Openbare Lagere School Hoofdstraat

Openbare Lagere School, Hoofdstraat 39 Overzicht: • Geschiedenis • De leerkrachten • Herinneringen • Klassenfoto's op chronologische volgorde. Geschiedenis. Voorlopige tekst. Het is ons niet bekend wanneer " Eerste Openbare School" van Schijndel officieel van start is gegaan. Wat we wel weten is dat in 1400 wordt voor het eerst in Schijndel een kosterij vermeld wordt. Deze eerste vermelding van een koster, zou verband kunnen houden met de oprichting van het schoolgebouw op het kerkhof, waar ook de schoolmeesterswoning stond. Dit kerkhof ligt naast de St. Servatiuskerk. Tot 1832 staat hier een gebouw(tje) waar les in gegeven wordt. In 1806 werd een nieuwe Schoolwet in werking gesteld, die ervoor zorgde dat het onderwijs in Nederland voortaan aan overheidscontrole en -inspectie onderhevig was. De meeste lagere scholen waren openbare scholen, die direct onder de nieuwe Schoolwet vielen. Is dat ook in Schijndel het geval? In 1832 laat de gemeente aan de Hoofdstraat (nummer 39) een nieuwe school bouwen, de school draagt de naam "Eerste Openbare Lagere School".

Foto AA15, ca 1910 Openbare lagere School met speelplein aan Hoofdstr 39. Aan de rechterzijde het huis van het hoofd der schoolBron: Schijndel in oude ansichten, 1971. Foto BHIC sc0322 Voorzijde van het schoogebouw in gebruik door de LAS Van 1840 tot 1850 geeft de al bejaarde heer Kaub als enige les aan enige honderden kinderen waarvan er velen slechts tijdelijk de school bezochten. Drhr. Kaub is tevens diaken van de hervormde gemeente. In 1843 bezoek inspecteur H. Wijnbeek het eerste schooldistrict en de eerste afdeling Brabant waar onder Schijndel valt. Een stukje uit zijn verslag: "In het groote, voortreffelijke lokaal te Schijndel, voorzien van al het benoodigde, onderwijst de bejaarde C. J. Kaub naar de in deze streken zelden gevolgde leerwijze van Prinsen 12, met gelukkig gevolg." En een stukje verder: "De 30 onderwijzers der landgemeenten van dit schooldistrict zijn van de Roomsche godsdienst, uitgezonderd Claessen te St. Oedenrode en Kaub te Schijndel." Ook de Zusters van Liefde waren te spreken over de kwaliteiten van dhr Kaub als leerkracht: "De toenmalige openbare school van Schijndel, die zoowel door meisjes als door jongens bezocht werd, stond onder het bestuur van den reeds vermelden protestanschen meester Kaub. 't Strikt neutrale onderwijs, dat de kinderen daar ontvingen en dat - 't moet meester Kaub ter eere worden erkend - voor dien tijd heel goed was te noemen, …" (ref: Gedenkboek Zustersvan Liefde 1836-1926) In 1850 wordt de heer H.C. uit Amsterdam benoemd tot schoolhoofd. Dhr. Fick is van oorsprong een blauwverver en heeft naast de school ook nog tijd voor andere zaken. Zie hieronder het hoofdtukje " De Leerkrachten". De gemeente verslagen geven een overzicht van het aantal leerlingen wat de school bezocht: • 1851, 15 januari 312 jongens en 71 meisjes, op 15 juli 169 jongens en 58 meisjes • 1861, 15 januari 228 jongens en 0 meisjes, op 15 juli 184 jongens en 0 meisjes • 1871, 15 januari 177 jongens en 0 meisjes, op 15 juli 104 jongens en 0 meisjes (er gaan op dat moment 48 respectievelijk 78 jongens bij de zusters naar school) • 1881, 15 januari 298 jongens en 0 meisjes, op 15 juli 200 jongens en 0 meisjes • 1897, 15 januari 307 jongens en 3 meisjes, op 15 juli 289 jongens en 3 meisjes • 1909, 304 jongens en geen meisjes, • 1918, 382 jongens en geen meisjes, Hier is te zien dat in de zomer het aantal kinderen wat de school bezoekt lager is dan in de winter. Een aantal kinderen moest thuis helpen op het land. Dit verandert als in 1901 de leerplicht wordt ingevoerd waarbij de veldwachter opdracht kreeg om kinderen die hij tijdens schooluren op straat aantrof bij de schoolmeester af te leveren. In 1880 wordt meester Michels wordt benoemd tot hoofd van de openbare school. Dhr. Michels staat bekend om zijn pedagogische capaciteiten. Hij is ook is de vader van de Nijmeegse hoogleraar Prof. dr. L.C. Michels (geb.1888) en geeft les aan de Kweekschool van de zusters.

Foto BHIC sc0688, ca. 1960 Achterzijde schoolgebouw in de jaren 1960. Foto BHIC sc0690, ca 1960 Achterzijde schoogebouw in de jaren 1960. In 1922 bouwt de gemeente een nieuwe school in de Pompstraat welke op 1 januari 1923 door de Eerste Openbare School in gebruik genomen wordt. In 1920 is echter een eind gekomen aan de schoolstrijd door de wettelijke gelijkstelling van het openbaar en het bijzonder onderwijs. Begin twintiger jaren wordt door het Rooms Katholiek kerkbestuur een " bijzondere", lees rooms katholieke, lagere school voor jongens gesticht. Op 21 juli 1922 worden 3 lokalen van de Eerste Openbare Lagere jongensschool aan de Hoofdstraat 39 overgedragen aan het RK kerkbestuur om daar een RK lagere jongensschool te beginnen.. Eer het jaar 1923 om was had pastoor Donders er voor gezorgd dat de Openbare Lagere School omgezet werd in een RK Lagere School. Het personeel werd zonder meer overgenomen en op 1 januari 1924 startte de in het schoolgebouw aan de Pomstraat nummer 25. Een aantal personeelsleden gaat op de R.K.St. Lambertusschool lagere school aan het werk, onder andere de heer J.B. van Bussel, die op de openbare jongensschool het hoofd was, en de heer Erkelens. Het is onduidelijk of de Eerste Openbare Lagere School wel echt opgeheven is in 1924. We hebben immers een foto (196) van 30 augustus 1928 van een groep kinderen met meesters Smet en Peters en juffrouw vd Laar aan wat ons de achterkant van Hoofdstraat 39 lijkt te zijn.. Meesters Smet en Peters staan ook op foto 925 die wij op de St. Lambertusschool pagina geplaatst hebben het is echter niet zeker dat het hier om de Lambertusschool gaat. H.Maas heeft in zijn boekje " Een beeld van een dorp, Schijndel 1880-1940" ongeveer dezelfde foto (925) en noemt hier "de jongensschool aan de Hoofdstraat". In een gemeenverslag uit 1928 wordt geschreven dat de opgeheven gemeenteschool 72 leerlingen had. Dit kan echter ook de openbare school aan de Wijboscheweg betreffen die in 1929 opgeheven is omdat toen de St. Aloysiusschool van het Wijbosch geopend werd. Wie kan dit ophelderen? Als u denkt over aanvullende informatrie te beschikken dan horen wij dat graag. De leerkrachten. Dhr. C.J. Kaub Hoofd va 1840 - 1850

Dhr. H.C. Fick Hoofd va 1850 - 1880 geboren 1814 te Amsterdam, overleden 1887 te Esch Dhr. Fick verhuisde op 73 jarige leeftijd naar Esch waar hij drie weken na de verhuizing overleed. Foto 882 Dhr. H.C. Fick Foto 882b Echtgenote van Dhr. H.C. Fick

J.B. Michels, Johannes Bernardus Geboren 08-05-1851 te Uithoorn en overleden 02-06-1924 te Schijndel Gehuwd met Elisabeth Johanna Tersmetten. Geboren 24-04-1851 te Monster. Overleden 28-01-1922 te Schijndel. Hoofd van de Openbare lagere School van 1880 - 1916 en leraar aan de Kweekschool. Bron: BHIC, sc0244 Foto sc0244 J.B. Michels Dhr. J.P. van Bussel Hoofd van 1916 - 1924. Geboren 15-12-1890 in Asten, overleden in 1971 (SC.1971.2) Komt in mei 1910 naar de Openbare Lagere School. Gaat naar de RK lagere jongensschool St. Lambertus wanneer het schoolgebouw door de gemeente overgedragen wordt aan het RK schoolbestuur. zie voor meer info. Dhr. AJ Jansen geb.1882, geeft les omstreeks 1910 Dhr. H. Gooden geb.1883, geeft les omstreeks 1910 Dhr. A. Wonders geb.1882, geeft les omstreeks 1910 Dhr. J.M. Schiks, Johannes Maria. Leerkracht rond 1910 geboren 5 november 1873 te Samsbeek, overleden 10 januari 1949 te St. Michelsgestel. In 1896 werd hij als hulponderwijzer aangesteld aan het schooltje in de "Sambeekschen Hoek", waar zijn vader hoofdonderwijzer was. In 1903 daalde het leerlingenaantal tot 36 en Schiks jr. werd verzocht naar iets anders om te zien. Op 29 mei 1903 vertrok hij vanuit Sambeek naar Schijndel. Hij huwde met Petronella van de Pol. Later werd hij schoolhoofd te Boekel. Zie ook bidprentje en foto jongere Jan Schiks met echtgenote Bron: Boekwerkje gedateerd 1985 mbt stamboomonderzoek van de familie Schiks, ingezonden door Mark van der Velden. Foto 1375 Dhr. J.M. Schiks Foto 1376 Echtgenote Petronella Schiks- van de Pol Dhr. Herbricht Dhr. H.Erkelens geeft les omstreeks 1919 Dhr. H van Lith geeft les omstreeks 1919 Herinneringen. Pieter vd Spank,geboren 1902. Pieter is de zoon van gemeentesecretaris van der Spank) Lager onderwijs genoten Pieter en zijn vriendjes op de openbare lagere school aan de Hoofdstraat. De meesters waren Michels (de vader van de Nijmeegse hoogleraar), Jansen, Herbricht, Gooden, Wonders, Schiks en van Bussel. Deze laatste is het eerste hoofd geworden van de katholieke jongensschool St. Lambertusschool aan de Pompstraat. Van bovenmeester Michels weet Pieter nog, dat als hij iets niet goed had gedaan, van hem steevast te horen kreeg; " jij kind van zulke nette ouders, jij prul, vlug de hoek in". Daarbij trok hij zich als extra uiting van verontwaardiging aan zijn baard. Bron interview Brabants Dagblad 28 februari 1981