaring van 7 september 1620 duidelijk wordt.

Peter Hugo van Berckel (60), Jan Luijkas Janssen (45) en Henrick Willems van den Oetelaar worden uitgenodigd een deugdelijke verklaring te komen afgeven ten behoeve van een zekere Jan Jans Verhoeven. Volgens hun zeggen zijn op 27 augustus 1620 ’s avonds rond 8 uur enige ‘agenten’ van Leuven gearriveerd bij Verhoeven's huis in de buurt van de schuur. De drie getuigen waren op dat moment ook bij het huis van Jan Jans Verhoeven en hebben de discussie aanhoord.
Volgens de tiendheffers heeft Verhoeven immers te weinig havergewas op zijn land achtergelaten.
Jan Verhoeven is zeer verbaasd en plaatst de volgende opmerking: “Waerom doet gij mij dese moeite aen?”
De heren, die namens Leuven optreden, maken hem duidelijk dat hij onvoldoende schoven op zijn land heeft achtergelaten nl. in totaal negen terwijl het er minstens tien hadden moeten zijn en dat ze hem daarom deze vermaning hebben willen geven.
Daarop is het hele gezelschap, inclusief de getuigen, vertrokken naar het bewuste stuk land….En. ……wat ontdekken ze daar….10 ½ gast haver goed voor 42 garven!