U kunt ons steunen door lid van de Heemkundekring Schijndel te worden. Iedere dinsdagochtend zijn wij tussen 9 en 12 uur in de heemkamer: Cultureel Centrum Spectrum, Steeg 9 g, Schijndel. |
Molen De Pegstukken
| Molen De Pegstukken | ||
 De Pegstukken 27. | ||
| Gebruik | Korenmolen. | |
| Start bouw | 1844. | |
| Gereed | 1845. | |
| Monumentnummer | 33574 | |
| Monument status | Rijksmonument. | |
| Bouwpartners | ||
| Eigenaar | J.B.Debacker-J.F.Debacker. | |
Molen De Pegstukken ( 1845 – heden) [1][bewerken | brontekst bewerken]
De korenmolen aan de Pegstukken is een ronde bergkorenmolen. De molen is op de grond gebouwd, waarna de berg eromheen aangebracht is, dit om de wieken en het kruiwerk te kunnen bedienen gezien de maximaal toegestane afmetingen hiervan. De bergmolen is dus hoger dan een grondzeiler, een molen die gewoon vanaf de grond bediend kan worden, met als gevolg dat deze molen meer wind kan vangen bij de aanwezige bebouwing in de omgeving van de molen.
Met de bouw van de molen werd in 1844 aangevangen, in opdracht van de gebroeders Joannes Baptist Debacker en Joannes Francis Debacker, beiden afkomstig uit het Belgische Gierle.
De schrijfwijze van de achternaam verraadde de Belgische komaf, maar werd in Schijndel al gauw De Backer. De molen kwam in de tweede helft van 1845 gereed en werd toen in gebruik genomen. In de volksmond stond de molen bekend als de molen van "Jan den Bels" De molen heeft nooit een naam gehad, maar werd al snel “De Pegstukken” genoemd, vanwege het feit dat de molen aan de Pegstukken gebouwd was. De molen werd gebouwd in een nagenoeg open omgeving, op een afstand van ongeveer 100 meter ten noordoosten van de weg van Den Bosch naar Sint-Oedenrode aan de Pegstukken 7 (later 27).
Voor meer details klik hier.
Over wie uit de familie, na de twee Belgische broers, als opvolger de molenaar is geworden bestaat enige onzekerheid. Vast staat in elk geval dat in 1867 door de gemeente Schijndel aan een De Backer toestemming wordt gegeven tot de aankoop van een stuk grond ten behoeve van het bouwen van een woonhuis aan de Kloosterstraat 8. Hier werd Johannes Francis de Backer geboren op 1 juli 1877, die als roepnaam Frans de Backer meekreeg.
Frans de Backer, in Schijndel bekend onder de naam “Frans den Bels”, nam de molen over van zijn vader. Frans de Backer trouwde met Clasina van den Heuvel, geboren 16 januari 1886. Samen kregen zij, naast een aantal dochters, twee zonen, te weten Harrie de Backer en Jan de Backer. Jan de Backer (doopnaam Johannes) werd geboren op 15 september 1913 en zou de opvolger worden van zijn vader Frans de Backer. Helaas is er over de periode van vóór 1930 weinig bekend, gezien het feit dat het gemeentearchief van die tijd geheel door de brand in 1944 verwoest is.
Over het aantal generaties De Backer dat op de molen werkzaam zou zijn geweest, meldt een krantenbericht in “Het Huisgezin” van 28 juli 1957 het volgende:
- …waarop Jan de Backer molenaar was. Vader (Frans) de Backer, vader van Jan en Harrie, heeft de restauratie na de oorlog zelf bekostigd. Thans is het 4e geslacht molenaar op deze molen, welke door de overgrootvader van Jan werd gebouwd.
De molen werd in de oorlog zwaar beschadigd en geld voor herstel was in beginsel niet aanwezig. In 1942 trouwde Jan de Backer met Petronella Hermes en nam hij het bedrijf van zijn vader Frans over, waarbij de molen in eerste instantie nog eigendom van zijn vader Frans bleef. Na de oorlog bleef Frans echter nog geruime tijd meewerken in de molen tot aan zijn overlijden op 21 april 1951. Zijn echtgenote Clasina van den Heuvel stierf op 29 juni 1957.
De stenen windmolen werd vrij ernstig beschadigd, zodat men voor zijn behoud vreesde. Een der roeden werd ernstig geknakt, kap en muurwerk zwaar beschadigd. De oorlogsschade werd hersteld door molenmaker W. Adriaens te Weert. In 1946 is de molen weer hersteld. Jan de Backer maalde na de restauratie nog vele jaren met De Pegstukken. Jan de Backer kreeg een dochter en een zoon. De zoon had echter geen interesse in het overnemen van de molen. Na het overlijden van Jan de Backer op 3 november 1966 schreef de weduwe een brief aan de gemeente waarin zij vraagt of ze de in haar bezit zijnde windmolen af mag breken. De gemeente besluit op 14 april 1967 naar aanleiding van dit schrijven de molen met ondergrond te kopen. De molen wordt op de definitieve monumentenlijst geplaatst.
Na een uitvoerige restauratie in 1970 wordt besloten de molen in te richten als museum voor oude ambachtelijke handwerktuigen. De heer A. Pijnenburg heeft zich aangeboden als explicateur te willen optreden. Antoon Pijnenburg, geboren te Schijndel op 17 juli 1914, is de zoon van Albertus Pijnenburg, molenaar van de molen in de Molenstraat. Hij ontvangt op 22 maart 1968 de sleutels van de molen. Zoon Reinier Pijnenburg exploiteert vanaf 1 december 1981 de molen. Op 7 september 1988 legt Reinier het bedrijf neer, maar hij blijft wel molenaar op De Pegstukken om deze in stand te houden.
Uit de gemeenteverslagen 1890 - 1919 is inmiddels gebleken dat Jan de Backer van 1893 tot 1917 naast de windkorenmolen ook een stoomgraanmolen in bedrijf had. De schoorsteen op bijgaande foto was onderdeel van deze stoomgraanmolen.
Monumenten Inventarisatie Project 1990 [2][bewerken | brontekst bewerken]
Ronde stenen bergmolen 1845.
Buiten gebruik
Handvorm baksteen. Vierruits vensters.
Houten kap met dakleer.
Beeldbepalend, gaafheid.
Ronde stenen bergkorenmolen.
Rijksmonument.
Overige afbeeldingen.[bewerken | brontekst bewerken]
- Molen de Pegstukken 27.
Wijbosscheweg met molen aan de Pegstukken genaamd "De Pegstukken". Gebouwd in 1845. Voor meer details klik hier.
Op de voorgrond de molen aan de Pegstukken daarachter die in de Molenstraat. Links daarvan de schoorsteen van Jansen de Wit. Voor meer details klik hier.
De molen in de Pegstukken. Het pand rechts stond op de hoek Molenstraat/ Pegstukken. Voor meer details klik hier.
Molen Pegstukken gezien vanuit de Molenstraat. De Pegstukken is hier nog een zandweg. Voor meer details klik hier.
Molen de Pegstukken gezien vanuit de Pegstukken. Voor meer details klik hier.
Molenstraat - Pegstukken. Links de kruidenierswinkel van Nard Mutsaars. Uiterst rechts het pandje waar Hanneke Russens woonde. Dit pand werd door twee gezinnen bewoond. Aan de andere kant woonde familie van der Steen-Schevers, die daar een petroleum- (bromolie) handel aan huis hadden. Voor meer details klik hier.
De molen aan de Pegstukken met oorlogsschade. Voor meer details klik hier.
De molen aan de Pegstukken met oorlogsschade, gezien vanuit de Wijbosscheweg. Voor meer details klik hier.
Panden die tijdens de granaatweken in 1944 zwaar werden beschadigd, de zwaar beschadigde molens in de Molenstraat en Pegstukken na de oorlog gezien vanaf de Wijbosscheweg. Voor meer details klik hier.
De molen aan de Pegstukken gezien vanaf de Wijbosscheweg met links het Binnenpad. Voor meer details klik hier.
Vooraan de molen in de Pegstukken, links de molen zonder wieken in de Molenstraat. Voor meer details klik hier.
Molen aan de Pegstukken met links van de molen het Binnenpad. Voor meer details klik hier.
De molen aan de Pegstukken. Voor meer details klik hier.
Wijbosscheweg met op de achtergrond de molen aan de Pegstukken. Voor meer details klik hier.
De molen aan de Pegstukken gezien vanuit de Wijbosscheweg. Voor meer details klik hier.
Molen aan de Pegstukken gezien vanaf de Wijbosscheweg. Voor meer details klik hier.
Molen aan de Pegstukken gezien vanuit de Van der Leckstraat. Voor meer details klik hier.
De molen aan de Pegstukken. Voor meer details klik hier.
De molen aan de Pegstukken gezien vanuit de Van der Leckstraat. Voor meer details klik hier.
De molen aan de Pegstukken gezien vanuit de Wijbosscheweg. Voor meer details klik hier.
De molen aan de Pegstukken. Voor meer details klik hier.
De molen aan de Pegstukken. Voor meer details klik hier.
Video’s[bewerken | brontekst bewerken]
Video Korenmolen De Pegstukken
Video Parels van Schijndel - Molen De Pegstukken
Video Nationale molendag 1993 - Molen de Pegstukken
| Bronnen, noten en/of referenties |