De smid

Uitoefening van het vak

Een belangrijke plaats in de dorpsgemeenschap vervulde vanouds de smid. In de eerste plaats was hij degene die de paarden besloeg, waarbij hoefijzers en spijkers in de regel zelf door hem gemaakt werden. Daarnaast vervaardigde hij op bestelling sloten, grendels, muurankers, hekwerk, en nog veel meer. Ook voor de aanschaf en reparatie van landbouwwerktuigen en allerhande gereedschappen, zoals ploegen, gaffels, schoppen en zeisen, was de smid de aangewezen persoon. In zijn algemeenheid kun je zeggen dat de smid erbij werd gehaald wanneer je het zelf niet kon maken. Hij was bijvoorbeeld de enige die ijzer gloeiend kon maken en het vervolgens kon verwerken. Klinknagels vastzetten was ook het werk van de smid. Vanaf 1880 onderging het werk binnen de smederij een grote verandering. Steeds meer half-fabrikaten en compleet afgewerkte, in fabrieken gemaakte, producten maakten veel van het vroegere tijdrovende werk van de smid overbodig. Vele artikelen kwamen in de ijzerhandel terecht en konden voortaan kant en klaar gekocht worden. De smid op zijn beurt ontwikkelde zich ook verder. Vaak werd hij tevens vertegenwoordiger en verkoper van fietsen en landbouwmachines. In 1925 waren er 5 smederijen in Schijndel. Een daarvan was de smidse van Jan van Thiel.

Willem Vugts

Een voorbeeld van een smid die het oude smidswerk liet voor wat het was en zich toelegde op de nieuwe handel was Willem Vugts. Op de hoek Kloosterstraat/Heikantstraat had de vader van Willem, Pieter Vugts (geboren in 1826), in het begin van de 20e eeuw een smederij annex café. Zoon Willem (geboren in 1879) zag het met de zaak van zijn vader niet zo zitten. Na zijn huwelijk in 1910 met Maria Rijkers uit Vught zette hij het roer geheel om en begon in het ouderlijk huis een handel in van alles en nog wat. Hij verkocht onder meer:

• Rijwielen,
  
• Naaimachines,
  
• Rijwiel -en zaklantaarns,
  
• Dorsmachines,
  
• Hakselmachines en bietensnijers,
  
• Sorteermachines,
  
• Klompenmakersgereedschappen,
  
• Veevoederkookstellen,
  
• Keukenfornuizen en petroleum-kooktoestellen,
  
• Draad- en vlechtwerk,
  
• Steenkolen,
  
• Glas- en aardewerk.
  

Verder had Willem Vugts ter plaatse een garagebedrijf dat later door zijn zoon Pieter is voortgezet. Zijn zoon Martin startte later een winkel voor huishoudelijke artikelen, Bazaar Vugts. Saillant detail is verder dat Willem Vugts de eerste in Nederland was die een motor met zijspan had.