U kunt ons steunen door lid van de Heemkundekring Schijndel te worden. Iedere dinsdagochtend zijn wij tussen 10 en 12 uur in de heemkamer: Cultureel Centrum 't Spectrum, Steeg 9 g, Schijndel. |
Haardvuur in de volksbeleving
Haardvuur in de volksbeleving[1][bewerken | brontekst bewerken]
Heel vroeger, reeds in de 12e eeuw, had men in de zaalhuizen een rookgat of kistluik als dakopening, die ook dienst deed als lichtgat. Een dergelijk rookluik was afsluitbaar.
Een grote verbetering was dat in de 16e eeuw boven de stookplaats een rookvang of houten trechter werd aangebracht waarmee een groot gedeelte van de rook werd opgevangen om verder door de schoorsteen te worden afgezogen.
Die schouwen speelden in het volksleven en volksgeloof een grote rol, want zij vormden in het huis de rechtstreekse verbinding met het luchtruim dat in de primitieve geloofsovertuiging vol zat met allerlei goede en kwade geesten.
Geesten, die door die schouw het huis in en uit konden komen. Door deze voorstelling van zaken vormden de heksen met bezemstelen of haardschoppen hiervan de belichaming. Men geloofde in heksen, die deelnamen aan de orgiën van de satan.
Die huisgeesten vertoefden altijd bij 't open vuur. Desondanks was de open haard (den herd) het gezinscentrum van iedere woning; het sociale middelpunt van den herd was belangrijk in ieder boerengezin. Hier vond men warmte bij elkaar en bij het herdvuur.
Voor de komst van de lucifers in 1805 was de tondeldoos een belangrijke methode om vuur op te wekken. De tondeldoos was op haar beurt weer de opvolger van de methode om vuur te maken door hout op hout te wrijven.
De komst van de plattebuiskachel in de 19e eeuw werd als een luxe gezien. Een rokende schoorsteen was dan ook een symbool van welvaart.
Maar nog steeds geldt; eigen haard goud waard!
Bronnen, noten en/of referenties
|