Adriana Vugts (1844 - 1908)

Adriana Vugts (1844 - 1908)

Adriana Vugts wordt geboren op 13 januari 1844 in Schijndel als dochter van Gijsbertus Vugts en Gijsberdien van Gerwen. Zij is het zevende kind uit een gezin van acht. Drie kinderen overlijden echter op jonge leeftijd. Adriana overlijdt op 29 januari 1908 in Ulvenhout. Zij is dan 64 jaar.

Het is koud op zaterdag 13 januari 1844 als Anna om half zeven in de ochtend wordt geboren. Later die dag gaat vader Gijsbertus het meisje aangeven bij de burgerlijke stand. Collega assessor (= wethouder) Peter van der Aa maakt de geboorte-akte op. Als getuigen heeft vader Leonardus van der Stappen en Paulus van Schijndel gevraagd om mee te gaan.(1) Beide mannen wonen in dezelfde straat; Leonardus is timmerman, Paulus is dagloner. Ze zijn al eens eerder opgetreden als getuigen. Leonardus ging mee toen Hendrikus werd geboren, die inmiddels twaalf jaar is. Paulus was bij de aangifte van Adriaan, de jongen die binnenkort zijn negende verjaardag zal vieren. Er is ook een meisje in het gezin; Gijsberdina zal in april zes jaar worden. Beide ouders zijn van beroep landbouwer.

Nog diezelfde dag staat ook de doop van Adriana in de Sint Servatiusparochie geregistreerd. De nieuwe Sint Servatiuskerk is dan al enkele jaren in gebruik. Antonius van Erp is in die tijd de pastoor. Naar goed katholiek gebruik zijn er een peetoom en peettante aanwezig. Als meter wordt Adriana Vugts genoemd. Zij is waarschijnlijk de tien jaar oudere zus van vader Gijsbertus, en het is duidelijk dat het meisje naar haar en haar oma van vaders kant, is vernoemd. Peter is Joannes van der Heijden. Bij de andere kinderen zien we steeds andere peters en meters. Broer Adriaan werd niet in de kerk gedoopt. Hij staat echter wel in het doopboek vermeld op 19 januari 1835 met de opmerking “Ceremonia kujus tantum Suppleta baptizatia chirurgo” (de ceremonie is alleen een aanvulling op de doop van de chirurg). Hier worden geen peter en meter genoemd.(2)

Een jaar later wordt broertje Pieter geboren. Vader overlijdt in 1849. Adriana is dan vijf jaar oud. Waarschijnlijk gaat ze naar de lagere school bij de Zusters van Liefde in Schijndel. De pastoor had immers gezegd, dat meisjes naar school moesten indien ze hun communie wilden doen. Dat was toen op 11-jarige leeftijd.

Twee dagen na het overlijden van moeder wordt Adriaan Vugts uit Schijndel door het Kantongerecht in Boxtel als voogd over onder andere de minderjarige Anna benoemd. Wat er met de vijf kinderen gebeurt is onduidelijk, zeker wat betreft Anna. In het bevolkingsregister van Schijndel van 1860 vinden we haar niet terug. En alhoewel ze niet wordt vermeld in het bevolkingsregister van Etten-Leur staat ze op een lijst van zusters die worden ingekleed (14 augustus 1864) en de geloften afleggen (5 november 1865) in de orde van Recollectine Penitenten van de Congregatie van Etten. Haar naam wordt zuster Maria Leonarda. (3)

In de “Nota van gemaakte Bepalingen en Voorwaarden bij het aannemen der Zusters in de Congregatie van Religieuzen” zien we dat Adriaan Vugts heeft gesproken met Mère Dominque van Dijk, overste van het klooster in Etten. In de verslaglegging lezen we dat haar voogd en de overste onder andere bespreken dat zuster Leonarda als dote haar patrimoniaal inbrengt, alhoewel een gedeelte in reserve blijft bij de familie. De Congregatie zal echter het revenue genieten van het gereserveerde gedeelte zolang zuster Leonarda in de Congregatie verblijft. Bij het overlijden van zuster Leonarda komt een deel van het gereserveerde aan de Congregatie en een deel aan de familie.(4)

Pas in de jaren 1880 duikt Adriana Vugts weer op in de bewaard gebleven bevolkingsregisters. Ze is dan ingeschreven in de gemeente Ginneken en Bavel, waar ze in het dorp Ulvenhout hoofd is van het Theresiagesticht. Ze is 36 jaar, onderwijzeres aan de meisjesschool en overste van het klooster. Uit informatie in de kroniek van het klooster kunnen we afleiden dat ze in oktober 1867 al in Ulvenhout moet zijn geplaatst. Ze zal er haar zilveren en veertigjarige professiefeest vieren en ook haar veertigjarig verblijf in het dorp. (5)

Dat ze nog contact met Schijndel heeft, blijkt uit het feit dat in juli 1892 onroerend goed uit haar erfenis wordt geveild. Ze machtigt Adriaan om de verkoop van weiland en bos af te handelen “in den Aardenburg van Afdeling E nummers 53 tot en met 58.”(6)

“Ze stierf een plotselinge, doch geen onvoorziene dood op 29 januari 1908,” volgens de eerdergenoemde kroniek van het klooster. Daarin wordt ook van haar vermeld: “… muntte uit door goedheid en een practisch verstand. Ze was van uiterst zwak gestel.” De zondag na haar overlijden zal pastoor Fick in de plaatselijke Laurentiuskerk aflezen: “Het gebed wordt verzocht voor de Eerwaarde Soeur Supérieure, die overleden is en voor wie vandaag in de kerk de Rozenkrans wordt gebeden niet om 2 uren, maar om 3 uren waarna haar lijk wordt tentoongesteld. Voor wie morgen om 10 uren de solemneele uitvaart 2e klas wordt gehouden en voor wie vandaag om 7 uren de Mis wordt gelezen. De Congreganisten worden verzocht deze uitvaart en begrafenis bij te wonen.” Het is duidelijk dat aan leerlingen en oud-leerlingen de gelegenheid werd geboden om afscheid van haar te nemen.(7)

Bronnen: (1) Brabants Historisch Informatie Centrum te Brabant, BS Geboorte Bron: boek, Deel: 7009, Periode: 1844, Schijndel, archieftoegang 50, inventaris¬num¬mer 7009, Geboorteregister Schijndel 1844, aktenummer 3 (2) BHIC: 5199 Parochie Sint-Servatius Schijndel inv.nr. 120, Doopboek 1829-1854 (3) Sr. M. Annette P.R. (1951). Geschiedenis van de congregatie der penitenten-recollectinen van Etten (N.Br.). pag. 327 (4) Erfgoedcentrum Nederlands Kloosterleven: AR-Z057 Archiefinventaris Franciscanessen van Etten; "Conditiënboeken", registers houdende gemaakte bepalingen en voorwaarden bij het aannemen van de zusters; 1129: 1826-1925. (5) Erfgoedcentrum Nederlands Kloosterleven: AR-Z057 Archiefinventaris Franciscanessen van Etten; 2337 Kroniek van het St. Theresiagesticht te Ulvenhout 1845-1945. (6) BHIC: 5113.126 Notarieel protocol Schijndel; 4758 Veiling van onroerend goed alhier voor Vugts Adriana te Ginneken Ulvenhout. (7) Stadsarchief Breda: ARCO445 Parochie Sint Laurentius Ulvenhout 1647-1994; "Afleesboeken" 1905-1914. Register van mededelingen vanaf de kansel, tevens register van huwelijksafkondigingen. 40. 1908.

Bronnen, noten en/of referenties