U kunt ons steunen door lid van de Heemkundekring Schijndel te worden. Iedere dinsdagochtend zijn wij tussen 10 en 12 uur in de heemkamer: Cultureel Centrum 't Spectrum, Steeg 9 g, Schijndel. |
Bewerken van Pastorie Centrum
Naar navigatie springen
Naar zoeken springen
Deze bewerking kan ongedaan gemaakt worden. Hieronder staat de tekst waarin de wijziging ongedaan is gemaakt. Controleer voor het publiceren of het resultaat gewenst is.
| Huidige versie | Uw tekst | ||
| Regel 33: | Regel 33: | ||
=== '''Pastorie Servatiusparochie Vicaris van Alphenstraat 16 – 18 (1836 - heden)''' === | === '''Pastorie Servatiusparochie Vicaris van Alphenstraat 16 – 18 (1836 - heden)''' === | ||
In de [[Vicaris van Alphenstraat]] staat de pastorie van de centrumparochie met kosterswoning, gebouwd in 1836 op verzoek van de stichter van de [[Zusters van Liefde]] van Schijndel, pastoor [[Antonius van Erp (1797 – 1861)]]. Voorheen bewoonde hij de mooie pastorie naast de | In de [[Vicaris van Alphenstraat]] staat de pastorie van de centrumparochie met kosterswoning, gebouwd in 1836 op verzoek van de stichter van de [[Zusters van Liefde]] van Schijndel, pastoor [[Antonius van Erp (1797 – 1861)]]. Voorheen bewoonde hij de mooie pastorie naast de 18e-eeuwse [[schuurkerk]] aan de Laagstraat, later [[Pastoor van Erpstraat]]. Die oude pastorie heeft hij geschonken aan de zusters. Naast de voordeur van de huidige pastorie bevindt zich een gevelsteen die het bouwjaar 1836 aangeeft. De later geplaatste leilinden geven het gebouw een bijzonder cachet. Achter in de pastorietuin staat nog een monumentale beuk, die vermoedelijk bij de aanleg van de tuin is aangekocht en nu dus ruim 175 jaren oud is. De glas-in-lood-voorstelling boven de voordeur stelt Christus voor als de Goede Herder. De deur is uitgevoerd in neo-renaissancestijl. | ||
=== '''Aanleiding tot de bouw''' === | === '''Aanleiding tot de bouw''' === | ||
| Regel 59: | Regel 59: | ||
Het in 1982 door archivaris Ad Prinsen goed geordende parochie-archief, dat inmiddels tot aan het jaar 1990 is overgedragen aan het Brabants Historisch Informatie Centrum, geeft ons informatie over het boeiende verleden van de Servatiusparochie, die sinds 1331, na afscheiding van Dinther als moederkerk, als zelfstandige parochie de geschiedenis is ingegaan. Zeer fraaie archiefdocumenten voeren ons terug in de tijd. Opvallend is overigens dat er ten aanzien van de huidige pastorie maar weinig informatie in staat. Zo lezen we over een brief van pastoor Norbertus [[Norbertus Willibrordus Leonardus Baekers (1839 - 1920)|N.W.L. Baekers]] uit 1911 over het vervangen van de petroleumverlichting in de kerk door acetyleen en aanbrenging van acetyleenverlichting in de pastorie en over het herstel van het dak van de pastorie. | Het in 1982 door archivaris Ad Prinsen goed geordende parochie-archief, dat inmiddels tot aan het jaar 1990 is overgedragen aan het Brabants Historisch Informatie Centrum, geeft ons informatie over het boeiende verleden van de Servatiusparochie, die sinds 1331, na afscheiding van Dinther als moederkerk, als zelfstandige parochie de geschiedenis is ingegaan. Zeer fraaie archiefdocumenten voeren ons terug in de tijd. Opvallend is overigens dat er ten aanzien van de huidige pastorie maar weinig informatie in staat. Zo lezen we over een brief van pastoor Norbertus [[Norbertus Willibrordus Leonardus Baekers (1839 - 1920)|N.W.L. Baekers]] uit 1911 over het vervangen van de petroleumverlichting in de kerk door acetyleen en aanbrenging van acetyleenverlichting in de pastorie en over het herstel van het dak van de pastorie. | ||
Een brief van 11 mei 1918 maakt duidelijk dat wordt nagedacht over aanschaf van elektrisch licht zowel in de pastorie als de kerk. De pastoor schrijft letterlijk het volgende: “Monseigneur – Daar het carbol te duur en de bronolie bijna niet meer te krijgen is, wenschten wij de Keuken en huiskamer der Pastorie elektrisch te verlichten, door eene aansluiting te maken met het electrische geleiding aan de Kerk. De kosten van aansluiting en aanleg zijn geraamd op bijna F 500,=. Bij deze vraagt het kerkbestuur van Schijndel aan U Hw machtiging die F 500,= uit de gewone inkomsten der Kerk tot voorschreven doel te mogen aanwenden. De aanleg zal soo gemaakt worden, dat hij niet alleen nu zonder gevaar bruikbaar is, maar ook later als de Electrische voorziening der Provincie Komt, de Kosten van aanleg pro resto verminderen zal. Hopende op eene gunstige beschikking van U D Hw noemen wij ons met den meesten eerbied van Uw Doorluchtigen Hoogwaardigen de gehoorzame dienaren – Namens het voornoemde Kerkbestuur N. Backus Past. Pres., ACM van Heertum Kerkmeester”. | Een brief van 11 mei 1918 maakt duidelijk dat wordt nagedacht over aanschaf van elektrisch licht zowel in de pastorie als de kerk. De pastoor schrijft letterlijk het volgende: “Monseigneur – Daar het carbol te duur en de bronolie bijna niet meer te krijgen is, wenschten wij de Keuken en huiskamer der Pastorie elektrisch te verlichten, door eene aansluiting te maken met het electrische geleiding aan de Kerk. De kosten van aansluiting en aanleg zijn geraamd op bijna F 500,=. Bij deze vraagt het kerkbestuur van Schijndel aan U Hw machtiging die F 500,= uit de gewone inkomsten der Kerk tot voorschreven doel te mogen aanwenden. De aanleg zal soo gemaakt worden, dat hij niet alleen nu zonder gevaar bruikbaar is, maar ook later als de Electrische voorziening der Provincie Komt, de Kosten van aanleg pro resto verminderen zal. Hopende op eene gunstige beschikking van U D Hw noemen wij ons met den meesten eerbied van Uw Doorluchtigen Hoogwaardigen de gehoorzame dienaren – Namens het voornoemde Kerkbestuur N. Backus Past. Pres., ACM van Heertum Kerkmeester”. | ||
De reactie van het bisdom luidt als volgt: “Volgens voorstel toegestaan, onder gehoudenheid tot behoorlijke verantwoording ‘s-Bosch 26 mei 1918 – De Bisschop van ‘s-Bosch J.Pompen Vic.Gen.” | De reactie van het bisdom luidt als volgt: “Volgens voorstel toegestaan, onder gehoudenheid tot behoorlijke verantwoording ‘s-Bosch 26 mei 1918 – De Bisschop van ‘s-Bosch J.Pompen Vic.Gen.” | ||
Het schijnt dat men de pastorie tijdens herstelwerkzaamheden tijdelijk heeft verlaten, want een brief van het kerkbestuur aan de toenmalige bisschop Mutsaerts spreekt over het huren van het weeshuis van de Zusters van Liefde om dat voorlopig te kunnen gebruiken als pastorie. Uit de kronieken van het [[Petrus Donders Weeshuis]] blijkt dat aan dit verzoek is voldaan, want op 14 november 1944 nemen de pastoor-deken en twee kapelaans samen met het huishoudelijk personeel hun intrek in dat deftige herenhuis aan de [[Hoofdstraat]] 71. De 25 weeskinderen verhuisden naar de [[Gezondheidskolonie te Eersel]] en later werden ze ondergebracht in het Antoniusklooster te Den Dungen. De parochiegeestelijkheid heeft het weeshuis bewoond tot 7 mei 1947. Direct na WO II is door de [[Firma Gebr. Schellekens en G. Schellekens|firma Gebroeders Schellekens]] begonnen met het herstel door oorlogsschade en is tevens een uitbreiding gerealiseerd van de pastorie bij de Servatiuskerk. | Het schijnt dat men de pastorie tijdens herstelwerkzaamheden tijdelijk heeft verlaten, want een brief van het kerkbestuur aan de toenmalige bisschop Mutsaerts spreekt over het huren van het weeshuis van de Zusters van Liefde om dat voorlopig te kunnen gebruiken als pastorie. Uit de kronieken van het [[Petrus Donders Weeshuis]] blijkt dat aan dit verzoek is voldaan, want op 14 november 1944 nemen de pastoor-deken en twee kapelaans samen met het huishoudelijk personeel hun intrek in dat deftige herenhuis aan de [[Hoofdstraat]] 71. De 25 weeskinderen verhuisden naar de [[Gezondheidskolonie te Eersel]] en later werden ze ondergebracht in het Antoniusklooster te Den Dungen. De parochiegeestelijkheid heeft het weeshuis bewoond tot 7 mei 1947. Direct na WO II is door de [[Firma Gebr. Schellekens en G. Schellekens|firma Gebroeders Schellekens]] begonnen met het herstel door oorlogsschade en is tevens een uitbreiding gerealiseerd van de pastorie bij de Servatiuskerk. | ||
In een uitgave over pastorietuinen in Nederland staat het volgende geschreven: “Door een breed vensterglas van de later aangebouwde serre aanschouwden we eerst de tuin van binnenuit. De achtergevel werd in 1944, bij het doortrekken der Geallieerden zo beschadigd door beschieting, dat deze na de oorlog geheel vernieuwd moest worden. Bij die verbouwing is deze serre er aan gezet. Voor de pastorie loopt een hekwerk en daarachter is de stoep. Vroeger was die stoep smaller en de voortuin breder. Maar moeders met kinderwagens pasten niet op de weinige tegelrijen en moesten over de straat gaan. Omdat dit in de tegenwoordige tijd gevaarlijk is, heeft de gemeente de stoep verbreed, zodat de tuin is versmald. Burgemeester [[Gerard Marie Scholten (1933 - 2020)|G.M. Scholten]] heeft deze verkleining goedgemaakt door een rij leilinden langs de voorzijde der pastorie te laten planten”. Ze geven deze pastorie natuurlijk wel een apart cachet. | In een uitgave over pastorietuinen in Nederland staat het volgende geschreven: “Door een breed vensterglas van de later aangebouwde serre aanschouwden we eerst de tuin van binnenuit. De achtergevel werd in 1944, bij het doortrekken der Geallieerden zo beschadigd door beschieting, dat deze na de oorlog geheel vernieuwd moest worden. Bij die verbouwing is deze serre er aan gezet. Voor de pastorie loopt een hekwerk en daarachter is de stoep. Vroeger was die stoep smaller en de voortuin breder. Maar moeders met kinderwagens pasten niet op de weinige tegelrijen en moesten over de straat gaan. Omdat dit in de tegenwoordige tijd gevaarlijk is, heeft de gemeente de stoep verbreed, zodat de tuin is versmald. Burgemeester [[Gerard Marie Scholten (1933 - 2020)|G.M. Scholten]] heeft deze verkleining goedgemaakt door een rij leilinden langs de voorzijde der pastorie te laten planten”. Ze geven deze pastorie natuurlijk wel een apart cachet. Indrukwekkender is echter de [[Pastorietuin Centrum|achtertuin]] waar een fantastisch mooie rode beuk prijkt in zijn volle glorie. Mocht deze bij de bouw van de pastorie al geplaatst zijn, dan telt hij op dit moment 178 jaren! (1836 – 2014). In 1963 is gecorrespondeerd over de oliestookinstallatie van de pastorie. | ||
Indrukwekkender is echter de [[Pastorietuin Centrum|achtertuin]] waar een fantastisch mooie rode beuk prijkt in zijn volle glorie. Mocht deze bij de bouw van de pastorie al geplaatst zijn, dan telt hij op dit moment 178 jaren! (1836 – 2014). In 1963 is gecorrespondeerd over de oliestookinstallatie van de pastorie. | |||
== '''Beschrijving uit de gemeentelijke monumentenlijst. <ref>Gemeentelijke monumentenlijst.</ref>'''== | == '''Beschrijving uit de gemeentelijke monumentenlijst. <ref>Gemeentelijke monumentenlijst.</ref>'''== | ||
=== ''' | === '''Typenring, situering en bouwgeschiedenis''' === | ||
De in 1836 gebouwde pastorie (het jaartal staat vermeld in een gevelsteen) in Neo-Classicistische stijl aan de Vicaris van Alphenstraat maakt deel uit van het rooms katholieke parochiecomplex van de H. Servatius. Het complex bestaat uit een kerk met [[Servatiusgebouw|parochiehuis]] aan de Markt en een kosterswoning en pastorie aan de Vicaris van Alphenstraat. | De in 1836 gebouwde pastorie (het jaartal staat vermeld in een gevelsteen) in Neo-Classicistische stijl aan de Vicaris van Alphenstraat maakt deel uit van het rooms katholieke parochiecomplex van de H. Servatius. Het complex bestaat uit een kerk met [[Servatiusgebouw|parochiehuis]] aan de Markt en een kosterswoning en pastorie aan de Vicaris van Alphenstraat. | ||
De vrijstaande pastorie ligt enigszins achter de rooilijn en heeft de nokas parallel aan de straat. <br> | De vrijstaande pastorie ligt enigszins achter de rooilijn en heeft de nokas parallel aan de straat. <br> | ||
De pastorie bestaat uit een rechthoekig hoofdgebouw (Vicaris van Alphenstraat 16) met een breedte-omvang van vijf vensterassen en een hoogte van één verdieping plus zolder. | De pastorie bestaat uit een rechthoekig hoofdgebouw (Vicaris van Alphenstraat 16) met een breedte-omvang van vijf vensterassen en een hoogte van één verdieping plus zolder. | ||
De iets lagere maar eveneens tweelaags rechter aanbouw (Vicaris van Alphenstraat 18) heeft een omvang van vier vensterassen. In dit deel van het gebouw zijn de dienstvertrekken gelegen. Aan de voorzijde hiervan is in 1920 onder leiding van architect | De iets lagere maar eveneens tweelaags rechter aanbouw (Vicaris van Alphenstraat 18) heeft een omvang van vier vensterassen. In dit deel van het gebouw zijn de dienstvertrekken gelegen. Aan de voorzijde hiervan is in 1920 onder leiding van architect Ch.J. van Liempd een verdieping met een omvang van vier vensterassen onder plat dak toegevoegd. Het achtergedeelte is overkapt. <br> | ||
Direct na de Tweede Wereldoorlog werd de pastorie hersteld en verbouwd onder leiding van Van Liempd en F. van Meerendonk. Het betrof een interne herschikking van de vertrekken en de toevoeging van een garage aan de linkerzijde en een open corridor aan de rechterzijde van het pand. <br> | Direct na de Tweede Wereldoorlog werd de pastorie hersteld en verbouwd onder leiding van Van Liempd en F. van Meerendonk. Het betrof een interne herschikking van de vertrekken en de toevoeging van een garage aan de linkerzijde en een open corridor aan de rechterzijde van het pand. <br> | ||
Achter de pastorie is een grote siertuin aangelegd waarin enkele fruitbomen staan en een paarse beuk met een omtrek van ca. vier meter (ruim honderd jaar oud). De tuin is ommuurd door een hoge schansmuur met ezelsrug uit 1907. Voor de pastorie staan vier leilindes. | Achter de pastorie is een grote siertuin aangelegd waarin enkele fruitbomen staan en een paarse beuk met een omtrek van ca. vier meter (ruim honderd jaar oud). De tuin is ommuurd door een hoge schansmuur met ezelsrug uit 1907. Voor de pastorie staan vier leilindes. | ||
| Regel 92: | Regel 91: | ||
Links van de hal bevindt zich een (vergader)zaal. Hier staat een gietijzeren 'Etna Breda kachel' voor een schouw van zwart marmer. <br> | Links van de hal bevindt zich een (vergader)zaal. Hier staat een gietijzeren 'Etna Breda kachel' voor een schouw van zwart marmer. <br> | ||
Haaks op de hal loopt naar rechts een dwarsgang, tezamen een T vormend. Beide hebben een zwart marmeren vloer. Aan de straatzijde van deze dwarsgang bevinden zich de werk- en spreekkamer (met originele binnenluiken), de dienstingang en de trap naar boven. Aan de tuinzijde zijn de eetkamer, keuken, bijkeuken en wijnkelder gelegen. <br> | Haaks op de hal loopt naar rechts een dwarsgang, tezamen een T vormend. Beide hebben een zwart marmeren vloer. Aan de straatzijde van deze dwarsgang bevinden zich de werk- en spreekkamer (met originele binnenluiken), de dienstingang en de trap naar boven. Aan de tuinzijde zijn de eetkamer, keuken, bijkeuken en wijnkelder gelegen. <br> | ||
De vloer in de wijnkelder is van zwarte plavuizen. Het plafond wordt gevormd door troggewelfjes. | De vloer in de wijnkelder is van zwarte plavuizen. Het plafond wordt gevormd door troggewelfjes. | ||
Aan het uiteinde van de dwarsgang leidt een paneeldeur met glas-in-lood en een glas-in-lood bovenlicht naar de open corridor. Opgeklampte deuren met kraaiprofiel sluiten enkele bergingruimten af aan deze corridor. | Aan het uiteinde van de dwarsgang leidt een paneeldeur met glas-in-lood en een glas-in- lood bovenlicht naar de open corridor. Opgeklampte deuren met kraaiprofiel sluiten enkele bergingruimten af aan deze corridor. Het aangrenzende schuurtje met houten zoldering werd volgens de koster gebruikt als stookplaats van carbiet voor de verlichting van de kerk. | ||
Het aangrenzende schuurtje met houten zoldering werd volgens de koster gebruikt als stookplaats van carbiet voor de verlichting van de kerk. | |||
=== '''Motivatie tot plaatsing op de monumentenlijst''' === | === '''Motivatie tot plaatsing op de monumentenlijst''' === | ||