U kunt ons steunen door lid van de Heemkundekring Schijndel te worden. Iedere dinsdagochtend zijn wij tussen 9 en 12 uur in de heemkamer: Cultureel Centrum Spectrum, Steeg 9 g, Schijndel. |
Molen Catharina
| Catharina molen | ||
 Hoofdstraat 40. | ||
| Gebruik | Molen. | |
| Gereed | 1837. | |
| Monumentnummer | 33564 | |
| Monument status | Rijksmonument. | |
Molen Catharina (1837 – heden) Hoofdstraat 40 [1][bewerken | brontekst bewerken]
Molen Catharina.
Een ronde stenen bergkorenmolen, gebouwd aan de Hoofdstraat in 1837, door C. van Ooyen uit het grote rivierengebied en J. Schoonwater uit Uden en voor een combinatie van gedeeltelijk uitwonende participanten. Dat gebeurde voor de helft van de kosten voor rekening van Hendrik Thooft te Zaltbommel en Jacob Thooft te Zutphen; de Gemertse Hendrik Rutman betaalde een-zestiende deel, terwijl de Schijndelse Maria van Will (1831-1897), Egidius van Will (1835-1908) en Meghelina van Will (1826-1893) borg stonden voor de overige zeven-zestiende. Boven de deuren van de inrijpoort bevindt zich een steen met het opschrift:
- “De eerste steen gelegd I.C. ’t Hooft 1837”.
Het eerste contract van verhuur van deze nieuwe molen, welke de vernielde standerdmolen verving, dateert van 30 april 1838, vastgelegd in een onderhandse akte te Zaltbommel.
Later werd door vererving en uitkoop Gijsbert van der Kant eigenaar; deze was gehuwd met Maria van Will. Nadien werd de molen overgedaan aan Jan Nefkens, geboren te Berlicum op 14 mei 1878. Op 8 januari 1964 stierf Nefkens en liet hij de molen na aan P.A. Smits, die de huidige eigenaar is. Vroeger had de molen jaloezie-zelfzwichting gecombineerd met Oud-Hollandse voorzomen, waarvan nu nog de bedieningskrans, achter de askop, met enige tuimelaars resteert. Dit jaloezie-systeem is bij een latere restauratie vervangen door Oud-Hollands hekwerk.
Tegenwoordig is de molen voorzien van een fokwieken-stroomlijn-systeem met remkleppen van Ir. Fauël, in combinatie met Oud-Hollands hekwerk en heeft een vlucht van 27 meter. De gietijzeren as, met een lengte van 5.25 meter is een fabricaat van F.J. Penn & Comp. te Dordrecht. Het kruiwerk bestaat uit rollen van gietijzer, gevat in houten wagens.
De molen heeft een Vlaamse- of blokvang en is uitgerust met een vangtrommel. Verder is in de molen maar liefst een drietal koppels stenen aanwezig, te weten een koppel 17-der blauwe stenen en twee koppels 17-der kunststenen. De overbrenging van het bovenwiel op de koningsspil geschiedt middels een bonkelaar.
In 1977-1978 werd een uitvoerige restauratie uitgevoerd aan de molen, waarvan de totale kosten f. 168.645,44 bedroegen, met als doel de molen voor de toekomst te behouden. De restauratie werd uitgevoerd door de firma Adriaens te Weert. Het was een omvangrijke restauratie, waardoor de molen weer geheel maalvaardig werd. De kap was voor het grootste deel versleten en moest vervangen worden, waarbij een nieuwe windpeluw, korte spruit en achterkeuvels aangebracht werden. De roeden (wieken) werden hersteld, waarbij Oud-Hollands hekwerk plaats maakte voor Oud-Hollands in combinatie met het stroomlijn-systeem volgens Fauël. De staartbalk werd vernieuwd en een deel van de berg werd met zand aangevuld. Het maalgedeelte van de molen, bestaande uit drie koppels stenen, werd weer geoptimaliseerd.
Na deze omvangrijke restauratie is er echter niet meer met de molen gewerkt op de manier waarvoor deze bestemd was, namelijk het malen van graan, waarbij ook het jaarlijks onderhoud veelal werd overgeslagen. Tien jaar later resulteerde dit dan ook in een opnieuw in deplorabele staat verkerende molen. Eind 1988 is door de firma Adriaens voor nog eens f. 10.962,44 aan de molen verspijkerd om hem alsnog in goede staat te krijgen.
In 2011-2012 is de molen weer uitgebreid gerestaureerd. Sinds 2014 wordt er weer regelmatig op zaterdagen met de molen gedraaid.
Monumenten Inventarisatie Project 1990 [2][bewerken | brontekst bewerken]
Beltkorenmolen uit 1837.
In 1990 buiten gebruik.
Handvorm baksteen. Getoogde schuiframen met kleine roedeverdeling. Twee stel houten inrijdeuren.
Kap hout met dakleer.
Cultuurhistorische waarde, silhouetwerking.
Ronde stenen berg c.q. beltkorenmolen.
Boven deuren in de inrijpoort sluitsteen met opschrift: De eerste steen gelegd. J.C. 't Hooft 1837.
Rijksmonument.
Overige afbeeldingen.[bewerken | brontekst bewerken]
- De Catharina molen.
Catharina of "Nefkens molen" Hoofdstraat 40. De molen is gebouwd in 1837 (type Beltmolen en functie korenmolen) door drie participerende families als beleggingsobject. Hendrik 't Hooft uit Zaltbommel en Jacob 't Hooft uit Zutphen hebben ieder de helft van de kosten betaald. Gijsbert van der Kant, die gehuwd was met de Schijndelse participant Maria van Will, had samen met twee participanten 7/16 deel van de molen in bezit. Door verwerving en uitkoop werd hij uiteindelijk de enige eigenaar van de molen. Later verkocht hij de molen aan molenaar Nefkens. Na diens overlijden in 1957 werd P.A. Smits door vererving eigenaar. De molen kwam buiten bedrijf en stond er jarenlang vervallen bij. Pas in 1977 / 78 volgde een forse restauratie. Na een periode van stilstand volgde een herstelbeurt in 1987. Helaas verkeert de molen in 2007 wederom in slechte staat. Voor meer details klik hier.
Catharina of Nefkens molen, Hoofdstraat 40. Voor meer details klik hier.
Catharina of Nefkens molen, Hoofdstraat 40. Voor meer details klik hier.
Catharina of Nefkens molen, Hoofdstraat 40. Voor meer details klik hier.
Catharina of Nefkens molen, Hoofdstraat 40. Voor meer details klik hier.
Catharina of Nefkens molen, Hoofdstraat 40. Voor meer details klik hier.
Luchtfoto met in de cirkel de molen Catharina Hoofdstraat 40. Voor meer details klik hier.
Vanuit het noorden zicht op Catharina molen en de kerk, de schoorstenen van Jansen de Wit en zuivelfabriek. Voor meer details klik hier.
Zicht op de achterzijde van villa De Borne met landbouwvelden. Naast de villa de molen aan de Hoofdstraat en helemaal links de molen aan de Voortstraat. Voor meer details klik hier.
Catharina of Nefkens molen, Hoofdstraat 40. Voor meer details klik hier.
Families van Schijndel en van Alebeek woonden in de huisjes rechts van de Catharinamolen. Voor meer details klik hier.
Panorama van de Hoofdstraat, Toon Bolsiusstraat met Prijsslag, molen Catharina en de zuivelfabriek. Voor meer details klik hier.
Catharina of "Nefkens molen" met kale wieken. De molen is gebouwd in 1837 (type Beltmolen en functie korenmolen) door drie participerende families als beleggingsobject. Restauratie 1977. Voor meer details klik hier.
Restauratie in 1977 van de Catharina of "Nefkens molen", Hoofdstraat 40. De molen is gebouwd in 1837 (type Beltmolen en funktie korenmolen) door drie participerende families als beleggingsobject. Voor meer details klik hier.
Restauratie in 1977 van de Catharina of "Nefkens molen", Hoofdstraat 40. De molen is gebouwd in 1837 (type Beltmolen en funktie korenmolen) door drie participerende families als beleggingsobject. Voor meer details klik hier.
Restauratie in 1977 van de Catharina of "Nefkens molen", Hoofdstraat 40. De molen is gebouwd in 1837 (type Beltmolen en funktie korenmolen) door drie participerende families als beleggingsobject. Voor meer details klik hier.
Restauratie in 1977 van de Catharina of "Nefkens molen", Hoofdstraat 40. De molen is gebouwd in 1837 (type Beltmolen en funktie korenmolen) door drie participerende families als beleggingsobject. Voor meer details klik hier.
Restauratie in 1977 van de Catharina of "Nefkens molen", Hoofdstraat 40. De molen is gebouwd in 1837 (type Beltmolen en funktie korenmolen) door drie participerende families als beleggingsobject. Voor meer details klik hier.
Panorama vanaf Catharina of Nefkens molen Hoofdstraat 40. Voor meer details klik hier.
Molen Catharina of "Nefkens molen". De molen is gebouwd in 1837 (type Beltmolen en functie korenmolen) door drie participerende families als beleggingsobject. Hendrik 't Hooft uit Zaltbommel en Jacob 't Hooft uit Zutphen hebben ieder de helft van de kosten betaald. Gijsbert van der Kant, die gehuwd was met de Schijndelse participant Maria van Will, had samen met twee participanten 7/16 deel van de molen in bezit. Door verwerving en uitkoop werd hij uiteindelijk de enige eigenaar van de molen. Later verkocht hij de molen aan molenaar Nefkens. Na diens overlijden in 1957 werd P.A. Smits door vererving eigenaar. De molen kwam buiten bedrijf en stond er jarenlang vervallen bij. Pas in 1977 / 78 volgde een forse restauratie. Na een periode van stilstand volgde een herstelbeurt in 1987. Helaas verkeert de molen in 2007 wederom in slechte staat. Voor meer details klik hier.
Voorzijde van de Catharina molen met naamplaat. Voor meer details klik hier.
Achterzijde van de Catharina molen Hoofdstraat 40. Voor meer details klik hier.
De motor die gebruikt werd om te kunnen malen zonder gebruik te maken van de wind. Molen Catharina aan de Hoofdstraat 40. Voor meer details klik hier.
Interieur van de Catharina molen aan de Hoofdstraat 40. Voor meer details klik hier.
Interieur van de Catharina Molen aan de Hoofdstraat 40. Voor meer details klik hier.
Interieur van de Catharina molen aan de Hoofdstraat 40. Voor meer details klik hier.
| Bronnen, noten en/of referenties |