Smitsorgel

Smitsorgel

Bij Koninklijk Besluit van 15 maart 1838, no. 126 werd goedkeuring verleend voor de vergroting van de Sint Servatiuskerk voor 10000 gulden. Aan de oude, in 1525 voltooide toren, werd een nieuwe kerk gebouwd waarvoor de eerste steen werd gelegd op 15 april 1839. Op 7 augustus 1840 werd de nieuwe kerk door de bisschop, baron Van Wyckersloot, gewijd.
Het hoofdorgel van de Servatiuskerk is een monumentaal, drieklaviers-instrument dat door de orgelbouwers Smits uit Reek in 1852 werd gebouwd.
De firma Smits leverde het orgel, bestaande uit 2000 pijpen, dat jaar voor 9565 gulden, zonder de kast die nog eens 4054,96 guldens kostte. Deze bijzonder rijk uitgevoerde orgelkast is een werkstuk van schrijnwerker Jacobus Beuijssen uit Boxmeer. Op de galerij staan beelden van Gregorius, Ambrosius en 4 musicerende engelen. De torens zijn bekroond met drie beelden van engelen. De pijptorens worden gedragen door musicerende engelenbeeldjes. Opzij van de kas twee musicerende engelen onder baldakijn. Tegen het uitspringend middendeel zijn de musicerende engel David en Cecilia aangebracht.
Het orgel is door de jaren heen vrijwel nooit gewijzigd. Het enige dat er aan veranderd werd was de toonhoogte rond het jaar 1900 (twee keer).
In 1916 werden de spaanbalgen door een grote magazijnbalg vervangen.
In 1944 werd de kerk door oorlogshandelingen beschadigd. Ook het orgel was door granaatscherven getroffen. De restauratie van de kerk duurde na de oorlog tot 1955. Daarna werd in de jaren 1958/1959 het orgel gerestaureerd door Vermeulen uit Weert. Daarbij werden de handklavieren, de pedaalklavier en mechanieken vernieuwd. Na deze restauratie werd het op 28 juni 1959 in gebruik genomen met een bespeling door Hub Houët, adviseur tijdens de restauratie.
Een volgende restauratie vond plaats in 1995 en werd uitgevoerd door Pels & Van Leeuwen uit ’s-Hertogenbosch. De toonhoogte is daarbij teruggebracht naar de oorspronkelijke. Veel pijpen zijn daarvoor verlengd. Adviseur bij deze restauratie was Hans van der Harst. Op 15 juni 1995 nam men het orgel weer in gebruik.
Een laatste aanpassing vond plaats in 2014 en werd ook uitgevoerd door Pels & Van Leeuwen. De windvoorziening was al lang niet ideaal, onder andere door lekkende en in 2012 opnieuw beleerde windkanalen. Daardoor was de winddruk niet meer goed. Er is een extra balg vlak bij de motor geplaatst om de druk te reguleren. Na het plaatsen van de balg was de druk bij elk werk precies 79 mm! Daarna is het orgel helemaal gestemd en is het er erg op vooruit gegaan.

Video

Video Het Smitsorgel bij gelegenheid van Open Monumentendag in 1993

Bronnen, noten en/of referenties