Welkom op Schijndelwiki - de encyclopedie voor Schijndel

U kunt ons steunen door lid van de Heemkundekring Schijndel te worden.

Klik HIER om lid te worden

Iedere dinsdagochtend zijn wij tussen 10 en 12 uur in de heemkamer: Cultureel Centrum 't Spectrum, Steeg 9 g, Schijndel.

Bewerken van Kweekschool

Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Waarschuwing: U bent niet aangemeld. Uw IP-adres zal voor iedereen zichtbaar zijn als u wijzigingen op deze pagina maakt. Wanneer u zich aanmeldt of een account aanmaakt, dan worden uw bewerkingen aan uw gebruikersnaam toegeschreven. Daarnaast zijn er andere voordelen.

Deze bewerking kan ongedaan gemaakt worden. Hieronder staat de tekst waarin de wijziging ongedaan is gemaakt. Controleer voor het publiceren of het resultaat gewenst is.

Huidige versie Uw tekst
Regel 72: Regel 72:


=== '''Eindelijk subsidie voor de kweekschool.''' ===
=== '''Eindelijk subsidie voor de kweekschool.''' ===
[[Bestand:Kweekschool 10.jpg|200px|thumb|Zuster Felicité Renders die haar medezuster Joseph Bogaerts (1865-1897) is opgevolgd en als 2<sup>e</sup> directrice van de gesubsidieerde bijzondere kweekschool 31 jaren lang leiding heeft gegeven aan docenten en kwekelingen. In een in 1946 geschreven terugblik op 50 jaren Mariakweekschool wordt zij door Zr. Alphonsina gezien als iemand „die altijd dezelfde was, vriendelijk en zacht en een medezuster die hard voor de kweekschool heeft gewerkt, waarvoor haar nooit iets te veel was‟.]]
[[Bestand:Kweekschool 10.jpg|200px|thumb|Zuster Felicité Renders die haar medezuster Joseph Bogaerts (1865-1897) is opgevolgd en als 2e directrice van de gesubsidieerde bijzondere kweekschool 31 jaren lang leiding heeft gegeven aan docenten en kwekelingen. In een in 1946 geschreven terugblik op 50 jaren Mariakweekschool wordt zij door Zr. Alphonsina gezien als iemand „die altijd dezelfde was, vriendelijk en zacht en een medezuster die hard voor de kweekschool heeft gewerkt, waarvoor haar nooit iets te veel was‟.]]
[[Bestand:Kweekschool 1949-02.jpg|400px|thumb|Het gezin Michels met vermoedelijk neven en nichten bij gelegenheid van het gouden kloosterfeest in 1949 van zuster Apollonia die in het midden zit op de 1e rij geflankeerd door haar broer professor Michels en haar zus [[Cornelia Maria Clasina Michels (1891 - 1985)|Cor Michels]].]]
[[Bestand:Kweekschool 1949-02.jpg|400px|thumb|Het gezin Michels met vermoedelijk neven en nichten bij gelegenheid van het gouden kloosterfeest in 1949 van zuster Apollonia die in het midden zit op de 1e rij geflankeerd door haar broer professor Michels en haar zus [[Cornelia Maria Clasina Michels (1891 - 1985)|Cor Michels]].]]
Op 23 april 1896 richt algemene overste Wilhelmina van Vlokhoven (Zr. Ignatia) een schrijven aan Z.E. de minister van Binnenlandse Zaken en licht daarin het voornemen van de congregatie toe t.a.v. de kweekschoolopleiding. De vierjarige cursus is volgens deze brief gebaseerd op het regeringsbesluit uit 1890 - 1891. Het personeel zal bestaan uit 3 onderwijzeressen en 4 vakonderwijzeressen, die uitsluitend aan de kweekschool zijn verbonden. Daarnaast kent men ook nog externe docenten die normaliter verbonden zijn aan andere scholen en slechts in een deeltijdfunctie lesgeven aan de kweekschool. Zij meldt dit in het perspectief van een mogelijke subsidiëring.  
Op 23 april 1896 richt algemene overste Wilhelmina van Vlokhoven (Zr. Ignatia) een schrijven aan Z.E. de minister van Binnenlandse Zaken en licht daarin het voornemen van de congregatie toe t.a.v. de kweekschoolopleiding. De vierjarige cursus is volgens deze brief gebaseerd op het regeringsbesluit uit 1890 - 1891. Het personeel zal bestaan uit 3 onderwijzeressen en 4 vakonderwijzeressen, die uitsluitend aan de kweekschool zijn verbonden. Daarnaast kent men ook nog externe docenten die normaliter verbonden zijn aan andere scholen en slechts in een deeltijdfunctie lesgeven aan de kweekschool. Zij meldt dit in het perspectief van een mogelijke subsidiëring.  
Regel 92: Regel 92:
Er wordt geen directe druk uitgeoefend op de kwekelingen om die vier jaren vol te maken, want, zo schrijft de directrice, het staat de jonge kwekelingen vrij om, op last of onder goedkeuring van ouders of voogden, het „gesticht‟ weer te verlaten. Constateert het docententeam dat er sprake is van ongeschiktheid en de bovenstaande doelstelling werkelijk niet haalbaar is voor de studente, dan wordt daarvan bij de eerstvolgende vakantie kennis gegeven aan de ouders of voogden, die deze kennisgeving het beste kunnen beschouwen als een verzoek om hun kinderen na die vakantie dan ook maar thuis te houden. Tenslotte verzoekt men bij de toelating een deugdelijk geboortebewijs mee te brengen, een vaccinatiebewijs en een document in verband met de verandering van woonplaats.  <br>
Er wordt geen directe druk uitgeoefend op de kwekelingen om die vier jaren vol te maken, want, zo schrijft de directrice, het staat de jonge kwekelingen vrij om, op last of onder goedkeuring van ouders of voogden, het „gesticht‟ weer te verlaten. Constateert het docententeam dat er sprake is van ongeschiktheid en de bovenstaande doelstelling werkelijk niet haalbaar is voor de studente, dan wordt daarvan bij de eerstvolgende vakantie kennis gegeven aan de ouders of voogden, die deze kennisgeving het beste kunnen beschouwen als een verzoek om hun kinderen na die vakantie dan ook maar thuis te houden. Tenslotte verzoekt men bij de toelating een deugdelijk geboortebewijs mee te brengen, een vaccinatiebewijs en een document in verband met de verandering van woonplaats.  <br>
Wie verdere inlichtingen wenst, kan zich vervoegen bij de directie van de kweekschool. <br>
Wie verdere inlichtingen wenst, kan zich vervoegen bij de directie van de kweekschool. <br>
Deze prospectus en andere details over leerplan e.d. worden door Zr. Ignatia van Vlokhoven en het hoofd onderwijszaken Zr. Innocentia Eijcken aan diverse personen toegestuurd zoals Hare Majesteit de Koningin weduwe en regentes der Nederlanden, Zijne Excellentie de minister van Binnenlandse Zaken, Mr. J.F. Coolen schoolopziener in het arrondissement Veghel, Mr. D.H. van den Acker schoolopziener in het district Eindhoven en Jonkheer J.B. Verheijen inspecteur van het Lager Onderwijs in de 1<sup>e</sup> inspectie te Loon op Zand.
Deze prospectus en andere details over leerplan e.d. worden door Zr. Ignatia van Vlokhoven en het hoofd onderwijszaken Zr. Innocentia Eijcken aan diverse personen toegestuurd zoals Hare Majesteit de Koningin weduwe en regentes der Nederlanden, Zijne Excellentie de minister van Binnenlandse Zaken, Mr. J.F. Coolen schoolopziener in het arrondissement Veghel, Mr. D.H. van den Acker schoolopziener in het district Eindhoven en Jonkheer J.B. Verheijen inspecteur van het Lager Onderwijs in de 1e inspectie te Loon op Zand.


=== '''De inhoud van het onderwijs.''' ===  
=== '''De inhoud van het onderwijs.''' ===  
Regel 99: Regel 99:
Op de Mariakweekschool te Schijndel, die vrij snel heel goed bekend staat in de regio, kiest men voor een vrij uitgebreid pakket bestaande uit:<br>
Op de Mariakweekschool te Schijndel, die vrij snel heel goed bekend staat in de regio, kiest men voor een vrij uitgebreid pakket bestaande uit:<br>
Nederlandse taal (d) onderverdeeld in spraakleer (grammatica) en stijlleer; lezen (a) nl. technisch op een goed niveau, natuurlijk en vloeiend met een perfecte uitspraak en het bekende begrijpend lezen wat toen werd aangeduid met „logisch lezen‟; veel aandacht voor mooi methodisch schrijven (b); het vak rekenen (c) verdeeld in theorie van de onderscheiden onderdelen en de dagelijkse praktijk via allerlei oefenboeken; geschiedenis (e) met aandacht voor de vaderlandse historie en allerlei regeringsvormen; aardrijkskunde (f) gericht op kennis van de aarde, de werelddelen, speciaal Europa en bijzonderheden in eigen land; kennis der natuur (g) onderverdeeld in natuurkunde, plant- en dierkunde en in de 4e cursus nadere beschouwingen over het menselijk lichaam en de functie der organen; het vak zingen (h) met overigens ruim aandacht voor notenschrift, maat en ritme, toonsoorten e.d. waarbij de bundel „Zangvogeltjes‟ maatgevend is; tenslotte volgt men lessen in tekenen (i), gymnastiek (j), nuttige handwerken (k) onderverdeeld in breien, knippen, naaien, mazen en stoppen opklimmend in een steeds verdere verfijning der technieken. Een omvangrijk lespakket! <br>
Nederlandse taal (d) onderverdeeld in spraakleer (grammatica) en stijlleer; lezen (a) nl. technisch op een goed niveau, natuurlijk en vloeiend met een perfecte uitspraak en het bekende begrijpend lezen wat toen werd aangeduid met „logisch lezen‟; veel aandacht voor mooi methodisch schrijven (b); het vak rekenen (c) verdeeld in theorie van de onderscheiden onderdelen en de dagelijkse praktijk via allerlei oefenboeken; geschiedenis (e) met aandacht voor de vaderlandse historie en allerlei regeringsvormen; aardrijkskunde (f) gericht op kennis van de aarde, de werelddelen, speciaal Europa en bijzonderheden in eigen land; kennis der natuur (g) onderverdeeld in natuurkunde, plant- en dierkunde en in de 4e cursus nadere beschouwingen over het menselijk lichaam en de functie der organen; het vak zingen (h) met overigens ruim aandacht voor notenschrift, maat en ritme, toonsoorten e.d. waarbij de bundel „Zangvogeltjes‟ maatgevend is; tenslotte volgt men lessen in tekenen (i), gymnastiek (j), nuttige handwerken (k) onderverdeeld in breien, knippen, naaien, mazen en stoppen opklimmend in een steeds verdere verfijning der technieken. Een omvangrijk lespakket! <br>
In de 3<sup>e</sup> en 4<sup>e</sup> cursus krijgen de jonge meisjes de nodige lessen in pedagogiek of opvoedkunde en onderwijskunde in allerlei facetten, de didactiek van het vakgebied en de manier van lesgeven in al die vakken als ze straks als hulponderwijzeres voor de klas zullen staan.
In de 3e en 4e cursus krijgen de jonge meisjes de nodige lessen in pedagogiek of opvoedkunde en onderwijskunde in allerlei facetten, de didactiek van het vakgebied en de manier van lesgeven in al die vakken als ze straks als hulponderwijzeres voor de klas zullen staan.


=== '''Jeugdherinneringen aan de kweekschoolperiode''' ===
=== '''Jeugdherinneringen aan de kweekschoolperiode''' ===
[[Bestand:Klooster 01.jpg|400px|thumb|Het tekenlokaal van de oude kweekschool tussen 1890 en 1925.<br>
[[Bestand:Klooster 01.jpg|400px|thumb|Het tekenlokaal van de oude kweekschool tussen 1890 en 1925.]]
Voor meer details klik [https://www.heemkundekringschijndel.nl/collectie/beeldmateriaal/?diw-id=brabantcloud_enb-83-beeldmateriaal_enb-83.beeldmateriaal-620b3fa2-a2d8-796c-eae1-b8b9ca6947b7-b734d912-8232-11e5-bf36-cf1fa081e339/ hier.]]]
[[Bestand:Kweekschool 11.jpg|400px|thumb|Het fysicalokaal van de oude kweekschool tussen 1890 en 1925.]]
[[Bestand:Kweekschool 11.jpg|400px|thumb|Het fysicalokaal van de oude kweekschool tussen 1890 en 1925.<br>
::''Verhaal van een oude zuster, die een mooi sfeerbeeld heeft geschetst van de kweekschool in haar tijd. Zij schrijft o.a. het volgende:   “ Ik ben kwekeling geworden in 1895. Op de slaapzaal brandden kleine petroleumlampjes. Kinderen moesten Frans spreken. Wie het niet deed kreeg een rode band om en wie plat sprak een blauwe band. Op het patroonfeest van zuster Gonzaga de Gier (1860-1944) kregen we stijve rijstepap met suiker. Dat was een buitengewone traktatie. In het begin kregen we 's morgens niets op ons brood, maar op zekere zondag kondigde Zr. Gonzaga, die de zorg voor de kwekelingen had, onder het reglement af, dat we in het vervolg aan het ontbijt één boterham belegd met spek zouden krijgen. De andere boterham bleef onbelegd. We maakten grote wandelingen. Ieder jaar werden we uitgenodigd door de zusters in Sint Oedenrode en Den Dungen, wat toen vanwege het kleine getal kinderen (ca. 50) nog wel mogelijk was. Ons voornaamste uitstapje was de reis naar Volkel naar de heeroom van Zr. Leonard de Vaan (1870-1923) nl. pastoor de Vaan, waar we feestelijk werden onthaald. Dat gebeurde in de kersentijd. We gingen met de trein naar Uden en verder te voet.''   
Voor meer details klik [https://www.heemkundekringschijndel.nl/collectie/beeldmateriaal/?diw-id=brabantcloud_enb-83-beeldmateriaal_enb-83.beeldmateriaal-620b3fa2-a2d8-796c-eae1-b8b9ca6947b7-b7350bb2-8232-11e5-bf37-db4a0d860488/ hier.]]]
::''Verhaal van een oude zuster, die een mooi sfeerbeeld heeft geschetst van de kweekschool in haar tijd. Zij schrijft o.a. het volgende: “Ik ben kwekeling geworden in 1895. Op de slaapzaal brandden kleine petroleumlampjes. Kinderen moesten Frans spreken. Wie het niet deed kreeg een rode band om en wie plat sprak een blauwe band. Op het patroonfeest van zuster Gonzaga de Gier (1860-1944) kregen we stijve rijstepap met suiker. Dat was een buitengewone traktatie. In het begin kregen we 's morgens niets op ons brood, maar op zekere zondag kondigde Zr. Gonzaga, die de zorg voor de kwekelingen had, onder het reglement af, dat we in het vervolg aan het ontbijt één boterham belegd met spek zouden krijgen. De andere boterham bleef onbelegd. We maakten grote wandelingen. Ieder jaar werden we uitgenodigd door de zusters in Sint Oedenrode en Den Dungen, wat toen vanwege het kleine getal kinderen (ca. 50) nog wel mogelijk was. Ons voornaamste uitstapje was de reis naar Volkel naar de heeroom van Zr. Leonard de Vaan (1870-1923) nl. pastoor de Vaan, waar we feestelijk werden onthaald. Dat gebeurde in de kersentijd. We gingen met de trein naar Uden en verder te voet.''   
::''Op de binnenplaats der oorspronkelijke kweekschool was het een geliefkoosde sport over de drie stenen paden te springen. Rector Kluijtmans beloonde de sprong over de drie stoepen tegelijk met een dubbeltje, waarmee we dan bij Zr. Gonzaga wat lekkers konden kopen. Tot deze prestatie waren echter maar een paar kinderen in staat. <br>''
::''Op de binnenplaats der oorspronkelijke kweekschool was het een geliefkoosde sport over de drie stenen paden te springen. Rector Kluijtmans beloonde de sprong over de drie stoepen tegelijk met een dubbeltje, waarmee we dan bij Zr. Gonzaga wat lekkers konden kopen. Tot deze prestatie waren echter maar een paar kinderen in staat. <br>''
::''Daar de speelplaats klein en vlak bij de kapel was, gingen we onder de retraite van de Eerwaarde Moeders spelen „in de Buunder‟. Daar vingen we kikvorsen. Die werden gedood en dan namen we de kikkerbilletjes mee naar huis om ze in een pan, die Zr. Dymphna Valenberg (1858-1935) ter beschikking had gesteld, te braden. Dat was voor ons allen op één na een lekkernij”.''   
::''Daar de speelplaats klein en vlak bij de kapel was, gingen we onder de retraite van de Eerwaarde Moeders spelen „in de Buunder‟. Daar vingen we kikvorsen. Die werden gedood en dan namen we de kikkerbilletjes mee naar huis om ze in een pan, die Zr. Dymphna Valenberg (1858-1935) ter beschikking had gesteld, te braden. Dat was voor ons allen op één na een lekkernij ”.''   
   
   
Het kweekschoolgebouw van toen is ontworpen door architect Heijkants uit Erp en gebouwd door de aannemers F. Rooijakkers uit Gemert en J. van de Waardenburg uit Dinther voor een bedrag van f 26.479,88. In april 1898 werd het in gebruik genomen. Wel zijn er typische elementen uit het verhaal van Zr. Theresia te distilleren zoals bv. het voorschrift in de prospectus van de kwekelingen om klompen mee te brengen en wel een paar zwarte klompen voor nat weer in de tuin. Die werden steevast opgeborgen in het zgn. „stenen kamertje‟. Op de binnenplaats, waar het gasthuis aan grensde, moet een wip en schommel gestaan hebben. Op een nog onbestrate speelplaats stonden banken met daarnaast een hardstenen plaat, waarop de kwekelingen „bikkelden‟.  
Het kweekschoolgebouw van toen is ontworpen door architect Heijkants uit Erp en gebouwd door de aannemers F. Rooijakkers uit Gemert en J. van de Waardenburg uit Dinther voor een bedrag van f 26.479,88. In april 1898 werd het in gebruik genomen. Wel zijn er typische elementen uit het verhaal van Zr. Theresia te distilleren zoals bv. het voorschrift in de prospectus van de kwekelingen om klompen mee te brengen en wel een paar zwarte klompen voor nat weer in de tuin. Die werden steevast opgeborgen in het zgn. „stenen kamertje‟. Op de binnenplaats, waar het gasthuis aan grensde, moet een wip en schommel gestaan hebben. Op een nog onbestrate speelplaats stonden banken met daarnaast een hardstenen plaat, waarop de kwekelingen „bikkelden‟.  
   
   
Zuster Alphonsina schrijft, bij gelegenheid van het gouden feest van de kweekschool in 1946, over de jaren '90 van de 19<sup>e</sup> eeuw enkele markante details. Zij was de laatste kwekeling die algemene overste zuster Emmanuël de Gier in 1894 nog had aangenomen. Zuster Gonzaga, bekend als een goede moeder, had samen met zuster Hubertina de zorg voor 42 kwekelingen.<br>
Zuster Alphonsina schrijft, bij gelegenheid van het gouden feest van de kweekschool in 1946, over de jaren '90 van de 19e eeuw enkele markante details. Zij was de laatste kwekeling die algemene overste zuster Emmanuël de Gier in 1894 nog had aangenomen. Zuster Gonzaga, bekend als een goede moeder, had samen met zuster Hubertina de zorg voor 42 kwekelingen.<br>
En dan volgt een persoonlijke ontboezeming als ze schrijft: “Wat had ik de eerste dagen heimwee! Had ik me maar enigszins kunnen oriënteren, ik had beslist het hazenpad gekozen. De goede God, die me immer zo trouw leidde en bijstond, wilde niet dat ik den weg naar Olland, mijn geboorteplaats, terugkende, al had ik die vroeger zeer dikwijls begaan. Stilletjes aan gevoelde ik me beter thuis en spoedig werd de kweekschool me zeer dierbaar. Toen de nieuwe kweekschool werd geopend en de nieuwe kapel ingewijd (1898) kregen we voor het eerst paasvakantie, later zelfs ook nog kerstvakantie.”  <br>
En dan volgt een persoonlijke ontboezeming als ze schrijft: “Wat had ik de eerste dagen heimwee! Had ik me maar enigszins kunnen oriënteren, ik had beslist het hazenpad gekozen. De goede God, die me immer zo trouw leidde en bijstond,  
wilde niet dat ik den weg naar Olland, mijn geboorteplaats, terugkende, al had ik die vroeger zeer dikwijls begaan. Stilletjes aan gevoelde ik me beter thuis en spoedig werd de kweekschool me zeer dierbaar. Toen de nieuwe kweekschool werd geopend en de nieuwe kapel ingewijd (1898) kregen we voor het eerst paasvakantie, later zelfs ook nog kerstvakantie.”  <br>
   
   
Zuster Augusta van de Westelaken heeft nog vóór de nieuwe kweekschool van 1896 de hulpakte gehaald. Ze moest studeren in een studiekamer staande aan een lessenaar met aan weerszijden drie à vier plaatsen. 's Morgens om 6 uur werd verwacht dat de kwekelingen gangen en trappen zouden vegen, daarna een misviering, gevolgd door het ontbijt en dan afwassen in de bijkeuken. Het lesrooster zag er toen nog redelijk simpel uit…..maandag taal, dinsdag rekenen, woensdag taal, donderdag rekenen etc.. <br>
Zuster Augusta van de Westelaken heeft nog vóór de nieuwe kweekschool van 1896 de hulpakte gehaald. Ze moest studeren in een studiekamer staande aan een lessenaar met aan weerszijden drie à vier plaatsen. 's Morgens om 6 uur werd verwacht dat de kwekelingen gangen en trappen zouden vegen, daarna een misviering, gevolgd door het ontbijt en dan afwassen in de bijkeuken. Het lesrooster zag er toen nog redelijk simpel uit…..maandag taal, dinsdag rekenen, woensdag taal, donderdag rekenen etc.. <br>


Een andere anonieme zuster schrijft over het begin van de kweekschool het volgende:<br>  
Een andere anonieme zuster schrijft over het begin van de kweekschool het volgende:<br>  
::''“Op een morgen begin 1896 werd aan de leerlingen der normaalschool aangekondigd, dat de taalles die dag niet door zou gaan omdat de lerares Zr. Joseph Bogaerts met de eerwaarde Zr. Innocentia Eijcken op reis was. Enige weken later werd ons verteld dat HEW (hunne eerwaarden) op verkenning waren geweest bij de eerwaarde Zusters van Dongen, waar het jaar tevoren de R.K. Kweekschool was opgericht. Dit was de eerste in Nederland. Weer een poos later vernamen wij, dat onze normaalschool ook zou worden omgezet in kweekschool. Op 1 mei 1896 werd dan de Schijndelse kweekschool als de tweede R.K. Kweekschool in Nederland geopend. Vereisten nu waren: 4 cursussen, voorafgegaan door de voorbereidende klassen A en B. Als directrice werd aangesteld Zr. Joseph Bogaerts tevens lerares in de Nederlandse Taal. Verder nog Zr. Felicité Renders voor rekenen, opvoedkunde en aardrijkskunde. Tevens Mijnheer Michels leraar N. Taal, rekenen en de bijvakken. Mijnheer Steenbergen voor tekenen; Mijnheer Tielstra hoofd der school in Boxtel uitsluitend N. Taal. Na enige maanden is jammer genoeg deze Heer verongelukt. In diens plaats werd aangesteld Mijnheer van Gils hoofd der school in Wijbosch, die enige maanden later overleed. Sindsdien trad als leraar op Mijnheer Baudoux.  Reeds op 27 febr. 1897 overleed de 1e directrice Zr. Joseph. Als de 2<sup>e</sup> directrice werd benoemd Zr. Felicité Renders en als nieuwe lerares in de N. Taal werd aangesteld Zr. Vincentia van Esch. Handwerken en muziek werden resp. gegeven door Zr. Virginia Jongbloets en Zr. Leonard de Vaan. De hoogste klas der normaalschool werd nu de 4<sup>e</sup> cursus en begon met 4 kandidaten, Zr. M. Helena van der Stappen, Zr.Matheo van Heeswijk, Zr. Christiana Teunissen en Theodorine van Vugt. Van deze 4 eerste kandidaten zijn op 5 mei 1897 de drie eerstgenoemden geslaagd. Op 31 mei hebben deze drie met goed gevolg ook examen gedaan voor handwerken en kwamen 's avonds om 8 uur thuis, gereed om ergens als onderwijzeres geplaatst te worden, wat niet lang op zich liet wachten. Reeds den volgenden morgen om 5 uur verlieten Zr. M. Helena en Zr. Matheo het Moederhuis. De eerste om reeds te 9 uur in Woensel voor de klas te staan en de tweede moest dien zelfden dag in Borne ook nog haar taak aanvangen. No.3 kon nog een maand in het Moederhuis blijven, om eind juni, met Zr. Mathilde van de Dennen als hoofd, naar St. Anthonis te vertrekken en daar samen op 1 juli de school voor het L.O. te beginnen”.''   
::''“Op een morgen begin 1896 werd aan de leerlingen der normaalschool aangekondigd, dat de taalles die dag niet door zou gaan omdat de lerares Zr. Joseph Bogaerts met de eerwaarde Zr. Innocentia Eijcken op reis was. Enige weken later werd ons verteld dat HEW (hunne eerwaarden) op verkenning waren geweest bij de eerwaarde Zusters van Dongen, waar het jaar tevoren de R.K. Kweekschool was opgericht. Dit was de eerste in Nederland. Weer een poos later vernamen wij, dat onze normaalschool ook zou worden omgezet in kweekschool. Op 1 mei 1896 werd dan de Schijndelse kweekschool als de tweede R.K. Kweekschool in Nederland geopend. Vereisten nu waren: 4 cursussen, voorafgegaan door de voorbereidende klassen A en B. Als directrice werd aangesteld Zr. Joseph Bogaerts tevens lerares in de Nederlandse Taal. Verder nog Zr. Felicité Renders voor rekenen, opvoedkunde en aardrijkskunde. Tevens Mijnheer Michels leraar N. Taal, rekenen en de bijvakken. Mijnheer Steenbergen voor tekenen; Mijnheer Tielstra hoofd der school in Boxtel uitsluitend N. Taal. Na enige maanden is jammer genoeg deze Heer verongelukt. In diens plaats werd aangesteld Mijnheer van Gils hoofd der school in Wijbosch, die enige maanden later overleed. Sindsdien trad als leraar op Mijnheer Baudoux.  Reeds op 27 febr. 1897 overleed de 1e directrice Zr. Joseph. Als de 2e directrice werd benoemd Zr. Felicité Renders en als nieuwe lerares in de N. Taal werd aangesteld Zr. Vincentia van Esch. Handwerken en muziek werden resp. gegeven door Zr. Virginia Jongbloets en Zr. Leonard de Vaan. De hoogste klas der normaalschool werd nu de 4e cursus en begon met 4 kandidaten Zr. M. Helena van der Stappen, Zr.Matheo van Heeswijk, Zr. Christiana Teunissen en Theodorine van Vugt. Van deze 4 eerste kandidaten zijn op 5 mei 1897 de drie eerstgenoemden geslaagd. Op 31 mei hebben deze drie met goed gevolg ook examen gedaan voor handwerken en kwamen 's avonds om 8 uur thuis, gereed om ergens als onderwijzeres geplaatst te worden, wat niet lang op zich liet wachten. Reeds den volgenden morgen om 5 uur verlieten Zr. M. Helena en Zr. Matheo het Moederhuis. De eerste om reeds te 9 uur in Woensel voor de klas te staan en de tweede moest dien zelfden dag in Borne ook nog haar taak aanvangen. No.3 kon nog een maand in het Moederhuis blijven, om eind juni, met Zr. Mathilde van de Dennen als hoofd, naar St. Anthonis te vertrekken en daar samen op 1 juli de school voor het L.O. te beginnen”.''   
   
   
'''Het wekelijks aantal lesuren in 1896-1897 in de vier cursusjaren met voor de meisjes zoals men kan zien een zwaar accent op de nuttige handwerken, overigens exclusief de uren godsdienstonderwijs.'''
'''Het wekelijks aantal lesuren in 1896-1897 in de vier cursusjaren met voor de meisjes zoals men kan zien een zwaar accent op de nuttige handwerken, overigens exclusief de uren godsdienstonderwijs.'''
Regel 154: Regel 153:
=== '''De bouw van een nieuwe kweekschool''' ===  
=== '''De bouw van een nieuwe kweekschool''' ===  


Op de 1<sup>e</sup> vrijdag in september 1923 wordt een eerder beraamd plan uit de kast gehaald nl. de bouw van een nieuwe kweekschool, verbetering van de voorbereidende klassen en restauratie van de rechtervleugel van het moederhuis, nadat het jaar daarvoor al een nieuwe verdieping is gezet op de hoofdbouw van het moederhuis. Na aanbesteding wordt het werk gegund aan de firma Segers uit Nijmegen voor een geldsom van f 238.400,-. Door sterke toename van het aantal kwekelingen was de noodzaak tot uitbreiding extra urgent geworden. Algemene overste Zr. Theodora Slits stelt het college van B&W op 26 november 1923 in kennis van het congregatiebesluit en schrijft: “Geacht College, het bestuur der kweek- en opleidingsschool der [[Zusters van Liefde]] te Schijndel aan de [[Heikant]] geeft met verschuldigde eerbied te kennen, dat door haar is aanbesteed een nieuwe opleidingsschool ter vervanging en verbetering der bestaande. Dat door vermeld bestuur echter geen aanspraak zal worden gemaakt op een hogere uitkering wegens gebruikswaarde aan gebouwen, terreinen en meubelen dan de thans voor hare opleidingsschool vastgestelde vergoeding, ook al wordt die waarde door vernieuwing aanzienlijk verhoogd”. <br>
Op de 1e vrijdag in september 1923 wordt een eerder beraamd plan uit de kast gehaald nl. de bouw van een nieuwe kweekschool, verbetering van de voorbereidende klassen en restauratie van de rechtervleugel van het moederhuis, nadat het jaar daarvoor al een nieuwe verdieping is gezet op de hoofdbouw van het moederhuis. Na aanbesteding wordt het werk gegund aan de firma Segers uit Nijmegen voor een geldsom van f 238.400,-. Door sterke toename van het aantal kwekelingen was de noodzaak tot uitbreiding extra urgent geworden. Algemene overste Zr. Theodora Slits stelt het college van B&W op 26 november 1923 in kennis van het congregatiebesluit en schrijft: “Geacht College, het bestuur der kweek- en opleidingsschool der [[Zusters van Liefde]] te Schijndel aan de [[Heikant]] geeft met verschuldigde eerbied te kennen, dat door haar is aanbesteed een nieuwe opleidingsschool ter vervanging en verbetering der bestaande. Dat door vermeld bestuur echter geen aanspraak zal worden gemaakt op een hogere uitkering wegens gebruikswaarde aan gebouwen, terreinen en meubelen dan de thans voor hare opleidingsschool vastgestelde vergoeding, ook al wordt die waarde door vernieuwing aanzienlijk verhoogd”. <br>
Architect [[C.J. Chris van Liempd]] maakte destijds  een raming van de bouwkosten en kwam tot de volgende conclusie:  
Architect [[C.J. Chris van Liempd]] maakte destijds  een raming van de bouwkosten en kwam tot de volgende conclusie:  


Regel 176: Regel 175:
|}
|}
   
   
Er wordt voortvarend gebouwd, zelfs zo dat de voorbereidende klassen al op 1 september 1924 in de nieuwbouw gehuisvest kunnen worden tot grote tevredenheid van personeel en leerlingen. De kweekschool zelf volgt op 1 mei 1925.<br> Rector Rubbens heeft, op verzoek van monseigneur Diepen, de nieuwbouw en de nieuwe kapel van de Mariakweekschool op 8 december 1925 ingezegend en ook de wijding verricht van de aangebrachte kruisweg. <br>
Er wordt voortvarend gebouwd, zelfs zo dat de voorbereidende klassen al op 1 september 1924 in de nieuwbouw gehuisvest kunnen worden tot grote tevredenheid van personeel en leerlingen. De kweekschool zelf volgt op 1 mei 1925.<br>   Rector Rubbens heeft, op verzoek van monseigneur Diepen, de nieuwbouw en de nieuwe kapel van de Mariakweekschool op 8 december 1925 ingezegend en ook de wijding verricht van de aangebrachte kruisweg. <br>
Inmiddels heeft de kweekschool een nieuw privilege verworven. Per 28 december 1923 is nl. bepaald dat men in de toekomst niet meer hoeft deel te nemen aan landelijke staatsexamens, maar door het zgn. „jus promovendi‟ wordt het docententeam de bevoegdheid toegekend zelf voortaan in eigen huis de eindexamens af te nemen en de akte van bekwaamheid uit te reiken. Dit alles gebeurt vanaf 1924 in de gastenzaal van het moederhuis. Het examen omvat dan de vakgebieden lezen, schrijven, taal, rekenen, vaderlandse geschiedenis, aardrijkskunde, natuurkunde, zingen, tekenen en opvoedkunde. In 1925 worden daar aan toegevoegd de vakken wiskunde, rekenkunde in plaats van het gewone rekenen, algemene geschiedenis, handwerken, vrije en ordeoefeningen (een vorm van lichamelijke oefening) later de akten J en K en de talen Frans, Duits en Engels. <br>
Inmiddels heeft de kweekschool een nieuw privilege verworven. Per 28 december 1923 is nl. bepaald dat men in de toekomst niet meer hoeft deel te nemen aan landelijke staatsexamens, maar door het zgn. „jus promovendi‟ wordt het docententeam de bevoegdheid toegekend zelf voortaan in eigen huis de eindexamens af te nemen en de akte van bekwaamheid uit te reiken. Dit alles gebeurt vanaf 1924 in de gastenzaal van het moederhuis. Het examen omvat dan de vakgebieden lezen, schrijven, taal, rekenen, vaderlandse geschiedenis, aardrijkskunde, natuurkunde, zingen, tekenen en opvoedkunde. In 1925 worden daar aan toegevoegd de vakken wiskunde, rekenkunde in plaats van het gewone rekenen, algemene geschiedenis, handwerken, vrije en ordeoefeningen (een vorm van lichamelijke oefening) later de akten J en K en de talen Frans, Duits en Engels. <br>
Het vak godsdienst met als onderdelen godsdienstkennis, bijbelse geschiedenis en kerkgeschiedenis, wordt op dat examen niet vereist. Men haalde hier destijds een apart diploma voor.
Het vak godsdienst met als onderdelen godsdienstkennis, bijbelse geschiedenis en kerkgeschiedenis, wordt op dat examen niet vereist. Men haalde hier destijds een apart diploma voor.
Regel 182: Regel 181:
=== '''Het bijzondere jaar 1929.''' ===
=== '''Het bijzondere jaar 1929.''' ===


Had in oktober 1918 de [[De Spaanse griep in Schijndel|Spaanse griep]] voor de nodige opschudding gezorgd, overleden enige meisjes en stuurde men de overige kwekelingen naar huis, in februari 1929 openbaart zich roodvonk. Het is een besmettelijke ziekte, gepaard gaande met koorts, keelpijn en helderrode huiduitslag. Deze bacteriële infectie wordt veroorzaakt door een streptokokkenbacterie en is een typische kinderziekte, die overigens ook bij volwassenen kan voorkomen. Vroeger was het een gevreesde ziekte die weken kon duren en soms oor-, nier-, hart- of gewrichtsaandoeningen tot gevolg kon hebben. Sinds de komst van penicilline en antibiotica kan men de besmetting efficiënter bestrijden. Logisch dat men op het internaat uiterst zorgvuldig omging met deze ziekteverschijnselen. Op de 16<sup>e</sup> van die maand wordt bij twee meisjes de ziekte ontdekt en nog dezelfde dag worden ze overgebracht naar de barakken in 's-Hertogenbosch. Op andere kostscholen in de regio was al een besluit gevallen de internen naar hun ouders te laten gaan, zodat zich de ziekte niet verder zou uitbreiden. Op de 22<sup>e</sup> constateert men dat zich op de Schijndelse kweekschool bij een derde meisje de ziekte openbaart, zodat op medisch advies van de huisarts toch iedereen huiswaarts moet keren. Alle families worden telefonisch en telegrafisch in kennis gesteld. Met name de meisjes uit de voorbereidende klassen had men uit voorzorg al afgezonderd van de rest. Pas op 13 april, dus na de paasvakantie, keert iedereen weer terug naar het internaat. Bij aankomst volgt meteen een nauwkeurige medische controle. Men wil niets meer aan het toeval overlaten, te meer omdat ook al sinds eind februari twee jonge zusters besmet waren en men geen enkel risico meer nam. Nadat iedereen genezen was verklaard, werd de hele kweekschool grondig ontsmet.  <br>
Had in oktober 1918 de [[De Spaanse griep in Schijndel|Spaanse griep]] voor de nodige opschudding gezorgd, overleden enige meisjes en stuurde men de overige kwekelingen naar huis, in februari 1929 openbaart zich roodvonk. Het is een besmettelijke ziekte, gepaard gaande met koorts, keelpijn en helderrode huiduitslag. Deze bacteriële infectie wordt veroorzaakt door een streptokokkenbacterie en is een typische kinderziekte, die overigens ook bij volwassenen kan voorkomen. Vroeger was het een gevreesde ziekte die weken kon duren en soms oor-, nier-, hart- of gewrichtsaandoeningen tot gevolg kon hebben. Sinds de komst van penicilline en antibiotica kan men de besmetting efficiënter bestrijden. Logisch dat men op het internaat uiterst zorgvuldig omging met deze ziekteverschijnselen. Op de 16e van die maand wordt bij twee meisjes de ziekte ontdekt en nog dezelfde dag worden ze overgebracht naar de barakken in 's-Hertogenbosch. Op andere kostscholen in de regio was al een besluit gevallen de internen naar hun ouders te laten gaan, zodat zich de ziekte niet verder zou uitbreiden. Op de 22e constateert men dat zich op de Schijndelse kweekschool bij een derde meisje de ziekte openbaart, zodat op medisch advies van de huisarts toch iedereen huiswaarts moet keren. Alle families worden telefonisch en telegrafisch in kennis gesteld. Met name de meisjes uit de voorbereidende klassen had men uit voorzorg al afgezonderd van de rest. Pas op 13 april, dus na de paasvakantie, keert iedereen weer terug naar het internaat. Bij aankomst volgt meteen een nauwkeurige medische controle. Men wil niets meer aan het toeval overlaten, te meer omdat ook al sinds eind februari twee jonge zusters besmet waren en men geen enkel risico meer nam. Nadat iedereen genezen was verklaard, werd de hele kweekschool grondig ontsmet.  <br>
In september wordt iedereen opgeschrikt door een andere niet voorziene gebeurtenis. Op de 1<sup>e</sup> dag van die maand overlijdt directrice Zr. Felicité Renders die met ingang van de zomervakantie al ziek was geworden. Ondanks het feit dat ze voortdurend aangaf na de vakantie haar lessen weer te willen hervatten, was de huisarts van mening dat bedrust de enige remedie zou zijn. Ze zou helaas niet meer op haar post terugkeren. <br>
In september wordt iedereen opgeschrikt door een andere niet voorziene gebeurtenis. Op de 1e dag van die maand overlijdt directrice Zr. Felicité Renders die met ingang van de zomervakantie al ziek was geworden. Ondanks het feit dat ze voortdurend aangaf na de vakantie haar lessen weer te willen hervatten, was de huisarts van mening dat bedrust de enige remedie zou zijn. Ze zou helaas niet meer op haar post terugkeren. <br>
Na ruim 32 jaren intensieve en voortreffelijke bestuursjaren moet de kweekschoolgemeenschap definitief afscheid van haar nemen. Op 14 september wordt een opvolgster benoemd in de persoon van Zr. Anselma Tijhuis en gaat de opleidingsschool voor onderwijzeressen weer een nieuwe fase in. <br>
Na ruim 32 jaren intensieve en voortreffelijke bestuursjaren moet de kweekschoolgemeenschap definitief afscheid van haar nemen. Op 14 september wordt een opvolgster benoemd in de persoon van Zr. Anselma Tijhuis en gaat de  
opleidingsschool voor onderwijzeressen weer een nieuwe fase in. <br>


=== '''De start van zuster Anselma Tijhuis.''' ===
=== '''De start van zuster Anselma Tijhuis.''' ===
Regel 224: Regel 224:
    
    
Van deze groep docenten zien we in de lijst van 1940 nog terug: Zr. Anselma met 11 dienstjaren, Zr. Constantina (26 +1), Zr. Carmela (28 + 10), Dhr. van Velthoven (40 + 11), Zr. Theresiana (26 + 6) en Zr. Antonilla (24 + 9). <br>
Van deze groep docenten zien we in de lijst van 1940 nog terug: Zr. Anselma met 11 dienstjaren, Zr. Constantina (26 +1), Zr. Carmela (28 + 10), Dhr. van Velthoven (40 + 11), Zr. Theresiana (26 + 6) en Zr. Antonilla (24 + 9). <br>
Zij hebben gezamenlijk de Mariakweekschool grote bekendheid en een goede naam bezorgd hier in de regio.<br>
Zij hebben gezamenlijk de Mariakweekschool grote bekendheid en een goede naam bezorgd hier in de regio<br>
[[Bestand:Kweekschool 13.jpg|400px|thumb|Een overzichtsfoto uit 1930 van de jubilerende docent van Velthoven met familie te midden van alle reünisten.]]
[[Bestand:Kweekschool 13.jpg|400px|thumb|Een overzichtsfoto uit 1930 van de jubilerende docent van Velthoven met familie te midden van alle reünisten.]]
[[Bestand:Kweekschool 1934-02.jpg|400px|thumb|Sfeerfoto‟s van de plechtigheid van een sacramentsprocessie uit 1934.]]
[[Bestand:Kweekschool 1934-02.jpg|400px|thumb|Sfeerfoto‟s van de plechtigheid van een sacramentsprocessie uit 1934.]]
Regel 230: Regel 230:
Voor het verdere feitenmateriaal over de historie van de kweekschool uit de jaren '30 van de vorige eeuw zijn we grotendeels aangewezen op een totaal andere archiefbron. Voor 1929 kan men terugvallen op het bekende memoriaalboek van de congregatie (1836-1929) wat bv. intensief is gebruikt om het gedenkboek van 1926 samen te stellen. Vanaf 1929 zijn het de zgn. hectografen of circulaires van de algemene oversten, die overigens meer direct betrekking hebben op het intern beleid binnen de congregatie en het gemeenschappelijk leven van de zusters, met al z'n regels en bijzondere gebruiken. Tenslotte is er een derde belangrijke informatiebron bestaande uit 14 dagboeken (1931-1967) die zéér minutieus zijn bijgehouden en waarin men haast van dag tot dag de belangrijkste gebeurtenissen „in telegramstijl opgetekend‟ kan nalezen. Enige opmerkelijke wapenfeiten binnen de Schijndelse kweekschool zijn natuurlijk eerst het zilveren ambtsjubileum van docent Van Velthoven op 8 september 1930. Dat is onder meer herdacht met een prachtige hulde, maar klap op de vuurpijl is zeker geweest de groots opgezette en druk bezochte reünie van oud-leerlingen.<br>
Voor het verdere feitenmateriaal over de historie van de kweekschool uit de jaren '30 van de vorige eeuw zijn we grotendeels aangewezen op een totaal andere archiefbron. Voor 1929 kan men terugvallen op het bekende memoriaalboek van de congregatie (1836-1929) wat bv. intensief is gebruikt om het gedenkboek van 1926 samen te stellen. Vanaf 1929 zijn het de zgn. hectografen of circulaires van de algemene oversten, die overigens meer direct betrekking hebben op het intern beleid binnen de congregatie en het gemeenschappelijk leven van de zusters, met al z'n regels en bijzondere gebruiken. Tenslotte is er een derde belangrijke informatiebron bestaande uit 14 dagboeken (1931-1967) die zéér minutieus zijn bijgehouden en waarin men haast van dag tot dag de belangrijkste gebeurtenissen „in telegramstijl opgetekend‟ kan nalezen. Enige opmerkelijke wapenfeiten binnen de Schijndelse kweekschool zijn natuurlijk eerst het zilveren ambtsjubileum van docent Van Velthoven op 8 september 1930. Dat is onder meer herdacht met een prachtige hulde, maar klap op de vuurpijl is zeker geweest de groots opgezette en druk bezochte reünie van oud-leerlingen.<br>


Ook mag niet onvermeld blijven hoe met name alle studenten van het mulo- en kweekschoolinternaat samen met alle zusters van het moederhuis steevast aanwezig waren bij de bekende sacramentsprocessies, een typische uiting van [[Het Rijke Roomsche Leven|het rijke roomse leven]], waar ook de inwoners van Schijndel zich sterk bij betrokken voelden. In de grote kloostertuin trok men destijds met de monstrans onder het baldakijn, flambouwen en kaarsen rond en de slotplechtigheid vond plaats bij de bekende koepel. Een indrukwekkende stoet die al biddend en zingend rondtrekt.<br>
Ook mag niet onvermeld blijven hoe met name alle studenten van het mulo- en kweekschoolinternaat samen met alle zusters van het moederhuis steevast aanwezig waren bij de bekende sacramentsprocessies, een typische uiting van het rijke roomse leven, waar ook de inwoners van Schijndel zich sterk bij betrokken voelden. In de grote kloostertuin trok men destijds met de monstrans onder het baldakijn, flambouwen en kaarsen rond en de slotplechtigheid vond plaats bij de bekende koepel. Een indrukwekkende stoet die al biddend en zingend rondtrekt.<br>
Om de sfeer te proeven van de kweekschool van die dagen is de neerslag van een interview met Sjaan Verschuren die toen in Schijndel studeerde, tekenend:
Om de sfeer te proeven van de kweekschool van die dagen is de neerslag van een interview met Sjaan Verschuren die toen in Schijndel studeerde, tekenend :
::''“De zusters, zo vertelt Sjaan, eisten van ons stipte gehoorzaamheid, weerhielden ons van contacten met de buitenwereld, lieten ons dagelijks een kort wandelingetje in de directe omgeving van het moederhuis maken en eenmaal per week een lange wandeling in rijen van drie naar alle windstreken in en om Schijndel met zijn prachtige buitengebied. We werden geconfronteerd met vaste studie- en ontspanningsuren, slechts driemaal per jaar op vakantie nl. met Kerst, Pasen en een maand zomervakantie, geen permanent in je haar, verplicht dragen van een uniform, dagelijks een mis bijwonen in de kweekschoolkapel, 's avonds gezamenlijk het rozenhoedje bidden, saaie weekenden waarin we heel vaak gedichten zaten over te schrijven.''   
::''“De zusters, zo vertelt Sjaan, eisten van ons stipte gehoorzaamheid, weerhielden ons van contacten met de buitenwereld, lieten ons dagelijks een kort wandelingetje in de directe omgeving van het moederhuis maken en eenmaal per week een lange wandeling in rijen van drie naar alle windstreken in en om Schijndel met zijn prachtige buitengebied. We werden geconfronteerd met vaste studie- en ontspanningsuren, slechts driemaal per jaar op vakantie nl. met Kerst, Pasen en een maand zomervakantie, geen permanent in je haar, verplicht dragen van een uniform, dagelijks een mis bijwonen in de kweekschoolkapel, 's avonds gezamenlijk het rozenhoedje bidden, saaie weekenden waarin we heel vaak gedichten zaten over te schrijven.''   
::''Typerend voor die strakke discipline is de anekdote over een van de leerlingen, die het waagde met Schijndelkermis vanuit het openstaande raam wat té uitbundig naar feestvierende jongelui te zwaaien…..de waaghals kon uit Schijndel vertrekken. Wij waren nogal gezagsgetrouw opgevoed in die tijd. De regelgeving was duidelijk en van thuis uit hadden we geleerd „volgzaam‟ te zijn. Enigszins rebelse typen onder de internen hadden geleerd hun gevoelens redelijk te onderdrukken en zich maar aan te passen. Op de kweekschool golden logischerwijs de normen en waarden die in de ogen van de toenmalige zusters heel belangrijk waren en de meisjes werden in een religieuze sfeer door hun studietijd heen geleid en begeleid, in de hoop, dat velen van hen zouden intreden. <br>''
::''Typerend voor die strakke discipline is de anekdote over een van de leerlingen, die het waagde met Schijndelkermis vanuit het openstaande raam wat té uitbundig naar feestvierende jongelui te zwaaien…..de waaghals kon uit Schijndel vertrekken. Wij waren nogal gezagsgetrouw opgevoed in die tijd. De regelgeving was duidelijk en van thuis uit hadden we geleerd „volgzaam‟ te zijn. Enigszins rebelse typen onder de internen hadden geleerd hun gevoelens redelijk te onderdrukken en zich maar aan te passen. Op de kweekschool golden logischerwijs de normen en waarden die in de ogen van de toenmalige zusters heel belangrijk waren en de meisjes werden in een religieuze sfeer door hun studietijd heen geleid en begeleid, in de hoop, dat velen van hen zouden intreden. <br>''
::''Sjaan herinnert zich van de lange wekelijkse wandelingen o.a. de specialiteit van zuster Constantina, die werkelijk elk willekeurig bermplantje in het buitengebied met naam en toenaam kende. Ze ziet ook nog met ongelofelijk veel plezier terug op de kunstkring van de Mariakweekschool, waar men o.a. toneelstukken schreef en feestliederen en cantates instudeerde. Zelf heeft Sjaan eens een behoorlijke toneelrol gespeeld in een historisch stuk over de bekende Frankische koning Clovis en zijn Clothilde. Het maakte je wat cultuurgevoeliger, iets waar je je hele leven plezier van zou kunnen hebben, was vaak de achterliggende filosofie. Ook bezochten de kwekelingen, meestal klassiek getinte, toneeluitvoeringen op de abdij van Heeswijk en bij de paters Damianen te Sint Oedenrode. Buiten een wat huiselijker aangeklede recreatie- of ontspanningszaal zag je verder saaie gangen, klassen en een strak ingerichte studiezaal met een surveillerende zuster die vanuit haar iets hoger geplaatste katheder alles nauwkeurig in de gaten hield. Ook op de slaapzalen was toentertijd weinig te beleven. Op je slaapcel, die van boven gewoon open was, had je een gordijn als „deur‟ en verder naast je bed een kleine eenvoudige wastafel. Dat was overigens al luxe in vergelijking met het mulo-internaat, want daar had je alleen maar lange rijen wasbakken voor gemeenschappelijk gebruik. De slaapzaalzuster riep met luide stem wanneer het tijd voor je was om je te verschonen. Baden deden we met een rokje aan”.''<br>  
::''Sjaan herinnert zich van de lange wekelijkse wandelingen o.a. de specialiteit van zuster Constantina, die werkelijk elk willekeurig bermplantje in het buitengebied met naam en toenaam kende. Ze ziet ook nog met ongelofelijk veel plezier terug op de kunstkring van de Mariakweekschool, waar men o.a. toneelstukken schreef en feestliederen en cantates instudeerde. Zelf heeft Sjaan eens een behoorlijke toneelrol gespeeld in een historisch stuk over de bekende Frankische koning Clovis en zijn Clothilde. Het maakte je wat cultuurgevoeliger, iets waar je je hele leven plezier van zou kunnen hebben, was vaak de achterliggende filosofie. Ook bezochten de kwekelingen, meestal klassiek getinte, toneeluitvoeringen op de abdij van Heeswijk en bij de paters Damianen te Sint Oedenrode. Buiten een wat huiselijker aangeklede recreatie- of ontspanningszaal zag je verder saaie gangen, klassen en een strak ingerichte studiezaal met een surveillerende zuster die vanuit haar iets hoger geplaatste katheder alles nauwkeurig in de gaten hield. Ook op de slaapzalen was toentertijd weinig te beleven. Op je slaapcel, die van boven gewoon open was, had je een gordijn als „deur‟ en verder naast je bed een kleine eenvoudige wastafel. Dat was overigens al luxe in vergelijking met het mulo-internaat, want daar had je alleen maar lange rijen wasbakken voor gemeenschappelijk gebruik. De slaapzaalzuster riep met luide stem wanneer het tijd voor je was om je te verschonen. Baden deden we met een rokje aan”.''<br>  


Dan de feestelijke viering van het 40-jarig bestaan van de kweekschool met een gezongen H. Mis in de Mariakapel op 1 mei 1936. Bij die gelegenheid is weer een fraaie feestcantate gecomponeerd. Maar dat feest zal toch enigszins overschaduwd zijn geweest door andere ontwikkelingen met af en toe donkere wolken boven Pastoor van Erpstraat 1. Op de 29<sup>e</sup> april vindt er een centrale vergadering plaats van de R.K. Kweekschoolbond op de toenmalige Bisschoppelijke Kweekschool van de Fraters van Tilburg in de Sint Josephstraat te 's-Hertogenbosch. Dit alles naar aanleiding van een brief van de minister van Onderwijs Kunsten en Wetenschappen dd. 23 april 1936. Er komen vertegenwoordigers bijeen van maar liefst 43 kweekscholen. Blijkbaar is gespreksonderwerp geweest de voortzetting van de rijkssubsidie voor kweekscholen. Diverse opleidingsscholen zien het zwaard van Damocles al boven hun hoofd hangen. Wat zal er straks gebeuren met de kweekscholen waarvan de subsidie wordt ingetrokken of sterk verminderd…..kunnen die rekenen op de onvoorwaardelijke steun van de andere instituten die wel gesubsidieerd blijven? Dat heeft in die dagen de gemoederen sterk bezig gehouden. Op de 6<sup>e</sup> juni volgt een tweede bespreking en wordt van hogerhand meegedeeld, dat er in ieder geval zeven meisjeskweekscholen opgeheven zullen worden. De 19<sup>e</sup> van dezelfde maand valt de definitieve beslissing, waarbij Schijndel gelukkig van opheffing gespaard blijft. Een hele geruststelling! Men kan nu wat rustiger toeleven naar het eeuwfeest van de congregatie op 1 november 1936. Het eeuwfeest is voor de kweekschool echter wel een uitgelezen gelegenheid om eens een prachtig uitstapje te organiseren. In het Burgers dierenpark in Arnhem hebben ze het geweten….rector van Heusen, Dhr. van Velthoven, 44 kwekelingen van de 1<sup>e</sup> tot en met 4<sup>e</sup> cursus, 7 leerlingen van de huishoudschool, 84 meisjes van de voorbereidende kweekschoolklassen, 18 zusters aspiranten (met tijdelijke geloften), 21 leden van de congregatie (zusters met eeuwige geloften) vertrekken vanuit het moederhuis richting Arnhem en brengen tevens een bezoek aan paleis het Loo te Apeldoorn. Vervoersbedrijf van der Rijt zet tegen een vergoeding van f 2,- per persoon zes bussen in en het entreekaartje voor het dierenpark kost de reisleiding slechts f 0,25 p.p.<br>
Dan de feestelijke viering van het 40-jarig bestaan van de kweekschool met een gezongen H. Mis in de Mariakapel op 1 mei 1936. Bij die gelegenheid is weer een fraaie feestcantate gecomponeerd. Maar dat feest zal toch enigszins overschaduwd zijn geweest door andere ontwikkelingen met af en toe donkere wolken boven Pastoor van Erpstraat 1. Op de 29e april vindt er een centrale vergadering plaats van de R.K. Kweekschoolbond op de toenmalige Bisschoppelijke Kweekschool van de Fraters van Tilburg in de Sint Josephstraat te 's-Hertogenbosch. Dit alles naar aanleiding van een brief van de minister van Onderwijs Kunsten en Wetenschappen dd. 23 april 1936. Er komen vertegenwoordigers bijeen van maar liefst 43 kweekscholen. Blijkbaar is gespreksonderwerp geweest de voortzetting van de rijkssubsidie voor kweekscholen. Diverse opleidingsscholen zien het zwaard van Damocles al boven hun hoofd hangen. Wat zal er straks gebeuren met de kweekscholen waarvan de subsidie wordt ingetrokken of sterk verminderd…..kunnen die rekenen op de onvoorwaardelijke steun van de andere instituten die wel gesubsidieerd blijven? Dat heeft in die dagen de gemoederen sterk bezig gehouden. Op de 6e juni volgt een tweede bespreking en wordt van hogerhand meegedeeld, dat er in ieder geval zeven meisjeskweekscholen opgeheven zullen worden. De 19e van dezelfde maand valt de definitieve beslissing, waarbij Schijndel gelukkig van opheffing gespaard blijft. Een hele geruststelling! Men kan nu wat rustiger toeleven naar het eeuwfeest van de congregatie op 1 november 1936. Het eeuwfeest is voor de kweekschool echter wel een uitgelezen gelegenheid om eens een prachtig uitstapje te organiseren. In het Burgers dierenpark in Arnhem hebben ze het geweten….rector van Heusen, Dhr. van Velthoven, 44 kwekelingen van de 1e tot en met 4e cursus, 7 leerlingen van de huishoudschool, 84 meisjes van de voorbereidende kweekschoolklassen, 18 zusters aspiranten (met tijdelijke geloften), 21 leden van de congregatie (zusters met eeuwige geloften) vertrekken vanuit het moederhuis richting Arnhem en brengen tevens een bezoek aan paleis het Loo te Apeldoorn. Vervoersbedrijf van der Rijt zet tegen een vergoeding van f 2,- per persoon zes bussen in en het entreekaartje voor het dierenpark kost de reisleiding slechts f 0,25. p.p.<br>


In het kader van dat eeuwfeest is vanuit de kweekschool en de ulo (voorbereidende kweekschoolklassen) nog wel meer gebeurd in de novembermaand van 1936 o.a. een grootse huldiging, een gezamenlijk bezoek aan het graf van pastoor Antonius van Erp de stichter van de congregatie, bezoek van alle ouders van de kwekelingen en over twee data verdeeld een reünie van oud-leerlingen waarvan er de ene week 256 en de andere week 260 naar Schijndel zijn afgereisd. <br>
In het kader van dat eeuwfeest is vanuit de kweekschool en de ulo (voorbereidende kweekschoolklassen) nog wel meer gebeurd in de novembermaand van 1936 o.a. een grootse huldiging, een gezamenlijk bezoek aan het graf van pastoor Antonius van Erp de stichter van de congregatie, bezoek van alle ouders van de kwekelingen en over twee data verdeeld een reünie van oud-leerlingen waarvan er de ene week 256 en de andere week 260 naar Schijndel zijn afgereisd. <br>
Regel 242: Regel 242:
=== '''Afkondiging van de mobilisatie.''' ===  
=== '''Afkondiging van de mobilisatie.''' ===  


We concentreren ons nu meer op de lotgevallen van kweekschool en internaat en de vervelende gevolgen daarvan, vooral puttend uit de aantekeningen zoals die zijn vastgelegd in de serie dagboeken van het hoofdbestuur. De eerste tegenvaller biedt zich al meteen aan als in 1939 de op 6 januari 1937 benoemde [[Josephus Petrus Cornelis Verhoeven (1899 - 1967)|rector Verhoeven]], die de 22<sup>e</sup> daarop volgend zijn intrek neemt in het [[rectoraat]], wordt opgeroepen om als majoor Verhoeven zijn functie van legeraalmoezenier op te pakken, zonder te weten voor hoe lang. Op 25 augustus 1939 vertrekt hij naar Den Helder. Twee dagen later wordt de mobilisatie definitief afgekondigd onmiddellijk gevolgd door een oproep om paarden te leveren. De zusters krijgen op de 4<sup>e</sup> september hun eerste oefening in het kader van de luchtbescherming. De zomervakantie voor de meisjes van de kweekschool wordt verlengd tot de 6<sup>e</sup> september, zodat de zusters wat langer intern koortsachtig overleg hebben kunnen plegen van …..hoe zullen we alles perfect organiseren onder de nieuwe omstandigheden. Hun improvisatievermogen zal nog duchtig op de proef worden gesteld. Op het moment dat alle internen weer binnenstromen wordt door de heren Kooken en de Bever een deskundige inspectie uitgevoerd naar de kwaliteit van de ingerichte interne schuilkelder nl. het souterrain van het kweekschoolgebouw. De militaire staf van de 4<sup>e</sup> divisie wordt bij particulieren ingekwartierd en men richt het [[patronaat]]sgebouw in als bureau. De directe gevolgen van deze inkwartiering is dat het consultatiebureau voor zuigelingen zich moet vestigen in de gymzaal en het personeelskamertje van de lagere school, de Sint [[Elisabethvereniging]] voorlopig vergadert in de kleine gastenzaal, hun magazijntje wordt ondergebracht in de school en alle EHBO-artikelen bergt men op in het magazijn van het [[Kruisvereniging|Wit Gele Kruis]]. Ook zijn de militaire doctoren [[Wilbrordus Henricus Antonius van Oppenraaij (1886 - 1964)|W.H.A. van Oppenraaij]] en Michels in de weer om ergens een zaaltje te bemachtigen voor zieke soldaten, dat uiteindelijk ook in de gymzaal van de „buitenschool‟ wordt ingericht. <br>
We concentreren ons nu meer op de lotgevallen van kweekschool en internaat en de vervelende gevolgen daarvan, vooral puttend uit de aantekeningen zoals die zijn vastgelegd in de serie dagboeken van het hoofdbestuur. De eerste tegenvaller biedt zich al meteen aan als in 1939 de op 6 januari 1937 benoemde rector Verhoeven, die de 22e daarop volgend zijn intrek neemt in het [[rectoraat]], wordt opgeroepen om als majoor Verhoeven zijn functie van legeraalmoezenier op te pakken, zonder te weten voor hoe lang. Op 25 augustus 1939 vertrekt hij naar Den Helder. Twee dagen later wordt de mobilisatie definitief afgekondigd onmiddellijk gevolgd door een oproep om paarden te leveren. De zusters krijgen op de 4e september hun eerste oefening in het kader van de luchtbescherming. De zomervakantie voor de meisjes van de kweekschool wordt verlengd tot de 6e september, zodat de zusters wat langer intern koortsachtig overleg hebben kunnen plegen van …..hoe zullen we alles perfect organiseren onder de nieuwe omstandigheden. Hun improvisatievermogen zal nog duchtig op de proef worden gesteld. Op het moment dat alle internen weer binnenstromen wordt door de heren Kooken en de Bever een deskundige inspectie uitgevoerd naar de kwaliteit van de ingerichte interne schuilkelder nl. het souterrain van het kweekschoolgebouw. De militaire staf van de 4e divisie wordt bij particulieren ingekwartierd en men richt het [[patronaat]]sgebouw in als bureau. De directe gevolgen van deze inkwartiering is dat het consultatiebureau voor zuigelingen zich moet vestigen in de gymzaal en het personeelskamertje van de lagere school, de Sint [[Elisabethvereniging]] voorlopig vergadert in de kleine gastenzaal, hun magazijntje wordt ondergebracht in de school en alle EHBO-artikelen bergt men op in het magazijn van het [[Kruisvereniging|Wit Gele Kruis]]. Ook zijn de militaire doctoren [[Wilbrordus Henricus Antonius van Oppenraaij (1886 - 1964)|W.H.A. van Oppenraaij]] en Michels in de weer om ergens een zaaltje te bemachtigen voor zieke soldaten, dat uiteindelijk ook in de gymzaal van de „buitenschool‟ wordt ingericht. <br>
Intussen is de functie van godsdienstleraar aan de kweekschool vacant en wil het hoofdbestuur op zeer korte termijn in deze vacature voorzien. Dat lukt. Op 8 september 1939 meldt zich de heer Mercx prefect van klein seminarie Beekvliet aan om de honneurs van rector Verhoeven waar te nemen. Hij treedt daags daarop al in functie. Maar het is helaas van zéér korte duur. Tien dagen later immers wordt een nieuwe vervanger verwelkomd in de persoon van Dr. Kerssemakers, die juist zijn theologische studie te Rome en Bonn heeft voltooid. De lesgevende taak in godsdienstonderwijs, Bijbelse geschiedenis, kerkgeschiedenis en liturgie aan de kweekschool is voorlopig weer veilig gesteld. Alles gaat door zoals men gewend is en ook zullen de gebruikelijke examens worden afgenomen. <br>
Intussen is de functie van godsdienstleraar aan de kweekschool vacant en wil het hoofdbestuur op zeer korte termijn in deze vacature voorzien. Dat lukt. Op 8 september 1939 meldt zich de heer Mercx prefect van klein seminarie Beekvliet aan om de honneurs van rector Verhoeven waar te nemen. Hij treedt daags daarop al in functie. Maar het is helaas van zéér korte duur. Tien dagen later immers wordt een nieuwe vervanger verwelkomd in de persoon van Dr. Kerssemakers, die juist zijn theologische studie te Rome en Bonn heeft voltooid. De lesgevende taak in godsdienstonderwijs, Bijbelse geschiedenis, kerkgeschiedenis en liturgie aan de kweekschool is voorlopig weer veilig gesteld. Alles gaat door zoals men gewend is en ook zullen de gebruikelijke examens worden afgenomen. <br>
Tegelijk met het initiatief voor een structurele bijdrage aan een omvangrijke breiactie nl. 35.000 wollen mutsen en handschoenen voor de militairen krijgt kapitein Brouwers half november verlof om in de openvallende uren de gymzaal van de kweekschool voortaan te gebruiken om met de soldaten te kunnen turnen. Het mobilisatiejaar wordt volgens de dagboeken afgesloten met een sfeervolle kerstnachtviering in de Mariakapel van de kweekschool voor alle ingekwartierde militairen die in Schijndel verblijven en voor hen wordt eerste kerstdag een feestelijk kerstontbijt geserveerd in de grote gymzaal.<br>
Tegelijk met het initiatief voor een structurele bijdrage aan een omvangrijke breiactie nl. 35.000 wollen mutsen en handschoenen voor de militairen krijgt kapitein Brouwers half november verlof om in de openvallende uren de gymzaal van de kweekschool voortaan te gebruiken om met de soldaten te kunnen turnen. Het mobilisatiejaar wordt volgens de dagboeken afgesloten met een sfeervolle kerstnachtviering in de Mariakapel van de kweekschool voor alle ingekwartierde militairen die in Schijndel verblijven en voor hen wordt eerste kerstdag een feestelijk kerstontbijt geserveerd in de grote gymzaal.<br>


Er is weinig invoelingsvermogen nodig om te beseffen dat voor de leiding van mulo-, huishoudschool- en kweekschoolinternaat een moeilijke tijd aanbreekt. Niemand weet op dat moment precies wat de bewoners van het moederhuis allemaal boven het hoofd hangt. Op 16 maart 1940 wordt de meisjesschool ontruimd en worden 309 Hollandse militairen ingekwartierd. Op het moederhuis zelf logeren zes officieren. In april wordt de school aan de [[Pompstraat]] deels opgeëist en besluit men om de jongens en meisjes van de [[Servatiusparochie centrum|Servatiusparochie]] om beurten in dezelfde lokalen lessen te laten volgen nl. de jongens van 8.00-12.00 uur en na de middag de meisjes van 13.00-17.00 uur. Als op 10 mei het bombardement op Rotterdam een angstige periode inluidt, vertrekken de Hollandse soldaten en worden de gebouwen drie dagen later ingenomen door Duitse militairen, die verdeeld worden over de school en de boerderij, terwijl de heren officieren de slaapzaal van de mulo tot hun beschikking krijgen. Die van de [[Mariahoeve]] zijn overigens na tien dagen weer verder getrokken. Na het nodige improvisatievermogen van zusters en lekenpersoneel is de situatie op de 21<sup>e</sup> mei dusdanig onder controle, dat alle lessen op mulo, huishoudschool en kweekschool in ieder geval weer hervat kunnen worden. Hoe men dit allemaal precies voor elkaar heeft gekregen is nergens tot in detail beschreven, maar geloof maar dat de zusters uiterst inventief te werk zijn gegaan! Angstig blijft de sfeer overigens wel. Uit veiligheidsoverwegingen worden de meisjes tijdelijk naar beneden gehaald omdat er ‘s nachts nogal wat vliegverkeer van vijandelijke vliegtuigen is en veel van de internen worden behoorlijk onrustig. Eind '40 wordt de grote kapel verduisterd en verzorgt men de vieringen in de Mariakapel van de kweekschool.<br>
Er is weinig invoelingsvermogen nodig om te beseffen dat voor de leiding van mulo-, huishoudschool- en kweekschoolinternaat een moeilijke tijd aanbreekt. Niemand weet op dat moment precies wat de bewoners van het moederhuis allemaal boven het hoofd hangt. Op 16 maart 1940 wordt de meisjesschool ontruimd en worden 309 Hollandse militairen ingekwartierd. Op het moederhuis zelf logeren zes officieren. In april wordt de school aan de [[Pompstraat]] deels opgeëist en besluit men om de jongens en meisjes van de Servatiusparochie om beurten in dezelfde lokalen lessen te laten volgen nl. de jongens van 8.00-12.00 uur en na de middag de meisjes van 13.00-17.00 uur. Als op 10 mei het bombardement op Rotterdam een angstige periode inluidt, vertrekken de Hollandse soldaten en worden de gebouwen drie dagen later ingenomen door Duitse militairen, die verdeeld worden over de school en de boerderij, terwijl de heren officieren de slaapzaal van de mulo tot hun beschikking krijgen. Die van de [[Mariahoeve]] zijn overigens na tien dagen weer verder getrokken. Na het nodige improvisatievermogen van zusters en lekenpersoneel is de situatie op de 21e mei dusdanig onder controle, dat alle lessen op mulo, huishoudschool en kweekschool in ieder geval weer hervat kunnen worden. Hoe men dit allemaal precies voor elkaar heeft gekregen is nergens tot in detail beschreven, maar geloof maar dat de zusters uiterst inventief te werk zijn gegaan! Angstig blijft de sfeer overigens wel. Uit veiligheidsoverwegingen worden de meisjes tijdelijk naar beneden gehaald omdat er ‟s nachts nogal wat vliegverkeer van vijandelijke vliegtuigen is en veel van de internen worden behoorlijk onrustig. Eind '40 wordt de grote kapel verduisterd en verzorgt men de vieringen in de Mariakapel van de kweekschool.<br>


=== '''Men wijkt uit naar Den Dungen.''' ===
=== '''Men wijkt uit naar Den Dungen.''' ===
   
   
In de dagboeken staat vermeld dat men een volkomen nieuwe fase in gaat als op zaterdag 11 april 1942 tien Duitse officieren aanbellen en verzoeken om alle gebouwen grondig te mogen bekijken in verband met een op handen zijnde grootscheepse inkwartiering. Alle bouwtekeningen worden kritisch onder de loep genomen. De 13<sup>e</sup> komen ze nog 'n keer terug en al op de 17<sup>e</sup> van die maand meldt een officier van de Ortscommandant uit 's-Hertogenbosch dat kweekschool en mulo met hun internaten, als ook de lagere school en bewaarschool, tegenover het moederhuis gelegen, door de Wehrmacht gevorderd worden. Het volledige meubilair en alle bedden dienen ter plaatse te blijven. Verder wordt alles ontruimd. Men heeft dit natuurlijk enigszins zien aankomen en er worden met name door moeder Petronella Walboomers al gesprekken gevoerd met Den Dungen, waar men beschikt over een internaat waar voorheen schipperskinderen werden gehuisvest, voor opvang van de kwekelingen. Intussen bereikt het hoofdbestuur via de gemeente Schijndel het vervelende bericht dat ook de gebouwen van het „Sint Josephgesticht‟ gevorderd zullen worden, exclusief klooster en inventaris. De kwekelingen, die inmiddels op paasvakantie zijn, krijgen bericht, dat deze vakantieperiode gezien de omstandigheden met enige dagen wordt verlengd en de ouders worden tegelijkertijd geïnformeerd over de aanstaande verhuizing van de kwekelingen richting Den Dungen. Op 3 mei wordt alles gerealiseerd en nemen de kweekschoolleerlingen hun intrek in het klooster van Den Dungen.<br>
In de dagboeken staat vermeld dat men een volkomen nieuwe fase in gaat als op zaterdag 11 april 1942 tien Duitse officieren aanbellen en verzoeken om alle gebouwen grondig te mogen bekijken in verband met een op handen zijnde grootscheepse inkwartiering. Alle bouwtekeningen worden kritisch onder de loep genomen. De 13e komen ze nog 'n keer terug en al op de 17e van die maand meldt een officier van de Ortscommandant uit 's-Hertogenbosch dat kweekschool en mulo met hun internaten, als ook de lagere school en bewaarschool, tegenover het moederhuis gelegen, door de Wehrmacht gevorderd worden. Het volledige meubilair en alle bedden dienen ter plaatse te blijven. Verder wordt alles ontruimd. Men heeft dit natuurlijk enigszins zien aankomen en er worden met name door moeder Petronella Walboomers al gesprekken gevoerd met Den Dungen, waar men beschikt over een internaat waar voorheen schipperskinderen werden gehuisvest, voor opvang van de kwekelingen. Intussen bereikt het hoofdbestuur via de gemeente Schijndel het vervelende bericht dat ook de gebouwen van het „Sint Josephgesticht‟ gevorderd zullen worden, exclusief klooster en inventaris. De kwekelingen, die inmiddels op paasvakantie zijn, krijgen bericht, dat deze vakantieperiode gezien de omstandigheden met enige dagen wordt verlengd en de ouders worden tegelijkertijd geïnformeerd over de aanstaande verhuizing van de kwekelingen richting Den Dungen. Op 3 mei wordt alles gerealiseerd en nemen de kweekschoolleerlingen hun intrek in het klooster van Den Dungen.<br>
Alle ruimten in het moederhuis worden heringericht. De meisjes van de 3<sup>e</sup> muloklas komen op 4 mei terug. Dan volgen nogal wat interne verschuivingen binnen het gebouw. De beschikbare ruimten worden ingezet voor de internen nl. slaapzaal St. Anna van de aspiranten, de leeszaal en de studiekamer van novicen en postulanten. De refters van de postulanten en aspiranten worden omgetoverd tot eetzalen voor de kinderen. De aspiranten krijgen de ziekenkamer St. Theresia als eetzaal en de recreatiezaal van de novicen wordt voorlopig eetzaal voor de postulanten. Een andere ziekenkamer richt men in als studiezaal voor de jonge zusters. De vreugde is echter van korte duur. Alles is op orde als twee nieuwe officieren opdracht geven een deel van het klooster te ontruimen omdat kweekschool, mulo en lagere school te weinig ruimte bieden voor de militairen. Op de 1<sup>e</sup> verdieping zullen nog ontruimd worden de kliniek en de twee ziekenkamers van de zusters alsmede de donkere kamer St. Martha. Op de 2<sup>e</sup> verdieping moet er drie slaapzalen van de zusters aan geloven, waarvan er een daags te voren was ingericht voor de kinderen van de 3<sup>e</sup> muloklas. Helaas…..Befehl ist Befehl! Tot overmaat van ramp blijkt de zusterslaapzaal Onze Lieve Vrouw van Bijstand door de Duitse Wehrmacht afgebroken te zijn. Consternatie alom! Maar…..de zusters houden het hoofd koel, overdenken nieuwe alternatieven en door de heer Kriellaars worden slaapgelegenheden aangeboden in het bekende [[Boerenbondsgebouw]] in de [[Toon Bolsiusstraat]]. Het hoofdbestuur besluit van dit aanbod dankbaar gebruik te maken. De bovenruimte van ruim 14 meter lang en 11 meter breed wordt als slaapzaal ingericht voor de mulokinderen van de 1<sup>e</sup> en 2<sup>e</sup> klas. Op de 11<sup>e</sup> mei gaan de algemene overste en moeder vicaris nog eens poolshoogte nemen zowel in het bondsgebouw als in Den Dungen om klaslokalen, slaapplaatsen e.d. aan een grondige inspectie te onderwerpen. Met de eigenaar van café Smits wordt afgesproken dat de naaischool voor Dungense meisjes ondergebracht zal worden in een leegstaande zaal in zijn café. Voor slechts 1 gulden per dag kan deze ruimte gehuurd worden.<br>
Alle ruimten in het moederhuis worden heringericht. De meisjes van de 3e muloklas komen op 4 mei terug. Dan volgen nogal wat interne verschuivingen binnen het gebouw. De beschikbare ruimten worden ingezet voor de internen nl. slaapzaal St. Anna van de aspiranten, de leeszaal en de studiekamer van novicen en postulanten. De refters van de postulanten en aspiranten worden omgetoverd tot eetzalen voor de kinderen. De aspiranten krijgen de ziekenkamer St. Theresia als eetzaal en de recreatiezaal van de novicen wordt voorlopig eetzaal voor de postulanten. Een andere ziekenkamer richt men in als studiezaal voor de jonge zusters. De vreugde is echter van korte duur. Alles is op orde als twee nieuwe officieren opdracht geven een deel van het klooster te ontruimen omdat kweekschool, mulo en lagere school te weinig ruimte bieden voor de militairen. Op de 1e verdieping zullen nog ontruimd worden de kliniek en de twee ziekenkamers van de zusters alsmede de donkere kamer St. Martha. Op de 2e verdieping moet er drie slaapzalen van de zusters aan geloven, waarvan er een daags te voren was ingericht voor de kinderen van de 3e muloklas. Helaas…..Befehl ist Befehl! Tot overmaat van ramp blijkt de zusterslaapzaal Onze Lieve Vrouw van Bijstand door de Duitse Wehrmacht afgebroken te zijn. Consternatie alom! Maar…..de zusters houden het hoofd koel, overdenken nieuwe alternatieven en door de heer Kriellaars worden slaapgelegenheden aangeboden in het bekende [[Boerenbondsgebouw]] in de [[Toon Bolsiusstraat]]. Het hoofdbestuur besluit van dit aanbod dankbaar gebruik te maken. De bovenruimte van ruim 14 meter lang en 11 meter breed wordt als slaapzaal ingericht voor de mulokinderen van de 1e en 2e klas. Op de 11e mei gaan de algemene overste en moeder vicaris nog eens poolshoogte nemen zowel in het bondsgebouw als in Den Dungen om klaslokalen, slaapplaatsen e.d. aan een grondige inspectie te onderwerpen. Met de eigenaar van café Smits wordt afgesproken dat de naaischool voor Dungense meisjes ondergebracht zal worden in een leegstaande zaal in zijn café. Voor slechts 1 gulden per dag kan deze ruimte gehuurd worden.<br>
In de kloosterkroniek van Den Dungen wijdt men aan de tijdelijke opvang van kwekelingen slechts één alinea te midden van de andere oorlogsnotities. De kroniekschrijfster heeft het volgende opgetekend: “…..zo leefden wij van de ene dag in de andere, totdat er voor ons klooster iets bijzonders ging gebeuren. Ons gesticht was nl. door het hoofdbestuur van Schijndel uitverkoren tot een „ballingsoord voor de Schijndelse kweekschool‟. Al in april begon de grote verhuizing van beddengoed, schoolbanken, boeken, schoolborden, enfin van alles wat maar mogelijk en nodig was. Studiezaal en werkkamer van de zusters werden klassen, eveneens twee pensionkamers. De slaapzaal der zusters werd ingericht voor de kinderen, de zusters gingen op de zolder slapen. Wat 'n verandering voor ons! Met open armen ontvingen we onze Schijndelse zusjes, met de kinderen, die voor de Duitsers hadden moeten wijken. Ons convent groeide ineens geweldig aan. Ons reftertje zat propvol als we allen aan tafel waren. 't Was behelpen hier en daar, maar toen de kinderen op 3 mei arriveerden was de kweekschool spoedig in actie en al liep alles nog niet altijd op rolletjes, de zaak marcheerde en al gauw ging het goed. De kwekelingen brachten heel wat leven en gezelligheid in ons klooster en waren hier graag. Op 26 juli was 't het zilveren kloosterfeest van onze ZEW algemene overste, dus ook de kweek had feest.  
In de kloosterkroniek van Den Dungen wijdt men aan de tijdelijke opvang van kwekelingen slechts één alinea te midden van de andere oorlogsnotities. De kroniekschrijfster heeft het volgende opgetekend: “…..zo leefden wij van de ene dag in de andere, totdat er voor ons klooster iets bijzonders ging gebeuren. Ons gesticht was nl. door het hoofdbestuur van Schijndel uitverkoren tot een „ballingsoord voor de Schijndelse kweekschool‟. Al in april begon de grote verhuizing van beddengoed, schoolbanken, boeken, schoolborden, enfin van alles wat maar mogelijk en nodig was. Studiezaal en werkkamer van de zusters werden klassen, eveneens twee pensionkamers. De slaapzaal der zusters werd ingericht voor de kinderen, de zusters gingen op de zolder slapen. Wat 'n verandering voor ons! Met open armen ontvingen we onze Schijndelse zusjes, met de kinderen, die voor de Duitsers hadden moeten wijken. Ons convent groeide ineens geweldig aan. Ons reftertje zat propvol als we allen aan tafel waren. 't Was behelpen hier en daar, maar toen de kinderen op 3 mei arriveerden was de kweekschool spoedig in actie en al liep alles nog niet altijd op rolletjes, de zaak marcheerde en al gauw ging het goed. De kwekelingen brachten heel wat leven en gezelligheid in ons klooster en waren hier graag. Op 26 juli was 't het zilveren kloosterfeest van onze ZEW algemene overste, dus ook de kweek had feest.  
Drie dagen lang vermaakten zij ons met haar gezang op de speelplaats. Ook het afscheid van de heer Van Velthoven, die vele jaren zijn diensten aan de kweekschool heeft gegeven, had plaats in ons huis, wijl ook de leraar zijn leerlingen in hun ballingsoord had kunnen volgen.  <br>
Drie dagen lang vermaakten zij ons met haar gezang op de speelplaats. Ook het afscheid van de heer Van Velthoven, die vele jaren zijn diensten aan de kweekschool heeft gegeven, had plaats in ons huis, wijl ook de leraar zijn leerlingen in hun ballingsoord had kunnen volgen.  <br>
Regel 292: Regel 292:
=== '''Grote schoonmaak op de kweekschool.''' ===
=== '''Grote schoonmaak op de kweekschool.''' ===


Op 6 mei 1943 wordt de militaire keuken met z'n drie hoge schoorstenen, die kort na de inbeslagname van de kweekschool op de speelplaats is opgebouwd, weer afgebroken. Moeder Annie voert namens het hoofdbestuur met een inspecteur van de Duitse Wehrmacht een grondige controle uit op het voorwaardelijk vrijgegeven gebouwencomplex. De maandelijkse schadevergoeding voor het eerdere gemis van de gebouwen vervalt hiermee. De komende weken staan helemaal in het teken van een algehele schoonmaak. Lagere school en bewaarschool worden als eerste onder handen genomen. De gehele operatie duurt zowat tot de 22<sup>e</sup> van die maand.  <br>
Op 6 mei 1943 wordt de militaire keuken met z'n drie hoge schoorstenen, die kort na de inbeslagname van de kweekschool op de speelplaats is opgebouwd, weer afgebroken. Moeder Annie voert namens het hoofdbestuur met een inspecteur van de Duitse Wehrmacht een grondige controle uit op het voorwaardelijk vrijgegeven gebouwencomplex. De maandelijkse schadevergoeding voor het eerdere gemis van de gebouwen vervalt hiermee. De komende weken staan helemaal in het teken van een algehele schoonmaak. Lagere school en bewaarschool worden als eerste onder handen genomen. De gehele operatie duurt zowat tot de 22e van die maand.  <br>
Al op de 12<sup>e</sup> mei kan het bewaarschoolonderwijs, zoals het toen nog heette, weer ter hand genomen worden. Door zusters en kinderen worden alle leermiddelen en meubilair vanuit het patronaatsgebouw, waar vanaf 7 september 1942 de kleuters waren ondergebracht, overgebracht naar de Pastoor van Erpstraat. Goed drie dagen later wordt ook de kweekschool voorwaardelijk vrijgegeven, met dien verstande dat de commandant enige stringente voorwaarden stelt nl. de verduistering moet voorlopig blijven, de door de militairen aangebrachte wasgelegenheid dient in tact te blijven en de uitkijktoren op het hoogste gedeelte van het kweekschoolgebouw mag nog onder geen beding worden afgebroken. Met man en macht begint men aan de grote schoonmaak. Eerst, mede in verband met de kweekschoolexamens, worden gymzaal, handwerkzaal, refter en recreatiezaal in gereedheid gebracht. Later volgen de andere vertrekken. Het schriftelijk kweekschoolexamen heeft men nog, zij het enigszins provisorisch, in Den Dungen gehouden onder toezicht van Dr. Dekkers. Het mondeling gedeelte vindt plaats op 15 mei voor 3 zusters en 11 kwekelingen. Voorlopig blijven de kwekelingen van de cursussen I, II en III nog in Den Dungen gehuisvest. Pas op 24 augustus besluit het hoofdbestuur de kweekschool van daar uit weer over te plaatsen naar het moederhuis. Voor het transport van leermiddelen en meubilair zal de firma [[Jansen de Wit]] zorg dragen. Enige dagen later, nadat alle gebouwen opnieuw zijn schoongemaakt en vooral ontsmet, zegent rector Verhoeven het gehele complex in en kunnen de 55 meisjes van de kweekschool, de 19 van de huishoudschool en de 109 muloleerlingen weer aan een nieuw schooljaar beginnen. Op 27 april 1944 worden lagere school en kleuterschool in de Pastoor van Erpstraat gedeeltelijk gevorderd om te gaan dienen als kledingmagazijn. Na het bericht van de invasie van de Geallieerden in Normandië vertrekken veel meisjes van het internaat, meestal op verzoek van hun ouders, al naar huis. Er volgt voor de rest een vervroegde zomervakantie. In september vordert men het gehele complex Pastoor van Erpstraat 4 en worden de kinderen ondergebracht in de gymzaal en handwerkzaal en een muloklas. De angstaanjagende [[granaatweken]] in september/oktober 1944 zijn natuurlijk helemaal hectisch geweest en was van een reguliere onderwijsvoorziening weinig of geen sprake. De verwoestingen aan het gebouwencomplex waren niet gering! <br>
Al op de 12e mei kan het bewaarschoolonderwijs, zoals het toen nog heette, weer ter hand genomen worden. Door zusters en kinderen worden alle leermiddelen en meubilair vanuit het patronaatsgebouw, waar vanaf 7 september 1942 de kleuters waren ondergebracht, overgebracht naar de Pastoor van Erpstraat. Goed drie dagen later wordt ook de kweekschool voorwaardelijk vrijgegeven, met dien verstande dat de commandant enige stringente voorwaarden stelt nl. de verduistering moet voorlopig blijven, de door de militairen aangebrachte wasgelegenheid dient in tact te blijven en de uitkijktoren op het hoogste gedeelte van het kweekschoolgebouw mag nog onder geen beding worden afgebroken. Met man en macht begint men aan de grote schoonmaak. Eerst, mede in verband met de kweekschoolexamens, worden gymzaal, handwerkzaal, refter en recreatiezaal in gereedheid gebracht. Later volgen de andere vertrekken. Het schriftelijk kweekschoolexamen heeft men nog, zij het enigszins provisorisch, in Den Dungen gehouden onder toezicht van Dr. Dekkers. Het mondeling gedeelte vindt plaats op 15 mei voor 3 zusters en 11 kwekelingen. Voorlopig blijven de kwekelingen van de cursussen I II en III nog in Den Dungen gehuisvest. Pas op 24 augustus besluit het hoofdbestuur de kweekschool van daar uit weer over te plaatsen naar het moederhuis. Voor het transport van leermiddelen en meubilair zal de firma [[Jansen de Wit]] zorg dragen. Enige dagen later, nadat alle gebouwen opnieuw zijn schoongemaakt en vooral ontsmet, zegent rector Verhoeven het gehele complex in en kunnen de 55 meisjes van de kweekschool, de 19 van de huishoudschool en de 109 muloleerlingen weer aan een nieuw schooljaar beginnen. Op 27 april 1944 worden lagere school en kleuterschool in de Pastoor van Erpstraat gedeeltelijk gevorderd om te gaan dienen als kledingmagazijn. Na het bericht van de invasie van de Geallieerden in Normandië vertrekken veel meisjes van het internaat, meestal op verzoek van hun ouders, al naar huis. Er volgt voor de rest een vervroegde zomervakantie. In september vordert men het gehele complex Pastoor van Erpstraat 4 en worden de kinderen ondergebracht in de gymzaal en handwerkzaal en een muloklas. De angstaanjagende [[granaatweken]] in september/oktober 1944 zijn natuurlijk helemaal hectisch geweest en was van een reguliere onderwijsvoorziening weinig of geen sprake. De verwoestingen aan het gebouwencomplex waren niet gering! <br>
De opluchting is groot als de bevrijding een feit is en op 29 oktober 1944, de feestdag van Christus Koning, wordt dat gevierd met een gezongen H. Mis in de noodkapel, die is ingericht in de refter van de kweekschool. Maar bevrijding betekende voor de kweekschool zeker niet, dat alles weer hersteld en opgepakt kon worden zoals men voor de oorlog gewend was. In november 1944 volgt een uitvoerige bespreking of de kweekschool evt. ondergebracht kan worden in het gebouw Hemelrijken te Eindhoven, omdat de Schijndelse kweekschool en speelplaats weer opnieuw zijn gevorderd, alleen nu niet door de Duitse Wehrmacht maar door de Royal Air Force. In de loop van de decembermaand komen er steeds meer Engelse militairen, terwijl de Schotten worden gehuisvest in het schoolgebouw tegenover het moederhuis.<br>  
De opluchting is groot als de bevrijding een feit is en op 29 oktober 1944, de feestdag van Christus Koning, wordt dat gevierd met een gezongen H. Mis in de noodkapel, die is ingericht in de refter van de kweekschool. Maar bevrijding betekende voor de kweekschool zeker niet, dat alles weer hersteld en opgepakt kon worden zoals men voor de oorlog gewend was. In november 1944 volgt een uitvoerige bespreking of de kweekschool evt. ondergebracht kan worden in het gebouw Hemelrijken te Eindhoven, omdat de Schijndelse kweekschool en speelplaats weer opnieuw zijn gevorderd, alleen nu niet door de Duitse Wehrmacht maar door de Royal Air Force. In de loop van de decembermaand komen er steeds meer Engelse militairen, terwijl de Schotten worden gehuisvest in het schoolgebouw tegenover het moederhuis.<br>  
Tussen de 8<sup>e</sup> en 13<sup>e</sup> januari 1945 keren alle kwekelingen van cursus IV die in het bevrijde gedeelte van ons land wonen terug naar Schijndel en nemen hun intrek in het oude kweekschoolgebouw. Op resp. 7 en 28 februari melden de meisjes van de cursussen I, II en III zich en is de kweekschoolgemeenschap weer compleet. <br>
Tussen de 8e en 13e januari 1945 keren alle kwekelingen van cursus IV die in het bevrijde gedeelte van ons land wonen terug naar Schijndel en nemen hun intrek in het oude kweekschoolgebouw. Op resp. 7 en 28 februari melden de meisjes van de cursussen I II en III zich en is de kweekschoolgemeenschap weer compleet. <br>


=== '''Op weg naar het gouden feest (1896-1946).''' ===
=== '''Op weg naar het gouden feest (1896-1946).''' ===
Regel 301: Regel 301:
Indrukwekkend moet de bevrijdingsoptocht zijn geweest op 5 mei 1945, georganiseerd door de kweekschoolleerlingen, die feestvierend en onder grote publieke belangstelling door de Pastoor van Erpstraat, [[Hoofdstraat]], en Pompstraat zijn getrokken. Enige dagen later hebben ze bovendien deelgenomen aan een officiële hulde door de gemeente Schijndel ter ere van de nog aanwezige Engelse militairen. Een der kwekelingen hield in het Engels een schitterende toespraak, waarvan de kalligrafisch zeer fraai uitgewerkte tekst aan de commandant werd aangeboden. In juni van dat jaar is het kweekschoolgebouw door de R.A.F. officieel vrijgegeven en schakelt men weer langzaam over op het normale kweekschoolleven. Een saillant detail uit die dagen…… de 20 examenkandidaten zijn zonder examen gepromoveerd tot onderwijzeres krachtens een Koninklijk Besluit van 8 juni 1945.   
Indrukwekkend moet de bevrijdingsoptocht zijn geweest op 5 mei 1945, georganiseerd door de kweekschoolleerlingen, die feestvierend en onder grote publieke belangstelling door de Pastoor van Erpstraat, [[Hoofdstraat]], en Pompstraat zijn getrokken. Enige dagen later hebben ze bovendien deelgenomen aan een officiële hulde door de gemeente Schijndel ter ere van de nog aanwezige Engelse militairen. Een der kwekelingen hield in het Engels een schitterende toespraak, waarvan de kalligrafisch zeer fraai uitgewerkte tekst aan de commandant werd aangeboden. In juni van dat jaar is het kweekschoolgebouw door de R.A.F. officieel vrijgegeven en schakelt men weer langzaam over op het normale kweekschoolleven. Een saillant detail uit die dagen…… de 20 examenkandidaten zijn zonder examen gepromoveerd tot onderwijzeres krachtens een Koninklijk Besluit van 8 juni 1945.   


Het jaar 1946 zal grotendeels in het teken staan van de voorbereidingen op het gouden feest van de gesubsidieerde Mariakweekschool (1896 - 1946). Dat is in die dagen uitbundig gevierd. De toenmalige algemene overste Zr. Cecile Kievits houdt een warme toespraak aan het adres van de leraren en leraressen, die in die 50 jaren in stille opoffering, krachtdadige plichtsbetrachting, offervaardige volharding en grote toewijding de Mariakweekschool tot een niet meer weg te denken instituut hebben gemaakt ter bevordering van het Roomse onderwijs en als opleidingsschool voor de jonge religieuzen. Er zijn cantates geschreven en vanuit alle hoeken van het land zijn creatieve oorkonden richting kweekschooldirectie en hoofdbestuur gezonden, waarin de oud-kwekelingen hun dankbaarheid lieten doorklinken voor zoveel mooie jaren van studie, de gedegen en professionele opleiding, vooral de persoonlijke vorming in alle opzichten en de meegekregen feeling voor orde, discipline, plichtsbesef en gemeenschapszin. Het blijkt een unaniem gevoel te zijn dat leeft onder de kwekelingen die uiteindelijk kozen voor het religieuze leven, maar ook onder hen die als leek in het onderwijs zijn verder gegaan! Een zeer speciale oorkonde is die met de volgende tekst: “Op 1 mei 1946, in het 7<sup>e</sup> jaar van het pontificaat van Paus Pius XII, in het 6<sup>e</sup> bestuursjaar van Mgr. W. Mutsaerts, bisschop van 's-Hertogenbosch, onder de regering van Koningin Wilhelmina en het bestuur van moeder Cecile Kievits als algemene overste van de Zusters van Liefde te Schijndel, heeft de Mariakweekschool aldaar haar 50-jarig bestaan herdacht – gevolgd door de namenlijsten van de zusters van het hoofdbestuur anno 1946, de zittende leraressen, de oud-leraressen en tenslotte de groep oud-leerlingen onderwijzeressen die op dat moment in het moederhuis wonen.
Het jaar 1946 zal grotendeels in het teken staan van de voorbereidingen op het gouden feest van de gesubsidieerde Mariakweekschool (1896 - 1946). Dat is in die dagen uitbundig gevierd. De toenmalige algemene overste Zr. Cecile Kievits houdt een warme toespraak aan het adres van de leraren en leraressen, die in die 50 jaren in stille opoffering, krachtdadige plichtsbetrachting, offervaardige volharding en grote toewijding de Mariakweekschool tot een niet meer weg te denken instituut hebben gemaakt ter bevordering van het Roomse onderwijs en als opleidingsschool voor de jonge religieuzen. Er zijn cantates geschreven en vanuit alle hoeken van het land zijn creatieve oorkonden richting kweekschooldirectie en hoofdbestuur gezonden, waarin de oud-kwekelingen hun dankbaarheid lieten doorklinken voor zoveel mooie jaren van studie, de gedegen en professionele opleiding, vooral de persoonlijke vorming in alle opzichten en de meegekregen feeling voor orde, discipline, plichtsbesef en gemeenschapszin. Het blijkt een unaniem gevoel te zijn dat leeft onder de kwekelingen die uiteindelijk kozen voor het religieuze leven, maar ook onder hen die als leek in het onderwijs zijn verder gegaan! Een zeer speciale oorkonde is die met de volgende tekst: “Op 1 mei 1946, in het 7e jaar van het pontificaat van Paus Pius XII, in het 6e bestuursjaar van Mgr. W. Mutsaerts, bisschop van 's-Hertogenbosch, onder de regering van Koningin Wilhelmina en het bestuur van moeder Cecile Kievits als algemene overste van de Zusters van Liefde te Schijndel, heeft de Mariakweekschool aldaar haar 50-jarig bestaan herdacht – gevolgd door de namenlijsten van de zusters van het hoofdbestuur anno 1946, de zittende leraressen, de oud-leraressen en tenslotte de groep oud-leerlingen onderwijzeressen die op dat moment in het moederhuis wonen.


=== '''De gouden kweekschool verder op weg.''' ===  
=== '''De gouden kweekschool verder op weg.''' ===  
Regel 307: Regel 307:


Blijkbaar is er kort na de oorlog een gebrek aan onderwijzend personeel. Op diverse plaatsen worden zgn. „spoedcursussen‟ georganiseerd. Zo gaan enkele zusters-kweekschooldocenten nl. de zusters Servatia, Constantina, Carmela en Anselma vanuit de Schijndelse Mariakweekschool enige keren per week naar Eindhoven om daar mee te werken aan de versnelde opleiding van de aankomende nieuwe onderwijzeressen.<br>
Blijkbaar is er kort na de oorlog een gebrek aan onderwijzend personeel. Op diverse plaatsen worden zgn. „spoedcursussen‟ georganiseerd. Zo gaan enkele zusters-kweekschooldocenten nl. de zusters Servatia, Constantina, Carmela en Anselma vanuit de Schijndelse Mariakweekschool enige keren per week naar Eindhoven om daar mee te werken aan de versnelde opleiding van de aankomende nieuwe onderwijzeressen.<br>
Langzaam maar zeker komt er medio 20<sup>e</sup> eeuw op de Schijndelse kweekschool, maar ook elders in den lande, een mentaliteitsverandering op gang. Zeker ook mede door het aantreden van de nieuwe rector Jos van de Schoor in 1952 gaan er in de dagelijkse praktijk van de opleidingsschool annex internaat schoorvoetend wat zaken veranderen en is een proces van een zekere flexibilisering op gang gekomen. Vast en zeker is ook een betekenisvolle factor geweest een, in een krantenartikel van mei 1956, aangehaalde uitspraak van de toenmalige paus Pius XII over de opvoedingsmethoden in internaten. Die heeft het bestuur van het internaatcomplex aan de Pastoor van Erpstraat beslist aan het denken gezet. Een pauselijke congregatie als die van de Zusters van Schijndel zou adviezen vanuit Rome immers niet zo maar naast zich neerleggen. De toen regerende paus geeft opvoeders in mulo- en kweekschoolinternaten de serieuze overweging mee, dat een te strenge en strakke uniformiteit kan leiden tot verstikking van het persoonlijk initiatief. Ook bestaat volgens hem het gevaar dat aan de internen een al te hoog geestelijk peil wordt opgedrongen. <br>
Langzaam maar zeker komt er medio 20e eeuw op de Schijndelse kweekschool, maar ook elders in den lande, een mentaliteitsverandering op gang. Zeker ook mede door het aantreden van de nieuwe rector Jos van de Schoor in 1952 gaan er in de dagelijkse praktijk van de opleidingsschool annex internaat schoorvoetend wat zaken veranderen en is een proces van een zekere flexibilisering op gang gekomen. Vast en zeker is ook een betekenisvolle factor geweest een, in een krantenartikel van mei 1956, aangehaalde uitspraak van de toenmalige paus Pius XII over de opvoedingsmethoden in internaten. Die heeft het bestuur van het internaat complex aan de Pastoor van Erpstraat beslist aan het denken gezet. Een pauselijke congregatie als die van de Zusters van Schijndel zou adviezen vanuit Rome immers niet zo maar naast zich neerleggen. De toen regerende paus geeft opvoeders in mulo- en kweekschoolinternaten de serieuze overweging mee, dat een te strenge en strakke uniformiteit kan leiden tot verstikking van het persoonlijk initiatief. Ook bestaat volgens hem het gevaar dat aan de internen een al te hoog geestelijk peil wordt opgedrongen. <br>
Bovendien zo verklaart hij, dat door al te grote gestrengheid sterke karakters tot opstandigheid worden gebracht en schuchtere studenten misschien wel ontmoedigd. Hij waarschuwt voor de zgn. massa-opvoeding en pleit voor een juiste balans tussen werk en ontspanning voor de jonge mensen op jongens- en meisjesinternaten. Zelfs, zo schrijft hij, dienen godsdienstoefeningen binnen redelijke perken te blijven. De jeugdige studenten zelf worden aangespoord eraan te werken en ernaar te streven dat ze uitgroeien tot voortreffelijke persoonlijkheden. De paus spreekt zijn teleurstelling uit, dat er „heden ten dage‟ zoveel jonge mensen gevonden worden, die geen gevoel meer hebben voor een groot en verheven ideaal en zich beperken tot de bevrediging van hun gemakzucht. Hij benadrukt nog eens extra dat men zich niet moet inlaten met allerlei beuzelarijen. Tenslotte houdt hij de opvoeders voor te streven naar een verantwoorde balans tussen de thuisopvoeding en die op het internaat, zodat de een niet afbreekt wat de ander opbouwt! Het feit dat dit krantenartikel zorgvuldig is bewaard in het kloosterarchief en bij de kweekschooldocumentatie is aangetroffen bewijst mijns inziens, dat de leidinggevende zusters van toen zich beslist hebben bezonnen op de woorden van „het hoofd van de Rooms Katholieke kerk te Rome‟ en er hun conclusies uit getrokken hebben.   
Bovendien zo verklaart hij, dat door al te grote gestrengheid sterke karakters tot opstandigheid worden gebracht en schuchtere studenten misschien wel ontmoedigd. Hij waarschuwt voor de zgn. massa-opvoeding en pleit voor een juiste balans tussen werk en ontspanning voor de jonge mensen op jongens- en meisjesinternaten. Zelfs, zo schrijft hij, dienen godsdienstoefeningen binnen redelijke perken te blijven. De jeugdige studenten zelf worden aangespoord eraan te werken en ernaar te streven dat ze uitgroeien tot voortreffelijke persoonlijkheden. De paus spreekt zijn teleurstelling uit, dat er „heden ten dage‟ zoveel jonge mensen gevonden worden, die geen gevoel meer hebben voor een groot en verheven ideaal en zich beperken tot de bevrediging van hun gemakzucht. Hij benadrukt nog eens extra dat men zich niet moet inlaten met allerlei beuzelarijen. Tenslotte houdt hij de opvoeders voor te streven naar een verantwoorde balans tussen de thuisopvoeding en die op het internaat, zodat de een niet afbreekt wat de ander opbouwt! Het feit dat dit krantenartikel zorgvuldig is bewaard in het kloosterarchief en bij de kweekschooldocumentatie is aangetroffen bewijst mijns inziens, dat de leidinggevende zusters van toen zich beslist hebben bezonnen op de woorden van „het hoofd van de Rooms Katholieke kerk te Rome‟ en er hun conclusies uit getrokken hebben.   
<gallery caption="Foto genomen tijdens het 50 jarig jubileum" widths="250" hieghts="200">
<gallery caption="Foto genomen tijdens het 50 jarig jubileum" widths="250" hieghts="200">
Regel 326: Regel 326:
=== '''Men gaat andere accenten leggen''' ===  
=== '''Men gaat andere accenten leggen''' ===  


Hoe dan ook…..in Schijndel wordt de strenge regelgeving duidelijk versoepeld, een groter accent gelegd op de zelfstandigheid en eigen verantwoordelijkheid van de kwekelingen. Ook de activiteiten in de uren „vrije tijd‟ zullen meer in het perspectief geplaatst worden van een grotere zelfontplooiing, nemen van eigen initiatieven, leren organiseren e.d., vaardigheden die elke leerkracht in het latere leven heel hard nodig heeft. Was het voorheen zo dat de kweekschoolleiding zich het recht voorbehield de correspondentie tussen ouders en kwekelingen vice versa te controleren, nu werd dit gewoonterecht opgeheven. Brieven aan derden, buiten de ouders, blijven overigens nog wel onderhevig aan controle en censuur door de zusters. Ook wordt aan ouders de keuze gelaten of ze hun dochter graag extern of intern willen plaatsen. Extern houdt in dat de meisjes dagelijks naar huis gaan. Intern betekent in die dagen: van maandagmorgen tot en met zaterdagmiddag intern waarbij het kostgeld met fl. 100 wordt verminderd als men de was thuis doet. Men kan ook kiezen voor een interne plaatsing waarbij de kwekelingen een of meerdere weekends naar huis gaan, overigens zonder vermindering van het kostgeld. Een 3<sup>e</sup> mogelijkheid is helemaal intern, uitgezonderd de kerst-, paas- en zomervakantie. Wil men in de weekenden met een vriendin naar huis, dan is daar wel een schriftelijke verklaring van de eigen ouders voor nodig. Wat de lectuur, muziekkeuze voor de meisjes betreft… men betracht in deze nog wel de nodige kieskeurigheid! In een brief van zuster Anselma Tijhuis aan de ouders van de studenten wordt uiteengezet hoe belangrijk het is dat de jonge meisjes hun horizon verbreden en daarin wordt een excursie aangekondigd naar Amsterdam waar het Rijksmuseum met een expositie van Bourgondische kunstschatten en het Tropenmuseum worden bezocht en de dag wordt afgesloten met een rondvaart door de Amsterdamse grachten. Enige zusters zullen als begeleidsters meegaan. In de jaren 1952-1953 worden wijzigingen voorgesteld in de schoolgeldheffing. Ook verschijnt een nieuw thema op de bestuursvergaderingen nl. de mogelijkheid voor de meisjes om deel te gaan nemen aan de zwemsport. De gemeente Schijndel zal daartoe „haar keurig ingerichte [[Zwembad Molenheide|zwembad]] enige uren per week reserveren voor de interne kwekelingen die dat hebben kenbaar gemaakt, na goedkeuring van hun ouders. De zusters vragen aan de ouders om te zorgen voor een „keurig zwempak‟.  <br>
Hoe dan ook…..in Schijndel wordt de strenge regelgeving duidelijk versoepeld, een groter accent gelegd op de zelfstandigheid en eigen verantwoordelijkheid van de kwekelingen. Ook de activiteiten in de uren „vrije tijd‟ zullen meer in het perspectief geplaatst worden van een grotere zelfontplooiing, nemen van eigen initiatieven, leren organiseren e.d., vaardigheden die elke leerkracht in het latere leven heel hard nodig heeft. Was het voorheen zo dat de kweekschoolleiding zich het recht voorbehield de correspondentie tussen ouders en kwekelingen vice versa te controleren, nu werd dit gewoonterecht opgeheven. Brieven aan derden, buiten de ouders, blijven overigens nog wel onderhevig aan controle en censuur door de zusters. Ook wordt aan ouders de keuze gelaten of ze hun dochter graag extern of intern willen plaatsen. Extern houdt in dat de meisjes dagelijks naar huis gaan. Intern betekent in die dagen: van maandagmorgen tot en met zaterdagmiddag intern waarbij het kostgeld met fl. 100 wordt verminderd als men de was thuis doet. Men kan ook kiezen voor een interne plaatsing waarbij de kwekelingen een of meerdere weekends naar huis gaan, overigens zonder vermindering van het kostgeld. Een 3e mogelijkheid is helemaal intern, uitgezonderd de kerst-, paas- en zomervakantie. Wil men in de weekenden met een vriendin naar huis, dan is daar wel een schriftelijke verklaring van de eigen ouders voor nodig. Wat de lectuur, muziekkeuze voor de meisjes betreft… men betracht in deze nog wel de nodige kieskeurigheid! In een brief van zuster Anselma Tijhuis aan de ouders van de studenten wordt uiteengezet hoe belangrijk het is dat de jonge meisjes hun horizon verbreden en daarin wordt een excursie aangekondigd naar Amsterdam waar het Rijksmuseum met een expositie van Bourgondische kunstschatten en het Tropenmuseum worden bezocht en de dag wordt afgesloten met een rondvaart door de Amsterdamse grachten. Enige zusters zullen als begeleidsters meegaan. In de jaren 1952-1953 worden wijzigingen voorgesteld in de schoolgeldheffing. Ook verschijnt een nieuw thema op de bestuursvergaderingen nl. de mogelijkheid voor de meisjes om deel te gaan nemen aan de zwemsport. De gemeente Schijndel zal daartoe „haar keurig ingerichte zwembad enige uren per week reserveren voor de interne kwekelingen die dat hebben kenbaar gemaakt, na goedkeuring van hun ouders. De zusters vragen aan de ouders om te zorgen voor een „keurig zwempak‟.  <br>
Een typisch sfeerbeeld wordt in een veel latere periode geschetst door oud-docent Jos Zeegers, die verantwoordelijk was voor tekenen en kunstgeschiedenis aan de aankomende onderwijzeressen. In de vijftiger jaren is hij op een uiterst curieuze wijze aangetrokken als „eerste leek‟ tussen alle religieuze docenten. Men heeft hem destijds helemaal niet gevraagd voor een sollicitatiegesprek, maar hij is benaderd of hij de bereidheid zou hebben een oudere zuster, bij wijze van therapie, tekenles te komen geven. Na enige weken komt de aap uit de mouw… de zuster die zgn. in therapie moest, bleek de tekendocente van de kweekschool te zijn en zij acht, na enige therapeutische lessen van de nieuwe leermeester, de „ingehuurde‟ Jos Zeegers een uitstekende kracht om haar taak te gaan overnemen. Als hij mijmert over zijn kweekschoolperiode schrijft hij:  
Een typisch sfeerbeeld wordt in een veel latere periode geschetst door oud-docent Jos Zeegers, die verantwoordelijk was voor tekenen en kunstgeschiedenis aan de aankomende onderwijzeressen. In de vijftiger jaren is hij op een uiterst curieuze wijze aangetrokken als „eerste leek‟ tussen alle religieuze docenten. Men heeft hem destijds helemaal niet gevraagd voor een sollicitatiegesprek, maar hij is benaderd of hij de bereidheid zou hebben een oudere zuster, bij wijze van therapie, tekenles te komen geven. Na enige weken komt de aap uit de mouw… de zuster die zgn. in therapie moest, bleek de tekendocente van de kweekschool te zijn en zij acht, na enige therapeutische lessen van de nieuwe leermeester, de „ingehuurde‟ Jos Zeegers een uitstekende kracht om haar taak te gaan overnemen. Als hij mijmert over zijn kweekschoolperiode schrijft hij:  
::''“De mogelijkheden op de Schijndelse kweekschool waren ook toen al legio. Ik kon met de studenten naar buiten om te gaan tekenen, we gingen op excursie, kortom…..alle plannen werden met gretig enthousiasme ontvangen. De aanvankelijke huiver die men had om een man, en dan nog wel een niet-kloosterling, aan te trekken als docent verdween al snel”.''  <br>
::''“De mogelijkheden op de Schijndelse kweekschool waren ook toen al legio. Ik kon met de studenten naar buiten om te gaan tekenen, we gingen op excursie, kortom…..alle plannen werden met gretig enthousiasme ontvangen. De aanvankelijke huiver die men had om een man, en dan nog wel een niet-kloosterling, aan te trekken als docent verdween al snel”.''  <br>
Oud-leerlingen die zich de acties van Zeegers nog helder herinneren beamen, dat er sinds zijn komst mogelijkheden werden gecreëerd voor openluchtfeesten en fancyfairs, het instuderen van grote toneelstukken als Marieke van Nimweghen e.d; een aula kon op een bepaald moment tot een middeleeuws marktplein worden omgetoverd compleet met gotische kerk of in een maanlandschap. Hij bleek ook een stuwende kracht achter de examenfeesten. Dit zijn maar enkele karakteristieke uitvloeisels van het nieuwe beleid. De sfeer verandert duidelijk binnen de internaat muren! Eind jaren vijftig en begin zestig behaalt ook het kweekschoolkoor Canto Vivo o.l.v. muziekdocent De Greef verbluffende resultaten. De behaalde diploma's illustreren de kwaliteit van dit koor.  <br>
Oud-leerlingen die zich de acties van Zeegers nog helder herinneren beamen, dat er sinds zijn komst mogelijkheden werden gecreëerd voor openluchtfeesten en fancyfairs, het instuderen van grote toneelstukken als Marieke van Nimweghen e.d; een aula kon op een bepaald moment tot een middeleeuws marktplein worden omgetoverd compleet met gothische kerk of in een maanlandschap. Hij bleek ook een stuwende kracht achter de examenfeesten. Dit zijn maar enkele karakteristieke uitvloeisels van het nieuwe beleid. De sfeer verandert duidelijk binnen de internaat muren! Eind jaren vijftig en begin zestig behaalt ook het kweekschoolkoor Canto Vivo o.l.v. muziekdocent De Greef verbluffende resultaten. De behaalde diploma's illustreren de kwaliteit van dit koor.  <br>
In dezelfde periode, wat het vernieuwingsproces op z'n minst heeft versterkt, is ook binnen de congregatie een drang naar openheid, zelfontplooiing en persoonlijkheidsontwikkeling groeiende, wordt de sterke behoefte aan vernieuwend denken over de inhoud van het kloosterleven en pluriformiteit in de beleving van kloosterregel en het „Ora et Labora‟ zichtbaarder en zien we ook de traditionele kleding verdwijnen en plaats maken voor een moderner kloosterhabijt. Allemaal signalen dat er veranderingen op komst zijn en het kloosterleven zoals dat in 1836 in de constituties en regelgeving was neergelegd een nieuwe invulling zou gaan krijgen. <br>
In dezelfde periode, wat het vernieuwingsproces op z'n minst heeft versterkt, is ook binnen de congregatie een drang naar openheid, zelfontplooiing en persoonlijkheidsontwikkeling groeiende, wordt de sterke behoefte aan vernieuwend denken over de inhoud van het kloosterleven en pluriformiteit in de beleving van kloosterregel en het „Ora et Labora‟ zichtbaarder en zien we ook de traditionele kleding verdwijnen en plaats maken voor een moderner kloosterhabijt. Allemaal signalen dat er veranderingen op komst zijn en het kloosterleven zoals dat in 1836 in de constituties en regelgeving was neergelegd een nieuwe invulling zou gaan krijgen. <br>


=== '''Een nieuw kweekschoolplan uit 1956''' ===  
=== '''Een nieuw kweekschoolplan uit 1956''' ===  
[[Bestand:Kweekschool 14.jpg|200px|thumb|De hoofdingang van de kweekschool aan de Pastoor van Erpstraat.]]
[[Bestand:Kweekschool 14.jpg|200px|thumb|De hoofdingang van de kweekschool aan de Pastoor van Erpstraat.]]
[[Bestand:Kweekschool 15.jpg|400px|thumb|Gebouwencomplex muloschool en achterzijde van de kweekschool met hun internaten gezien vanuit de kloostertuin.<br>
[[Bestand:Kweekschool 15.jpg|400px|thumb|Gebouwencomplex muloschool en achterzijde van de kweekschool met hun internaten gezien vanuit de kloostertuin.]]
Voor meer details klik [https://www.heemkundekringschijndel.nl/collectie/beeldmateriaal/?diw-id=brabantcloud_enb-83-beeldmateriaal_enb-83.beeldmateriaal-620b3fa2-a2d8-796c-eae1-b8b9ca6947b7-b7303484-8232-11e5-bf21-bf37c69fe0fe/ hier.]]]
[[Bestand:Kweekschool 16.jpg|400px|thumb|Het schoolgebouw in de Pastoor van Erpstraat gezien vanuit de zijgevel.]]
[[Bestand:Kweekschool 16.jpg|400px|thumb|Het schoolgebouw in de Pastoor van Erpstraat gezien vanuit de zijgevel.]]
[[Bestand:Kweekschool 17.jpg|400px|thumb|Zuster Odilia Wilms in haar werkkamer.]]
[[Bestand:Kweekschool 17.jpg|400px|thumb|Zuster Odilia Wilms in haar werkkamer.]]
Regel 347: Regel 346:
::''“Wij hebben een in- en externaat, mede bedoeld tot het opleiden van religieuzen, wat onze enige opleiding is; tevens zijn we bestuur van 45 lagere scholen met ca. 12.000 leerlingen en 5 ulo-scholen met zo'n 800 leerlingen; we werken meestal in wat kleinere plaatsen, waar moeilijk aan leerkrachten te komen is; op onze eigen lagere en uloscholen hebben we alle gelegenheid meisjes te stimuleren onze kweekschool te bezoeken, die thans 92 studenten telt maar in september a.s. zullen dat er meer zijn; zowat de helft hiervan komt van de uloschool aan de Pastoor van Erpstraat 1; deze school met 134 studenten in 1953 is gegroeid tot 242 in 1956 en daarom zal het aantal kweekschoolstudenten vermoedelijk wel oplopen tot rond de 125, wat dus boven de door de commissie ingestelde norm ligt; bovendien zal ons internaat alleen maar groeien als andere kweekscholen hier in de regio zouden moeten sluiten; met de opleiding op cultureel-maatschappelijk vlak hebben we inmiddels twee jaren ervaring opgedaan; onze kweekschool, waar vier docenten een volledige weektaak hebben en twee anderen zich nog verder bekwamen, dateert al van 1896 en is een van de oudste van ons land”.''  
::''“Wij hebben een in- en externaat, mede bedoeld tot het opleiden van religieuzen, wat onze enige opleiding is; tevens zijn we bestuur van 45 lagere scholen met ca. 12.000 leerlingen en 5 ulo-scholen met zo'n 800 leerlingen; we werken meestal in wat kleinere plaatsen, waar moeilijk aan leerkrachten te komen is; op onze eigen lagere en uloscholen hebben we alle gelegenheid meisjes te stimuleren onze kweekschool te bezoeken, die thans 92 studenten telt maar in september a.s. zullen dat er meer zijn; zowat de helft hiervan komt van de uloschool aan de Pastoor van Erpstraat 1; deze school met 134 studenten in 1953 is gegroeid tot 242 in 1956 en daarom zal het aantal kweekschoolstudenten vermoedelijk wel oplopen tot rond de 125, wat dus boven de door de commissie ingestelde norm ligt; bovendien zal ons internaat alleen maar groeien als andere kweekscholen hier in de regio zouden moeten sluiten; met de opleiding op cultureel-maatschappelijk vlak hebben we inmiddels twee jaren ervaring opgedaan; onze kweekschool, waar vier docenten een volledige weektaak hebben en twee anderen zich nog verder bekwamen, dateert al van 1896 en is een van de oudste van ons land”.''  
   
   
Wat de gemoederen in de regio bezighoudt is de vraag over de reële levensvatbaarheid van de Schijndelse kweekschool en die van Veghel en Oirschot. Zou het niet beter zijn Helmond uit te kiezen als nieuwe vestiging. In hoeverre maakt Schijndel nog kans op een experiment van een kweekschool met havo-top in de 1<sup>e</sup> leerkring, toegankelijk voor alle soorten studenten en dus ook jongens! <br>
Wat de gemoederen in de regio bezighoudt is de vraag over de reële levensvatbaarheid van de Schijndelse kweekschool en die van Veghel en Oirschot. Zou het niet beter zijn Helmond uit te kiezen als nieuwe vestiging. In hoeverre maakt Schijndel nog kans op een experiment van een kweekschool met havo-top in de 1e leerkring, toegankelijk voor alle soorten studenten en dus ook jongens! <br>
Onvermijdelijke fusies liggen in het verschiet, maar het laatste woord is er nog niet over gezegd. Ook speelt de overweging in Schijndel eventueel een mavo-havo-kweekschool-scholengemeenschap te stichten, met dan tevens een gemengd karakter. Voor de zusters, die gewend waren aan eigen meisjeskweekschool en meisjesinternaten mulo en kweekschool, een complete nieuwe stap in de ontwikkeling van hun onderwijsfilosofie en in de denkbeelden die tot dan toe geheerst hadden. Binnen de historie van de Schijndelse kweekschool een ombuigingsoperatie van formaat. Maar er was nog meer. Voor de congregatie van de Zusters van Liefde wordt het beheer van het gehele onderwijs een gecompliceerde opgave, vandaar dat het hoofdbestuur, na vele lange diepgaande gesprekken, in 1960 noodgedwongen besluit tot stichting van een scholenbureau, een soort algemeen administratief centrum als overkoepelend orgaan voor al hun kleuter-, basis-, blo-, ulo-, huishoud- en kweekscholen, later bekend onder de naam „de Meierij‟. De congregatie heeft op dat moment 80 scholen met gezamenlijk 450 leerkrachten en 100 krachten in de bedienende sector. De zusters die er vanaf het allereerste begin rechtstreeks bij betrokken worden zijn zuster Veronique van Woerkum, hoofd onderwijszaken, die in 1965 in die functie wordt opgevolgd door zuster Martinia Huijbers tot 1971. Dan volgen de zusters Josephine van Helvoort en Johanna Vianney van Uden als hoofden onderwijszaken, die vervolgens in de periode 1972-1977 nog fungeren als bestuurslid.
Onvermijdelijke fusies liggen in het verschiet, maar het laatste woord is er nog niet over gezegd. Ook speelt de overweging in Schijndel eventueel een mavo-havo-kweekschool-scholengemeenschap te stichten, met dan tevens een gemengd karakter. Voor de zusters, die gewend waren aan eigen meisjeskweekschool en meisjesinternaten mulo en kweekschool, een complete nieuwe stap in de ontwikkeling van hun onderwijsfilosofie en in de denkbeelden die tot dan toe geheerst hadden. Binnen de historie van de Schijndelse kweekschool een ombuigingsoperatie van formaat. Maar er was nog meer. Voor de congregatie van de Zusters van Liefde wordt het beheer van het gehele onderwijs een gecompliceerde opgave, vandaar dat het hoofdbestuur, na vele lange diepgaande gesprekken, in 1960 noodgedwongen besluit tot stichting van een scholenbureau, een soort algemeen administratief centrum als overkoepelend orgaan voor al hun kleuter-, basis-, blo-, ulo-, huishoud- en kweekscholen, later bekend onder de naam „de Meierij‟. De congregatie heeft op dat moment 80 scholen met gezamenlijk 450 leerkrachten en 100 krachten in de bedienende sector. De zusters die er vanaf het allereerste begin rechtstreeks bij betrokken worden zijn zuster Veronique van Woerkum, hoofd onderwijszaken, die in 1965 in die functie wordt opgevolgd door zuster Martinia Huijbers tot 1971. Dan volgen de zusters Josephine van Helvoort en Johanna Vianney van Uden als hoofden onderwijszaken, die vervolgens in de periode 1972-1977 nog fungeren als bestuurslid.


Regel 353: Regel 352:


In de kweekschoolhistorie breekt een bijzonder vervelende periode aan. Het kan elke grote organisatie overkomen dat er situaties ontstaan, die je liever niet hebt. Soms hangen er dan al enige tijd signalen in de lucht zonder dat men ze helder oppikt. In schooljaar 1968-1969 wordt de dagelijkse gang van zaken grotendeels gedomineerd door ongewenste spanningen onder leerlingen en personeel, interne conflicten dienen zich aan en de landelijke pers laat zich dan natuurlijk niet onbetuigd. Eerst is er de oplossing van het probleem van die scholengemeenschap versus het behoud van de meisjeskweekschool als opleidingsinstituut voor de congregatie en later strubbelingen op de kweekschool zelf. <br>
In de kweekschoolhistorie breekt een bijzonder vervelende periode aan. Het kan elke grote organisatie overkomen dat er situaties ontstaan, die je liever niet hebt. Soms hangen er dan al enige tijd signalen in de lucht zonder dat men ze helder oppikt. In schooljaar 1968-1969 wordt de dagelijkse gang van zaken grotendeels gedomineerd door ongewenste spanningen onder leerlingen en personeel, interne conflicten dienen zich aan en de landelijke pers laat zich dan natuurlijk niet onbetuigd. Eerst is er de oplossing van het probleem van die scholengemeenschap versus het behoud van de meisjeskweekschool als opleidingsinstituut voor de congregatie en later strubbelingen op de kweekschool zelf. <br>
In Sint Oedenrode is inmiddels een actiegroep in het leven geroepen die streeft naar een open scholengemeenschap havo-atheneum. De term „open‟ houdt in dat er geen sprake mag zijn van een „katholieke signatuur‟, maar „algemene toegankelijkheid voor iedere religieuze groepering‟ is het motto. Men denkt als locatie aan het Damianenklooster aan de [[Rooiseweg]], dat vrijkomt, mooi tussen Schijndel en Sint Oedenrode in, maar Schijndel is allesbehalve enthousiast en kan zich niet vinden in het voorstel. Misschien is het te zien als een soort tegenactie dat er binnen Schijndel gesprekken plaatsvinden om uiteindelijk te komen tot een katholieke scholengemeenschap mavo-havo-atheneum-gymnasium, discussies waaraan ook de gymnasia Bernrode en Beekvliet zouden deelnemen. In een later stadium zou evt. de kweekschool kunnen toetreden. De Zusters van Schijndel zijn in principe niet zo happy met de havo-top in combinatie met de kweekschool en zoeken een modus om inderdaad een mavo-havo-combinatie van de grond te krijgen. Op dat moment is zuster Odilia Wilms formeel nog directrice op de kweekschool, maar vanwege ziekteverlof ligt de dagelijkse leiding bij haar adjunct. Op doktersadvies moet ze grote inspanningen vermijden. Om uit een bepaalde impasse te geraken belegt ze op 5 december 1968 een algemene docentenvergadering om de inmiddels gerezen interne conflicten tussen docenten onderling te bezweren. Ze doet mededelingen over haar fysieke toestand en verzoekt alle docenten uitdrukkelijk om de wettelijke voorschriften te respecteren en royaal na te leven. Blijkbaar hebben de docenten nogal forse kritiek op elkaars functioneren en dat bevordert een gezonde teamgeest natuurlijk niet. Een situatie die vermoedelijk langzaam is gegroeid en waar hoofdbestuur en kweekschooldirectie in de jaren daarvoor misschien niet krachtdadig genoeg tegen zijn opgetreden of de signalen te licht hebben ingeschat en beoordeeld. Zuster Odilia treedt enige maanden na dat bewogen centraal overleg terug en per 1 april 1969 neemt Zr. Marie Margaretha van den Hurk, die juist op verlof was vanuit Chili, de honneurs tijdelijk waar. <br>  
In Sint Oedenrode is inmiddels een actiegroep in het leven geroepen die streeft naar een open scholengemeenschap havo-atheneum. De term „open‟ houdt in dat er geen sprake mag zijn van een „katholieke signatuur‟, maar „algemene toegankelijkheid voor iedere religieuze groepering‟ is het motto. Men denkt als locatie aan het Damianenklooster aan de Rooiseweg, dat vrijkomt, mooi tussen Schijndel en Sint Oedenrode in, maar Schijndel is allesbehalve enthousiast en kan zich niet vinden in het voorstel. Misschien is het te zien als een soort tegenactie dat er binnen Schijndel gesprekken plaatsvinden om uiteindelijk te komen tot een katholieke scholengemeenschap mavo-havo-atheneum-gymnasium, discussies waaraan ook de gymnasia Bernrode en Beekvliet zouden deelnemen. In een later stadium zou evt. de kweekschool kunnen toetreden. De Zusters van Schijndel zijn in principe niet zo happy met de havo-top in combinatie met de kweekschool en zoeken een modus om inderdaad een mavo-havo-combinatie van de grond te krijgen. Op dat moment is zuster Odilia Wilms formeel nog directrice op de kweekschool, maar vanwege ziekteverlof ligt de dagelijkse leiding bij haar adjunct. Op doktersadvies moet ze grote inspanningen vermijden. Om uit een bepaalde impasse te geraken belegt ze op 5 december 1968 een algemene docentenvergadering om de inmiddels gerezen interne conflicten tussen docenten onderling te bezweren. Ze doet mededelingen over haar fysieke toestand en verzoekt alle docenten uitdrukkelijk om de wettelijke voorschriften te respecteren en royaal na te leven. Blijkbaar hebben de docenten nogal forse kritiek op elkaars functioneren en dat bevordert een gezonde teamgeest natuurlijk niet. Een situatie die vermoedelijk langzaam is gegroeid en waar hoofdbestuur en kweekschooldirectie in de jaren daarvoor misschien niet krachtdadig genoeg tegen zijn opgetreden of de signalen te licht hebben ingeschat en beoordeeld. Zuster Odilia treedt enige maanden na dat bewogen centraal overleg terug en per 1 april 1969 neemt Zr. Marie Margaretha van den Hurk, die juist op verlof was vanuit Chili, de honneurs tijdelijk waar. <br>  
Een prettige collegiale sfeer heeft er niet geheerst in die bijeenkomst in december '68, ook het functioneren van de dienstdoende adjunct houdt de soms verhitte gemoederen intensief bezig. De voorlopige slotconclusie is dat de ontstane situatie eens héél kritisch onder de loep moet worden genomen en er komen enige commissies resulterend in een raad die de toekomst van de kweekschool nader zal bestuderen, een havo-raad en tenslotte een docentenraad van de aan de kweekschool verbonden docenten.  De bovengenoemde Rooise actiegroep heeft intussen ook niet stil gezeten en heeft zelfs een stichting in het leven geroepen „Voortgezet Onderwijs Rooi-Schijndel (VORS).<br>
Een prettige collegiale sfeer heeft er niet geheerst in die bijeenkomst in december '68, ook het functioneren van de dienstdoende adjunct houdt de soms verhitte gemoederen intensief bezig. De voorlopige slotconclusie is dat de ontstane situatie eens héél kritisch onder de loep moet worden genomen en er komen enige commissies resulterend in een raad die de toekomst van de kweekschool nader zal bestuderen, een havo-raad en tenslotte een docentenraad van de aan de kweekschool verbonden docenten.  De bovengenoemde Rooise actiegroep heeft intussen ook niet stil gezeten en heeft zelfs een stichting in het leven geroepen „Voortgezet Onderwijs Rooi-Schijndel (VORS).<br>
De kweekschool noemt men inmiddels Pedagogische Academie. Binnen de havo-top aldaar breekt op 20 mei 1969 een staking uit nadat de docent economie heeft aangekondigd het werk voor één dag neer te leggen uit onvrede met de hele situatie op school. Het vuurtje, dat al sluimerend aanwezig was sinds een jaar, is nu definitief aangestookt en met deze docent beginnen ook zo'n 100 havo-leerlingen een staking. Ze leggen, naast het ter discussie stellen van de rol van de adjunct, een drietal wensen of „eisen‟ op tafel nl. inspraak in alle zaken die verband houden met de leerlingen van de school, de garantie dat alle leraren aan de school verbonden blijven en het terugtreden van de zittende adjunct, die men allesbehalve capabel acht. Dit eisenpakket blijkt een gevolg te zijn van een ontstellend hoog verloop onder de zittende docenten nl. 9 in totaal en voor het lopende jaar wordt voorspeld dat er nog eens 8 zullen vertrekken. Dat tekent de beroerde situatie van dat moment overduidelijk! <br>
De kweekschool noemt men inmiddels Pedagogische Academie. Binnen de havo-top aldaar breekt op 20 mei 1969 een staking uit nadat de docent economie heeft aangekondigd het werk voor één dag neer te leggen uit onvrede met de hele situatie op school. Het vuurtje, dat al sluimerend aanwezig was sinds een jaar, is nu definitief aangestookt en met deze docent beginnen ook zo'n 100 havo-leerlingen een staking. Ze leggen, naast het ter discussie stellen van de rol van de adjunct, een drietal wensen of „eisen‟ op tafel nl. inspraak in alle zaken die verband houden met de leerlingen van de school, de garantie dat alle leraren aan de school verbonden blijven en het terugtreden van de zittende adjunct, die men allesbehalve capabel acht. Dit eisenpakket blijkt een gevolg te zijn van een ontstellend hoog verloop onder de zittende docenten nl. 9 in totaal en voor het lopende jaar wordt voorspeld dat er nog eens 8 zullen vertrekken. Dat tekent de beroerde situatie van dat moment overduidelijk! <br>
Regel 359: Regel 358:
Overigens… de „hetze‟ tegen de adjunct, tevens gymleraar, speelt alleen binnen de havo-top en zeker niet onder de kweekschoolstudenten. Het zijn vooral de jongens van de havo die kennelijk veel moeite hebben met de gang van zaken. De kweekschool ademt in hun ogen nog een te behoudende en zelfs beschermende sfeer, zoals in de tijd dat er alleen nog maar meisjes zaten die voor een groot deel allemaal zuster zouden willen worden. Bovendien hebben de jongeren veel problemen, althans volgens de landelijke pers, met het lesrooster, met de nodige hiaten daarin en de te geringe ruimte om in de openvallende uren te kunnen studeren. Binnen het docentenkorps lijkt de spanning echter ook te snijden en is zelfs voorgesteld aan het kweekschoolbestuur, de adjunct als spil van al het geruzie, te ontslaan, wat overigens niet gebeurt. <br>
Overigens… de „hetze‟ tegen de adjunct, tevens gymleraar, speelt alleen binnen de havo-top en zeker niet onder de kweekschoolstudenten. Het zijn vooral de jongens van de havo die kennelijk veel moeite hebben met de gang van zaken. De kweekschool ademt in hun ogen nog een te behoudende en zelfs beschermende sfeer, zoals in de tijd dat er alleen nog maar meisjes zaten die voor een groot deel allemaal zuster zouden willen worden. Bovendien hebben de jongeren veel problemen, althans volgens de landelijke pers, met het lesrooster, met de nodige hiaten daarin en de te geringe ruimte om in de openvallende uren te kunnen studeren. Binnen het docentenkorps lijkt de spanning echter ook te snijden en is zelfs voorgesteld aan het kweekschoolbestuur, de adjunct als spil van al het geruzie, te ontslaan, wat overigens niet gebeurt. <br>
De kweekschoolleerlingen vragen verlof om met de stakersgroep in discussie te mogen gaan over de hele kwestie. Het bestuur zegt de stakers, zowel onder de leerlingen als docenten, de nodige inspraak toe. Op de kweekschool gaan de lessen gewoon door. Uiteindelijk dient de zittende adjunct (noodgedwongen) zijn ontslag in. De docent economie, die met de adjunct in het geheel niet door één deur kan, gaat binnen de stakingsgolf nog een stap verder en stuurt zelfs een telegram naar de Tweede Kamer met het volgende verzoek… gaarne onderzoek op hoog niveau naar het onderwijskundig en financieel wanbeleid van bestuur en directie van de havo te Schijndel en verwijt zelfs de zusters die zitting hebben in het kweekschoolbestuur middeleeuwse toestanden. Dat zijn nogal forse aantijgingen waar een hele brok emotie aan ten grondslag ligt, maar het illustreert natuurlijk overduidelijk de toenmalige sfeer in denken en beleving. Een gedegen onderzoek van hogerhand volgt echter voorlopig niet. <br>
De kweekschoolleerlingen vragen verlof om met de stakersgroep in discussie te mogen gaan over de hele kwestie. Het bestuur zegt de stakers, zowel onder de leerlingen als docenten, de nodige inspraak toe. Op de kweekschool gaan de lessen gewoon door. Uiteindelijk dient de zittende adjunct (noodgedwongen) zijn ontslag in. De docent economie, die met de adjunct in het geheel niet door één deur kan, gaat binnen de stakingsgolf nog een stap verder en stuurt zelfs een telegram naar de Tweede Kamer met het volgende verzoek… gaarne onderzoek op hoog niveau naar het onderwijskundig en financieel wanbeleid van bestuur en directie van de havo te Schijndel en verwijt zelfs de zusters die zitting hebben in het kweekschoolbestuur middeleeuwse toestanden. Dat zijn nogal forse aantijgingen waar een hele brok emotie aan ten grondslag ligt, maar het illustreert natuurlijk overduidelijk de toenmalige sfeer in denken en beleving. Een gedegen onderzoek van hogerhand volgt echter voorlopig niet. <br>
Op de 24<sup>e</sup> mei ziet [[Aloysius Theodorus Josephus Henricus van Tuijl (1913 - 1975)|burgemeester van Tuijl]] zich zelfs genoodzaakt, vergezeld van een politiemacht, een inval te doen in de Pedagogische Academie en gelast de stakende leerlingen en docenten weer aan het werk te gaan, omdat anders tegen hen zal worden opgetreden wegens huisvredebreuk. De docenten krijgen een spreekverbod tegenover de pers. De zusters hebben de Katholieke Schoolraad verzocht een onderzoek in te stellen naar de oorzaken van de moeilijkheden.  <br>
Op de 24e mei ziet burgemeester van Tuijl zich zelfs genoodzaakt, vergezeld van een politiemacht, een inval te doen in de Pedagogische Academie en gelast de stakende leerlingen en docenten weer aan het werk te gaan, omdat anders tegen hen zal worden opgetreden wegens huisvredebreuk. De docenten krijgen een spreekverbod tegenover de pers. De zusters hebben de Katholieke Schoolraad verzocht een onderzoek in te stellen naar de oorzaken van de moeilijkheden.  <br>
Het blijft even „rustig aan het front‟ totdat eind juni een van de havo-leraren een klacht deponeert bij de inspectie, waar hij overigens geen gehoor vindt. Andere leraren storen zich op hun beurt gruwelijk aan het gedrag van hun collega. De „vuiltjes‟ zijn voorlopig nog niet uit de lucht en het „vuur smeult verder‟.  <br>
Het blijft even „rustig aan het front‟ totdat eind juni een van de havo-leraren een klacht deponeert bij de inspectie, waar hij overigens geen gehoor vindt. Andere leraren storen zich op hun beurt gruwelijk aan het gedrag van hun collega. De „vuiltjes‟ zijn voorlopig nog niet uit de lucht en het „vuur smeult verder‟.  <br>
Vele partijen zoeken naarstig naar een tactvolle en geloofwaardige oplossing.  <br>
Vele partijen zoeken naarstig naar een tactvolle en geloofwaardige oplossing.  <br>
Regel 369: Regel 368:
De Rooise actiegroep, die graag een havoatheneum-afdeling wil oprichten met een open karakter, laat zich nog steeds niet onbetuigd, geeft voorlichting aan Schijndelse raadsleden om alsnog een adhesiebetuiging van hen te krijgen en ze gaan zelfs praten in Den Haag. Uiteindelijk zal een samenwerkingsverband met de stichting Servaas toch schipbreuk lijden. Zelfs een commissie van wijze mannen bleek niet succesvol te zijn. <br>
De Rooise actiegroep, die graag een havoatheneum-afdeling wil oprichten met een open karakter, laat zich nog steeds niet onbetuigd, geeft voorlichting aan Schijndelse raadsleden om alsnog een adhesiebetuiging van hen te krijgen en ze gaan zelfs praten in Den Haag. Uiteindelijk zal een samenwerkingsverband met de stichting Servaas toch schipbreuk lijden. Zelfs een commissie van wijze mannen bleek niet succesvol te zijn. <br>


De Pedagogische Academie met de havo-top functioneert weer gewoon door en als op vrijdag 26 november 1971 het 75-jarig bestaan wordt herdacht (1 mei 1896 - 1 mei 1971) laat directeur Broeren de pers weten dat de PA voor hem een „boeiend bedrijf‟ is. Veel tamtam maakt men echter niet rond dit jubileum. Het feestje is vanwege de examens in mei en juni met opzet uitgesteld. Broeren memoreert aan de problemen uit de jaren '68 en '69 veroorzaakt door de kloof tussen kweekschool en havo-top. Hij refereert aan het feit dat het huidige lerarenkorps een club is om trots op te zijn en de rust is al lang teruggekeerd, ook mede door toedoen van de inspanningen van het oudercomité. Hij is, zo vermeldt het bewuste krantenartikel „ontzettend blij met de goede sfeer‟. De viering van het 75-jarig bestaan vindt plaats in het schoolgebouw zelf. Een eucharistieviering in de aula met als motto „We horen bij elkaar‟ waarbij een uitdrukkelijk accent wordt gelegd op de saamhorigheid binnen de gehele schoolgemeenschap. Daarna een feestelijke dag met diverse activiteiten, maar alles in een bescheiden sfeer.<br>
De Pedagogische Academie met de havo-top functioneert weer gewoon door en als op vrijdag 26 november 1971 het 75-jarig bestaan wordt herdacht (1.5.1896 - 1.5.1971) laat directeur Broeren de pers weten dat de PA voor hem een „boeiend bedrijf‟ is. Veel tamtam maakt men echter niet rond dit jubileum. Het feestje is vanwege de examens in mei en juni met opzet uitgesteld. Broeren memoreert aan de problemen uit de jaren '68 en '69 veroorzaakt door de kloof tussen kweekschool en havo-top. Hij refereert aan het feit dat het huidige lerarenkorps een club is om trots op te zijn en de rust is al lang teruggekeerd, ook mede door toedoen van de inspanningen van het oudercomité. Hij is, zo vermeldt het bewuste krantenartikel „ontzettend blij met de goede sfeer‟. De viering van het 75-jarig bestaan vindt plaats in het schoolgebouw zelf. Een eucharistieviering in de aula met als motto „We horen bij elkaar‟ waarbij een uitdrukkelijk accent wordt gelegd op de saamhorigheid binnen de gehele schoolgemeenschap. Daarna een feestelijke dag met diverse activiteiten, maar alles in een bescheiden sfeer.<br>
De aan de kweekschool verbonden havo-top blijkt geen al te lang leven beschoren. Al enige jaren zijn er stemmen opgegaan tot oprichting van een mavo-havo-scholengemeenschap al of niet in combinatie met de Pedagogische Academie. Na een grondige bestudering van de positie van de zittende docenten, interne voorlichtingsbijeenkomsten, bespiegelingen, algemene beschouwingen, bezoeken aan Den Haag in verband met alle mogelijkheden die zijn geopperd, wordt uiteindelijk toch de voorkeur gegeven aan de loskoppeling van de havo-top en kweekschool. Kortom…… met ingang van schooljaar 1973-1974  wordt de havo-top onderdeel van een nieuwe scholengemeenschap mavo-havo in het bekende Scinlecollege o.l.v. directeur Drs. J.F. Neefjes. De kweekschool vaart als Pedagogische Academie verder haar eigen koers o.l.v. de norbertijn de heer Piet Broeren. Het bekende kweekschoolinternaat wordt opgeheven. Tijdens de bestuursperiode van de nieuwe directeur zien we het aantal studenten gestaag afnemen en vraagt iedereen zich serieus af hoe lang de kweekschool levensvatbaar zal blijken te zijn. In zo'n situatie is het dan ook niet eenvoudig om nog nieuwe wegen te bewandelen en de innovatie van de opleiding op de Schijndelse PA is zeker niet meer de sterkste troef in die dagen. De zittende docenten drijven op hun ervaring en routine, doen individueel hun opleidingswerk toegewijd en naar best vermogen, zijn af en toe bang voor hun positie vanwege het dalend aantal studenten, beschermen daarbij hun eigen „winkeltje‟, zeg maar vakgebied en steken weinig energie in nieuw beleid, waarvoor ze vanuit de schoolleiding ook niet direct worden gestimuleerd. Buiten de muren van de PA sleutelt men in den lande echter duchtig aan deze vorm van beroepsopleiding en vormen termen als democratisering, levensbeschouwelijke identiteit, medezeggenschap, een verantwoord pedagogisch concept, onderwijsvernieuwing en kwaliteitsverbetering de basis voor een compleet nieuwe inhoudelijke invulling van de opleidingen. <br>
De aan de kweekschool verbonden havo-top blijkt geen al te lang leven beschoren. Al enige jaren zijn er stemmen opgegaan tot oprichting van een mavo-havo-scholengemeenschap al of niet in combinatie met de Pedagogische Academie. Na een grondige bestudering van de positie van de zittende docenten, interne voorlichtingsbijeenkomsten, bespiegelingen, algemene beschouwingen, bezoeken aan Den Haag in verband met alle mogelijkheden die zijn geopperd, wordt uiteindelijk toch de voorkeur gegeven aan de loskoppeling van de havo-top en kweekschool. Kortom…… met ingang van schooljaar 1973-1974  wordt de havo-top onderdeel van een nieuwe scholengemeenschap mavo-havo in het bekende Scinlecollege o.l.v. directeur Drs. J.F. Neefjes. De kweekschool vaart als Pedagogische Academie verder haar eigen koers o.l.v. de norbertijn de heer Piet Broeren. Het bekende kweekschoolinternaat wordt opgeheven. Tijdens de bestuursperiode van de nieuwe directeur zien we het aantal studenten gestaag afnemen en vraagt iedereen zich serieus af hoe lang de kweekschool levensvatbaar zal blijken te zijn. In zo'n situatie is het dan ook niet eenvoudig om nog nieuwe wegen te bewandelen en de innovatie van de opleiding op de Schijndelse PA is zeker niet meer de sterkste troef in die dagen. De zittende docenten drijven op hun ervaring en routine, doen individueel hun opleidingswerk toegewijd en naar best vermogen, zijn af en toe bang voor hun positie vanwege het dalend aantal studenten, beschermen daarbij hun eigen „winkeltje‟, zeg maar vakgebied en steken weinig energie in nieuw beleid, waarvoor ze vanuit de schoolleiding ook niet direct worden gestimuleerd. Buiten de muren van de PA sleutelt men in den lande echter duchtig aan deze vorm van beroepsopleiding en vormen termen als democratisering, levensbeschouwelijke identiteit, medezeggenschap, een verantwoord pedagogisch concept, onderwijsvernieuwing en kwaliteitsverbetering de basis voor een compleet nieuwe inhoudelijke invulling van de opleidingen. <br>
Het Katholiek Pedagogisch Centrum speelt hierin een begeleidende rol. Differentiatie en flexibilisering worden sleutelwoorden. Tegelijkertijd wordt op het ministerie van onderwijs ingezet op schaalvergroting en zien we in de jaren '80 de eerste fusies van de grond komen. Er komt een soort landelijk „vlekkenplan‟ waarin men de spreiding van de huidige opleidingsinstituten stevig onder de loep neemt. De kleinere PA's zullen op een bepaald moment opgaan in grotere eenheden. Het uiteindelijke resultaat is dat de Schijndelse PA zal gaan samensmelten met de drie Bossche opleidingsinstituten Concordia oorspronkelijk van de Zusters van de Choorstraat, Mariënburg van de Zusters van JMJ en de Bisschoppelijke Kweekschool van de Fraters van Tilburg, waaruit tenslotte de Pabo 's-Hertogenbosch zal groeien.       
Het Katholiek Pedagogisch Centrum speelt hierin een begeleidende rol. Differentiatie en flexibilisering worden sleutelwoorden. Tegelijkertijd wordt op het ministerie van onderwijs ingezet op schaalvergroting en zien we in de jaren '80 de eerste fusies van de grond komen. Er komt een soort landelijk „vlekkenplan‟ waarin men de spreiding van de huidige opleidingsinstituten stevig onder de loep neemt. De kleinere PA's zullen op een bepaald moment opgaan in grotere eenheden. Het uiteindelijke resultaat is dat de Schijndelse PA zal gaan samensmelten met de drie Bossche opleidingsinstituten Concordia oorspronkelijk van de Zusters van de Choorstraat, Mariënburg van de Zusters van JMJ en de Bisschoppelijke Kweekschool van de Fraters van Tilburg, waaruit tenslotte de Pabo 's-Hertogenbosch zal groeien.       
Regel 375: Regel 374:
=== '''Afscheid van zuster Simona''' ===  
=== '''Afscheid van zuster Simona''' ===  


Het terugtrekken van de religieuzen uit hun eigen soms een eeuw lang functionerende kweekscholen is eind jaren '60 of '70 hier in de regio een gewoon verschijnsel. De Brabantse onderwijscongregaties van fraters, zusters en broeders, die zich vanaf de eerste helft van de 19<sup>e</sup> eeuw krachtig hebben ingezet voor goed onderwijs, jeugdzorg, internaatsopvoeding, kwaliteitszorg in ziekenhuizen en bejaardencentra en voor opbouw van allerlei gemeentelijke sociale ontwikkelingen worden gedwongen, deels vanwege de langzame vergrijzing en deels vanwege het ontbreken van nieuwe en jonge aanwas in hun kloosters, afscheid te nemen uit die sectoren. Zo ook op de Schijndelse katholieke PA. Aangesteld in 1946 heeft zuster Simona van de Weegh, als vakleerkracht nuttige handwerken, handvaardigheid, textiele werkvormen of hoe men het vakgebied ook aanduidt, op 6 juli 1979 in een feestelijk versierde aula definitief afscheid genomen van de kweekschoolgemeenschap. In de afscheid speech wordt eraan gerefereerd dat zij in die 33 jaren en 7 maanden, waarvan 11 jaren onder de stichting Sint Servaas, heel veel heeft zien veranderen. De directeur grijpt terug op een gedicht uit 1946 bij het gouden feest van de kweekschool, waarin haar vakgebied werd omschreven als „naaldkunst‟. Ze heeft zich altijd uitstekend en op een professionele wijze van haar taak gekweten en een beetje spottend voegt hij er aan toe „dat er de katholiciteit soms van afdroop‟. Enigszins schertsend voegt de spreker eraan toe, dat hij door de paus niet is gemachtigd om haar heilig te verklaren, maar wat hem betreft zou ze een reële kans gemaakt hebben. Ze wordt getypeerd als een geweldige lerares, die niet autoritair overkomt, maar heel gedecideerd eisen durft te stellen, met haar tijd weet mee te gaan en respect en waardering geniet van de zijde van gecommitteerden tijdens de eindexamens, maar ook vanuit de onderwijsinspectie.  <br>
Het terugtrekken van de religieuzen uit hun eigen soms een eeuw lang functionerende kweekscholen is eind jaren '60 of '70 hier in de regio een gewoon verschijnsel. De Brabantse onderwijscongregaties van fraters, zusters en broeders, die zich vanaf de eerste helft van de 19e eeuw krachtig hebben ingezet voor goed onderwijs, jeugdzorg, internaatsopvoeding, kwaliteitszorg in ziekenhuizen en bejaardencentra en voor opbouw van allerlei gemeentelijke sociale ontwikkelingen worden gedwongen, deels vanwege de langzame vergrijzing en deels vanwege het ontbreken van nieuwe en jonge aanwas in hun kloosters, afscheid te nemen uit die sectoren. Zo ook op de Schijndelse katholieke PA. Aangesteld in 1946 heeft zuster Simona van de Weegh, als vakleerkracht nuttige handwerken, handvaardigheid, textiele werkvormen of hoe men het vakgebied ook aanduidt, op 6 juli 1979 in een feestelijk versierde aula definitief afscheid genomen van de kweekschoolgemeenschap. In de afscheid speech wordt eraan gerefereerd dat zij in die 33 jaren en 7 maanden, waarvan 11 jaren onder de stichting Sint Servaas, heel veel heeft zien veranderen. De directeur grijpt terug op een gedicht uit 1946 bij het gouden feest van de kweekschool, waarin haar vakgebied werd omschreven als „naaldkunst‟. Ze heeft zich altijd uitstekend en op een professionele wijze van haar taak gekweten en een beetje spottend voegt hij er aan toe „dat er de katholiciteit soms van afdroop‟. Enigszins schertsend voegt de spreker eraan toe, dat hij door de paus niet is gemachtigd om haar heilig te verklaren, maar wat hem betreft zou ze een reële kans gemaakt hebben. Ze wordt getypeerd als een geweldige lerares, die niet autoritair overkomt, maar heel gedecideerd eisen durft te stellen, met haar tijd weet mee te gaan en respect en waardering geniet van de zijde van gecommitteerden tijdens de eindexamens, maar ook vanuit de onderwijsinspectie.  <br>
Met zuster Simona wordt ook tevens afscheid genomen van de congregatie zelf en denkt men met dankbaarheid terug aan de toegewijde en belangeloze zorg van alle talentvolle zuster docenten die in het verleden aan de normaalschool, kweekschool en Pedagogische Academie verbonden zijn geweest! <br>
Met zuster Simona wordt ook tevens afscheid genomen van de congregatie zelf en denkt men met dankbaarheid terug aan de toegewijde en belangeloze zorg van alle talentvolle zuster docenten die in het verleden aan de normaalschool, kweekschool en Pedagogische Academie verbonden zijn geweest! <br>
    
    
Regel 383: Regel 382:
::''Yvonne was de lieveling van ons allen. Als huishoudelijk medewerkster was ze niet alleen dienend in de keuken bezig, maar men kon altijd bij haar terecht voor een praatje of met problemen van allerlei aard. Haar gulle lach is iets om nooit te vergeten!  Een wel heel bijzondere man was de conciërge Brus. In zijn duister kelderkantoor zwaaide hij de scepter over de oude bibliotheek. De oude bieb was een uitdaging voor onze archivisten. Je kon er uren in rondneuzen. Echt actueel kon je de voorraad niet noemen maar zocht je een plaatje of artikel? Het was even zoeken, maar het was aanwezig. Meestal in oude enveloppen of insteekmappen of gewoon her en der op grote stapels op de grond of legkasten. De muffe geur was voor aankomende historici uitdagend! De reuk werd regelmatig nog extra ververst met de geur van de oude stencilmachine die door ons nog met de hand bediend werd. Ook die oude, grote zwart-wit videocamera werd vaak gebruikt. Je moest eerst een heel arsenaal aan kabels, kisten, apparaten aansluiten voordat je beeld had. Maar beeld, dat kwam er! Excentrieke docenten verzorgden de lessen op deze academie. Wie kent niet Ad Bok? Deze docent Nederlands kon je de stuipen op het lijf jagen met zijn eigenwijsheden en directe benadering. Vele vrouwelijke studenten hadden een bloedhekel aan deze man. Veelal werd zijn les gebruikt om te klagen over de andere lessen en over het nut van goede spelling.''  
::''Yvonne was de lieveling van ons allen. Als huishoudelijk medewerkster was ze niet alleen dienend in de keuken bezig, maar men kon altijd bij haar terecht voor een praatje of met problemen van allerlei aard. Haar gulle lach is iets om nooit te vergeten!  Een wel heel bijzondere man was de conciërge Brus. In zijn duister kelderkantoor zwaaide hij de scepter over de oude bibliotheek. De oude bieb was een uitdaging voor onze archivisten. Je kon er uren in rondneuzen. Echt actueel kon je de voorraad niet noemen maar zocht je een plaatje of artikel? Het was even zoeken, maar het was aanwezig. Meestal in oude enveloppen of insteekmappen of gewoon her en der op grote stapels op de grond of legkasten. De muffe geur was voor aankomende historici uitdagend! De reuk werd regelmatig nog extra ververst met de geur van de oude stencilmachine die door ons nog met de hand bediend werd. Ook die oude, grote zwart-wit videocamera werd vaak gebruikt. Je moest eerst een heel arsenaal aan kabels, kisten, apparaten aansluiten voordat je beeld had. Maar beeld, dat kwam er! Excentrieke docenten verzorgden de lessen op deze academie. Wie kent niet Ad Bok? Deze docent Nederlands kon je de stuipen op het lijf jagen met zijn eigenwijsheden en directe benadering. Vele vrouwelijke studenten hadden een bloedhekel aan deze man. Veelal werd zijn les gebruikt om te klagen over de andere lessen en over het nut van goede spelling.''  
::''Daarnaast legde hij ons de kwintencirkel uit omdat Hein Zomerdijk dit niet aan ons kon overbrengen. Hein Zomerdijk was onze muziekdocent. In Nederland in die jaren een bekend musicus. Lesgeven was echter meer een bijbaantje. Och, meneer Zomerdijk, speel nog één keer Für Elise? Hij nam dan weer plaats achter de vleugel en de helft van de les werd gevuld met de klanken van dit prachtige muziekstuk. Op reis naar Berlijn slaagde hij er in om in Oost-Berlijn de volledige studentengroep in de steek te laten en met een bevriende Russische pianist tezamen Checkpoint Charlie over te steken. Toen wij als groep in de bus op dit punt kwamen, zonder de heer Zomerdijk, werden we urenlang vastgehouden in de bus en ieder werd grondig gefouilleerd. Met op de achtergrond in uitkijktorens soldaten met getrokken geweren, beleefden wij angstige uren.''  
::''Daarnaast legde hij ons de kwintencirkel uit omdat Hein Zomerdijk dit niet aan ons kon overbrengen. Hein Zomerdijk was onze muziekdocent. In Nederland in die jaren een bekend musicus. Lesgeven was echter meer een bijbaantje. Och, meneer Zomerdijk, speel nog één keer Für Elise? Hij nam dan weer plaats achter de vleugel en de helft van de les werd gevuld met de klanken van dit prachtige muziekstuk. Op reis naar Berlijn slaagde hij er in om in Oost-Berlijn de volledige studentengroep in de steek te laten en met een bevriende Russische pianist tezamen Checkpoint Charlie over te steken. Toen wij als groep in de bus op dit punt kwamen, zonder de heer Zomerdijk, werden we urenlang vastgehouden in de bus en ieder werd grondig gefouilleerd. Met op de achtergrond in uitkijktorens soldaten met getrokken geweren, beleefden wij angstige uren.''  
::''Nol van Hulten was onze „pedadocent‟. Een bevlogen man die met veel passie zijn vak uitoefende. Hij kon erg confronterend zijn maar hielp je wel sterker te staan in het onderwijsveld. Overigens, regelmatig tegen iedereen zeggen dat ze voor de reis naar Berlijn het paspoort mee moesten nemen en dan zelf je paspoort vergeten..........? Aardrijkskunde kregen we van Frans van Nistelrooij. Elke topoles weer ging een aantal studenten de discussie aan over het nut van het leren van topografie. Nutteloos natuurlijk, maar wel tijdvullend. De helft van de klas leerde bij deze lessen overigens breien (inclusief de jongens). Een bijzonder komisch gezicht! Ad zag het aan........  Docenten als Annie van Galen (natuurkunde, wat gespannen maar aardige vrouw die mij in ieder geval wat meer liefde voor natuurkunde bijbracht). [[H.M.A.M. Schreurs (1928 - 2015)|Harrie Schreurs]], Ria Aerts (oh ja Ria, de prachtige werkstukken waarvoor ik regelmatig uitstekende punten haalde maakte mijn moeder voor me...... een schat hè?), Frans Goossens, de heer Kuijpers en Du Maine (rekenen, ontzettend bezig met realistisch rekenen met veel materiaal, didactisch een kei!), Gray Tromp (tsja, bijzondere kleine man met veel aandacht voor mannelijk en vrouwelijk schoon en ging vaak naar buiten met de groep het kloosterpark in. Hij maakte de docentengroep compleet.) Ik zat in de laatste klas die de PA in Schijndel afleverde. Wij mochten niet zakken! Ik moet eerlijk toegeven dat ook niemand verdiende te zakken. Een groep mensen met veel kennis en mogelijkheden. Met velen heb ik geen contact meer maar lees en hoor nog wel wat ze doen. Iedereen heeft zijn/haar plekje gevonden. De meesten gelukkig in het onderwijs of daaraan verwant. Pedagogen, directeuren, filosofen, Fontysdocenten en gelukkig de grootste groep gewoon lekker voor de klas. Daar doen we het toch voor. Nietwaar? <br>
::''Nol van Hulten was onze „pedadocent‟. Een bevlogen man die met veel passie zijn vak uitoefende. Hij kon erg confronterend zijn maar hielp je wel sterker te staan in het onderwijsveld. Overigens, regelmatig tegen iedereen zeggen dat ze voor de reis naar Berlijn het paspoort mee moesten nemen en dan zelf je paspoort vergeten..........? Aardrijkskunde kregen we van Frans van Nistelrooij. Elke topoles weer ging een aantal studenten de discussie aan over het nut van het leren van topografie. Nutteloos natuurlijk, maar wel tijdvullend. De helft van de klas leerde bij deze lessen overigens breien [inclusief de jongens]. Een bijzonder komisch gezicht! Ad zag het aan........  Docenten als Annie van Galen [natuurkunde, wat gespannen maar aardige vrouw die mij in ieder geval wat meer liefde voor natuurkunde bijbracht], [[H.M.A.M. Schreurs (1928 - 2015)|Harrie Schreurs]], Ria Aerts [oh ja Ria, de prachtige werkstukken waarvoor ik regelmatig uitstekende punten haalde maakte mijn moeder voor me...... een schat hè?), Frans Goossens, de heer Kuijpers en Du Maine (rekenen, ontzettend bezig met realistisch rekenen met veel materiaal, didactisch een kei!), Gray Tromp (tsja, bijzondere kleine man met veel aandacht voor mannelijk en vrouwelijk schoon en ging vaak naar buiten met de groep het kloosterpark in. Hij maakte de docentengroep compleet.] Ik zat in de laatste klas die de PA in Schijndel afleverde. Wij mochten niet zakken! Ik moet eerlijk toegeven dat ook niemand verdiende te zakken. Een groep mensen met veel kennis en mogelijkheden. Met velen heb ik geen contact meer maar lees en hoor nog wel wat ze doen. Iedereen heeft zijn/haar plekje gevonden. De meesten gelukkig in het onderwijs of daaraan verwant. Pedagogen, directeuren, filosofen, Fontysdocenten en gelukkig de grootste groep gewoon lekker voor de klas. Daar doen we het toch voor. Nietwaar? <br>
::''Ingezonden door Lambér Gevers.''
::''Ingezonden door Lambér Gevers.''
''


=== '''De leerkrachten.''' ===
=== '''De leerkrachten.''' ===
[[Bestand:Kweekschool 1946-01.jpg|400px|thumb|Kweekschool, 1946. Onderwijzend personeel Kweekschool, 50 jarig jubileum.<br>
[[Bestand:Kweekschool 1946-01.jpg|400px|thumb|Kweekschool, 1946. Onderwijzend personeel Kweekschool, 50 jarig jubileum.]]
Voor meer details klik [https://www.heemkundekringschijndel.nl/collectie/beeldmateriaal/?diw-id=brabantcloud_enb-83-beeldmateriaal_enb-83.beeldmateriaal-620b3fa2-a2d8-796c-eae1-b8b9ca6947b7-5207bbf2-83ae-db8d-cd4b-7ab4a9c8ad00/ hier.]]]
'''Mei 1946. Onderwijzend personeel Kweekschool, 50 jarig jubileum.''' <br>
'''Mei 1946. Onderwijzend personeel Kweekschool, 50 jarig jubileum.''' <br>
Rij A: 1. Zr Marie Margaretha van den Hurk (natuurkunde en biologie), 2. Zr. Constantina Gebbink (wiskunde-handelsrekenen en schrijven), 3. Zr. Marie Servatia Geysen (zang, Nederlands, Frans), 4. Zr Simona van de Weegh (handwerken). <br>
Rij A: 1. Zr Marie Margaretha van den Hurk (natuurkunde en biologie), 2. Zr. Constantina Gebbink (wiskunde-handelsrekenen en schrijven), 3. Zr. Marie Servatia Geysen (zang, Nederlands, Frans), 4. Zr Simona van de Weegh (handwerken). <br>
Regel 515: Regel 514:
<br>
<br>
<br>
<br>
[[Bestand:Kweekschool 1898-01.jpg|400px|thumb|Kwekelingen in uniform 1898.<br>
[[Bestand:Kweekschool 1898-01.jpg|400px|thumb|Kwekelingen in uniform 1898.]]
Voor meer details klik [https://www.heemkundekringschijndel.nl/collectie/beeldmateriaal/?diw-id=brabantcloud_enb-83-beeldmateriaal_enb-83.beeldmateriaal-620b3fa2-a2d8-796c-eae1-b8b9ca6947b7-b731063e-8232-11e5-bf25-4fe40e7eb41d/ hier.]]]
'''Kwekelingen in uniform 1898.'''<br>
'''Kwekelingen in uniform 1898.'''<br>
Kwekelingen in uniform op de speelplaats van de kweekschool anno 1898. <br>
Kwekelingen in uniform op de speelplaats van de kweekschool anno 1898. <br>
Regel 563: Regel 561:
<br>
<br>
<br>
<br>
[[Bestand:Kweekschool 1900-01.jpg|400px|thumb|Speelpauze op de speelplaats van de kweekschool 1900.
[[Bestand:Kweekschool 1900-01.jpg|400px|thumb|Speelpauze op de speelplaats van de kweekschool 1900.]]
Voor meer details klik [https://www.heemkundekringschijndel.nl/collectie/beeldmateriaal/?diw-id=brabantcloud_enb-83-beeldmateriaal_enb-83.beeldmateriaal-620b3fa2-a2d8-796c-eae1-b8b9ca6947b7-b730d3f8-8232-11e5-bf24-a779c5e91bfb/ hier.]]]
'''Speelpauze op de speelplaats van de Kweekschool 1900.'''<br>
'''Speelpauze op de speelplaats van de Kweekschool 1900.'''<br>
<br>
<br>
Regel 611: Regel 608:
=== '''Foto's genomen tussen 1901-1910''' ===
=== '''Foto's genomen tussen 1901-1910''' ===


[[Bestand:Kweekschool 1903-01.jpg|400px|thumb|Een groep kwekelingen in uniform anno 1903.
[[Bestand:Kweekschool 1903-01.jpg|400px|thumb|Een groep kwekelingen in uniform anno 1903.]]
Voor meer details klik [https://www.heemkundekringschijndel.nl/collectie/beeldmateriaal/?diw-id=brabantcloud_enb-83-beeldmateriaal_enb-83.beeldmateriaal-620b3fa2-a2d8-796c-eae1-b8b9ca6947b7-478cc46f-c7b7-a42f-b61c-f88833ff2b6e/ hier.]]]
'''Een groep kwekelingen in uniform anno 1903.'''<br>
'''Een groep kwekelingen in uniform anno 1903.'''<br>
1. Thilda van de Kerkhof (later zr. Leonora), 2. Johanna Holl (later zr. Alise), 3. Annie van de Sande, 4. Rica van Alphen, 5. Marie Schakenraad, 6. Rica Verstijnen, 7. Marie de Vaan, 8. Anna van Herpen, 9. Mina de Jong (later zr. Francisca Marie), 10. Anna van Lith, 11. Mina van Wetten (later zr. Paulina), 13. Betje van der Putten (later zr. Adelgonda) en links half zichtbaar Nella Verstappen (later zr. Marie Arnoldine). <br>
1. Thilda van de Kerkhof (later zr. Leonora), 2. Johanna Holl (later zr. Alise), 3. Annie van de Sande, 4. Rica van Alphen, 5. Marie Schakenraad, 6. Rica Verstijnen, 7. Marie de Vaan, 8. Anna van Herpen, 9. Mina de Jong (later zr. Francisca Marie), 10. Anna van Lith, 11. Mina van Wetten (later zr. Paulina), 13. Betje van der Putten (later zr. Adelgonda) en links half zichtbaar Nella Verstappen (later zr. Marie Arnoldine). <br>
Regel 1.525: Regel 1.521:
<br>
<br>


== '''Overige afbeeldingen.''' ==
== '''Video''' ==
 
<gallery caption="Kweekschool" widths="200" hieghts="200">
Bestand:P00502.jpeg|Kweekschool aan de Pastoor van Erpstraat met daarachter het moederhuis Zusters van Liefde. Voor meer details klik [/ hier.]
Bestand:P00502.14.jpeg|Veranda bij de speelplaats van de kweekschool. Voor meer details klik [https://www.heemkundekringschijndel.nl/collectie/beeldmateriaal/?diw-id=brabantcloud_enb-83-beeldmateriaal_enb-83.beeldmateriaal-620b3fa2-a2d8-796c-eae1-b8b9ca6947b7-b73170f6-8232-11e5-bf27-3f10eaa53833/ hier.]
Bestand:P00502.27.jpeg|Leerlingen van de Kweekschool (?). Voor meer details klik [https://www.heemkundekringschijndel.nl/collectie/beeldmateriaal/?diw-id=brabantcloud_enb-83-beeldmateriaal_enb-83.beeldmateriaal-620b3fa2-a2d8-796c-eae1-b8b9ca6947b7-8cfaceb6-4e15-712a-0fdc-53876e531c52/ hier.]
Bestand:P00502.23.jpeg|Kwekelingen bij de schipschommel op de speelplaats. Op de achtergrond de boerderij die in 1924 plaats maakte voor de nieuwbouw van de kweekschool. Voor meer details klik [https://www.heemkundekringschijndel.nl/collectie/beeldmateriaal/?diw-id=brabantcloud_enb-83-beeldmateriaal_enb-83.beeldmateriaal-620b3fa2-a2d8-796c-eae1-b8b9ca6947b7-500ea77a-474b-c2eb-d406-f148b41b4d28/ hier.]
Bestand:P01685.jpeg|Processie op de speelplaats kweekschool. Voor meer details klik [https://www.heemkundekringschijndel.nl/collectie/beeldmateriaal/?diw-id=brabantcloud_enb-83-beeldmateriaal_enb-83.beeldmateriaal-620b3fa2-a2d8-796c-eae1-b8b9ca6947b7-a6655b11-a120-c400-e4f1-352df20a1bed/ hier.]
Bestand:P00502.20.jpeg|De kapel van de kwekelingen van vóór 1949. Voor meer details klik [https://www.heemkundekringschijndel.nl/collectie/beeldmateriaal/?diw-id=brabantcloud_enb-83-beeldmateriaal_enb-83.beeldmateriaal-620b3fa2-a2d8-796c-eae1-b8b9ca6947b7-4daf19c1-9549-42cf-cdc3-5cd5a8252c89/ hier.]
Bestand:P00502.03.jpeg|4e Cursus op de Rooms Katholieke Kweekschool. Voor meer details klik [https://www.heemkundekringschijndel.nl/collectie/beeldmateriaal/?diw-id=brabantcloud_enb-83-beeldmateriaal_enb-83.beeldmateriaal-620b3fa2-a2d8-796c-eae1-b8b9ca6947b7-b7353fec-8232-11e5-bf38-1f15b1052d52/ hier.]
Bestand:P00502.04.jpeg|1e Cursus van de Rooms Katholieke Kweekschool. Voor meer details klik [https://www.heemkundekringschijndel.nl/collectie/beeldmateriaal/?diw-id=brabantcloud_enb-83-beeldmateriaal_enb-83.beeldmateriaal-620b3fa2-a2d8-796c-eae1-b8b9ca6947b7-b735778c-8232-11e5-bf39-df1f2b6399d3/ hier.]
Bestand:P00502.05.jpeg|Eetzaal van de Kweekschool. Voor meer details klik [https://www.heemkundekringschijndel.nl/collectie/beeldmateriaal/?diw-id=brabantcloud_enb-83-beeldmateriaal_enb-83.beeldmateriaal-620b3fa2-a2d8-796c-eae1-b8b9ca6947b7-b735a658-8232-11e5-bf3a-3fafcc58daf4/ hier.]
Bestand:P00502.18.jpeg|De Lourdesgrot in de kloostertuin van de Zusters van Liefde. Voor meer details klik [https://www.heemkundekringschijndel.nl/collectie/beeldmateriaal/?diw-id=brabantcloud_enb-83-beeldmateriaal_enb-83.beeldmateriaal-620b3fa2-a2d8-796c-eae1-b8b9ca6947b7-b7374328-8232-11e5-bf42-5313c1e65815/ hier.]
Bestand:P00502.19.jpeg|Kwekelingen bij de Lourdesgrot in de tuin van de Zusters van Liefde. Voor meer details klik [https://www.heemkundekringschijndel.nl/collectie/beeldmateriaal/?diw-id=brabantcloud_enb-83-beeldmateriaal_enb-83.beeldmateriaal-620b3fa2-a2d8-796c-eae1-b8b9ca6947b7-d7514266-0131-b7cf-3594-297731f961c9/ hier.]
Bestand:P00502.22.jpeg|De voorgevel van de kweekschool foto uit 1925. Voor meer details klik [https://www.heemkundekringschijndel.nl/collectie/beeldmateriaal/?diw-id=brabantcloud_enb-83-beeldmateriaal_enb-83.beeldmateriaal-620b3fa2-a2d8-796c-eae1-b8b9ca6947b7-a87ea9aa-b198-4b4e-b1a1-ae1927526d74/ hier.]
Bestand:P00502.24.jpeg|Sint Jozefklooster en de kweekschool. De nieuwe kweekschool is in aanbouw. Voor meer details klik [https://www.heemkundekringschijndel.nl/collectie/beeldmateriaal/?diw-id=brabantcloud_enb-83-beeldmateriaal_enb-83.beeldmateriaal-620b3fa2-a2d8-796c-eae1-b8b9ca6947b7-985fa0c2-c373-41f9-e61b-2415256e8b24/ hier.]
Bestand:P00502.17.jpeg|Gebouwencomplex muloschool en achterzijde van de kweekschool met hun internaten gezien vanuit de kloostertuin. Voor meer details klik [https://www.heemkundekringschijndel.nl/collectie/beeldmateriaal/?diw-id=brabantcloud_enb-83-beeldmateriaal_enb-83.beeldmateriaal-620b3fa2-a2d8-796c-eae1-b8b9ca6947b7-b7306aa8-8232-11e5-bf22-379559d80f36/ hier.]
Bestand:P00502.06.jpeg|Studiezaal/ recreatiezaal van de Kweekschool. Voor meer details klik [https://www.heemkundekringschijndel.nl/collectie/beeldmateriaal/?diw-id=brabantcloud_enb-83-beeldmateriaal_enb-83.beeldmateriaal-620b3fa2-a2d8-796c-eae1-b8b9ca6947b7-b735d59c-8232-11e5-bf3b-f712c131f6b5/ hier.]
Bestand:P00502.07.jpeg|Studiezaal/ recreatiezaal van de Kweekschool. Voor meer details klik [https://www.heemkundekringschijndel.nl/collectie/beeldmateriaal/?diw-id=brabantcloud_enb-83-beeldmateriaal_enb-83.beeldmateriaal-620b3fa2-a2d8-796c-eae1-b8b9ca6947b7-b73606e8-8232-11e5-bf3c-ef8fc407e332/ hier.]
Bestand:P00502.08.jpeg|Recreatiezaal van de Kweekschool. Voor meer details klik [https://www.heemkundekringschijndel.nl/collectie/beeldmateriaal/?diw-id=brabantcloud_enb-83-beeldmateriaal_enb-83.beeldmateriaal-620b3fa2-a2d8-796c-eae1-b8b9ca6947b7-b7363ee2-8232-11e5-bf3d-4f4fab834633/ hier.]
Bestand:P00502.09.jpeg|Eetzaal van de kweekschool. Voor meer details klik [https://www.heemkundekringschijndel.nl/collectie/beeldmateriaal/?diw-id=brabantcloud_enb-83-beeldmateriaal_enb-83.beeldmateriaal-620b3fa2-a2d8-796c-eae1-b8b9ca6947b7-b73673ee-8232-11e5-bf3e-df651e4828bf/ hier.]
Bestand:P00502.10.jpeg|Recreatiezaal van de kweekschool. Voor meer details klik [https://www.heemkundekringschijndel.nl/collectie/beeldmateriaal/?diw-id=brabantcloud_enb-83-beeldmateriaal_enb-83.beeldmateriaal-620b3fa2-a2d8-796c-eae1-b8b9ca6947b7-b736aa1c-8232-11e5-bf3f-137a8b5d76a1/ hier.]
Bestand:P02627.jpeg|Kwekelingen bij de Lourdesgrot in de tuin van het klooster. Voor meer details klik [https://www.heemkundekringschijndel.nl/collectie/beeldmateriaal/?diw-id=brabantcloud_enb-83-beeldmateriaal_enb-83.beeldmateriaal-620b3fa2-a2d8-796c-eae1-b8b9ca6947b7-bbe61ac0-8232-11e5-bfa8-2b5e3a0f46e6/ hier.]
Bestand:P00502.11.jpeg|Kloostertuin met kiosk met zicht op de kweekschool. Voor meer details klik [https://www.heemkundekringschijndel.nl/collectie/beeldmateriaal/?diw-id=brabantcloud_enb-83-beeldmateriaal_enb-83.beeldmateriaal-620b3fa2-a2d8-796c-eae1-b8b9ca6947b7-b73002ac-8232-11e5-bf20-3b9db0a6aba3/ hier.]
</gallery>


== '''Video''' ==
Video [https://www.youtube.com/watch?v=wvEIX-oLuT0/ Kweekschool 1967]
Video [https://www.youtube.com/watch?v=wvEIX-oLuT0/ Kweekschool 1967]


Al uw bijdragen aan Schijndelwiki kunnen bewerkt, gewijzigd of verwijderd worden door andere gebruikers. Als u niet wilt dat uw teksten rigoureus aangepast worden door anderen, plaats ze hier dan niet.
U belooft ook dat u de oorspronkelijke auteur bent van dit materiaal of dat u het hebt gekopieerd uit een bron in het publieke domein of een soortgelijke vrije bron (zie Schijndelwiki:Auteursrechten voor details). Gebruik geen materiaal dat beschermd wordt door auteursrecht, tenzij u daarvoor toestemming hebt!

Om de wiki te beschermen tegen geautomatiseerde bewerkingsspam vragen wij u vriendelijk de volgende CAPTCHA op te lossen:

Annuleren Hulp bij bewerken (opent in een nieuw venster)

Op deze pagina gebruikte sjablonen: