Welkom op Schijndelwiki - de encyclopedie voor Schijndel

U kunt ons steunen door lid van de Heemkundekring Schijndel te worden.

Klik HIER om lid te worden

Iedere dinsdagochtend zijn wij tussen 10 en 12 uur in de heemkamer: Cultureel Centrum 't Spectrum, Steeg 9 g, Schijndel.

Wijbosch na de oorlog

Uit Schijndelwiki
Naar navigatie springen Naar zoeken springen

Wijbosch voelt zich achtergesteld

De oorlog is voorbij, Schijndel likt de wonden. De gevolgen van operatie Market Garden zijn verbijsterend. Honderden woningen zijn vernield of hebben (grote) schade opgelopen. Vele huisgezinnen zijn daardoor verstoken van onderdak. Ze worden opgevangen door familie of kennissen. Alles wat maar als tijdelijke bewoning kan dienen, zoals schuurtjes en kippenhokken, wordt gevorderd. Daarnaast worden in een groot tempo noodwoningen neergezet. Op de plaats van het huidige Bekkershuis 60 stuks, Aan de Heikantstraat en Molenstraat verspreid 33 stuks, aan de Bunderstraat 16 (teenwand) noodwoningen. Alle voorzieningen dus in de kom van Schijndel.
Na het nodige geduld te hebben getoond, raakt dit geduld bij de inwoners van Wijbosch op. Na een gezamenlijke actie van een aantal betrokken mensen richt deze groep zich middels een brief d.d. 8 juli 1946 aan burgemeester en wethouders met het verzoek om een afzonderlijke raadsvergadering te beleggen, waarbij aandacht dient te worden besteed aan de nijpende situatie in Wijbosch.
Aangestipt worden zaken als:

Woningbouw
Afgezien van enkele noodboerderijen zijn alle noodwoningen geplaatst in de kom van de gemeente. Daarnaast worden in dat gedeelte van Schijndel een aantal woningen gebouwd, wat niets geleden heeft van het oorlogsgeweld. In Wijbosch wordt nog geen enkele arbeidswoning gebouwd.

Verkeersweg
De verbindingsweg met de kom van de gemeente, tevens verbindingsweg naar Eerde, verkeert nog steeds in een beschamende toestand. Nu, 1,5 jaar na het beëindigen van de oorlog heeft het gemeentebestuur niets gedaan om in deze erbarmelijke toestand ook maar de geringste verbetering aan te brengen, dit in tegenstelling met de wegen binnen de kom van de gemeente, die klaarblijkelijk voorrang genieten. Reeds 3 x was de verbindingsweg punt van bespreking op de raadsagenda, echter nimmer werd iets bereikt. Ons kerkdorp wordt steeds meer geïsoleerd.

Elektriciteitsvoorziening
In tegenstelling met de kom van de gemeente, waar alle straten afdoende verlicht zijn, moet Wijbosch zich met drie lichtpunten tevreden stellen. Wanneer bij slecht weer de hoofdverkeersweg geheel onder water staat en één grote modderpoel vormt, dan is het voor de inwoners vrijwel onmogelijk om zich in de avonduren buiten hun huis te begeven.

Onderwijs
Door oorlogshandelingen werden twee scholen geheel verwoest en de derde zwaar beschadigd. Ten gevolge hiervan kan het onderwijs voor jongens en meisjes nog steeds enkel op halve dagen plaats hebben. Alle pogingen door ons op particulier initiatief ondernomen leden schipbreuk.

Politie
Het politietoezicht is onvoldoende. De verwildering van de jeugd, de onvoldoende verlichting in de avonduren en de openliggende panden en tuinen vorderen dat minstens een lid van het politíekorps zich metterwoon in het kerkdorp vestigt zoals dit ook in andere delen van de gemeente het geval is.

Distributie
Voor elke distributieaangelegenheid moeten de inwoners van Wijbosch, meestal te voet, de lange, slechte weg naar Schijndel gaan, waarbij meestal huisvrouwen, soms een halve dag, onderweg zijn. De leiding van de distributie heeft zich nimmer de moeite getroost om éénmaal per periode zitting te houden in Wijbosch, terwijl honderden mensen daardoor gebaat zouden zijn.

Posterijen
De dienst PTT heeft ondanks herhaald verzoek nog steeds geen stappen ondernomen tot wederoprichting van het hulppostkantoor. Voor ledere dienst van de PTT moeten de inwoners van Wijbosch wederom de lange, onbegaanbare weg naar Schijndel afleggen.

Om wat meer druk uit te oefenen op de gezaghebbers in Schijndel werd een kopie van deze brief verstuurd aan de Commissaris der Koningin, die per omgaande schriftelijk aan het gemeentebestuur verzocht om over de kwestie nadere inlichtingen te verschaffen.
De burgemeester van Schijndel antwoordde de Commissaris als volgt:

Woningbouw
Om te kunnen bouwen is vóór alles grond nodig, die niet op korte termijn te verkrijgen is in Wijbosch. Getracht zal worden om in 1947 enkele woningen te zetten in Wijbosch.

Verkeersweg
De verkeersweg zal, onder voorbehoud van goedkeuring van Gedeputeerde Staten, op 12 augustus a.s. worden aanbesteed.

Elektriciteitsvooriening
Zodra de kabels gelegd zijn (waarschijnlijk werd hier de kabels in de kom van de gemeente bedoeld), komt materiaal van het oude bovennet vrij en zal er enige verbetering in de lichtvoorziening in Wijbosch komen.

Onderwijs
Dit is een taak van het schoolbestuur. Burgemeester en wethouders willen gaarne meewerken.

Politie
Dit regardeert niet de Raad.

Distributie
Vermoedelijk zal dit verzoek niet ingewilligd kunnen worden vanwege het precedent en het tekort aan personeel.

Posterijen
Deze zijn attent; hiermee zal nog enige tijd gemoeid zijn.

De Commissaris der Koningin zal waarschijnlijk zeer tevreden zijn geweest met het antwoord van de burgemeester. Hij laat in ieder geval niets meer van zich horen.
Aan het actiecomité werd op 13 augustus 1946 als volgt gereageerd op de grieven:
Uw grieven zijn in de raadsvergadering van 7 augustus jl. puntsgewijze doorgenomen en toegelicht door het college, waarna de raad uw schrijven voor kennisgeving heeft aangenomen. Ook reeds voordien hebben de bedoelde punten een onderwerp van ernstige besprekingen uitgemaakt van ons college. Het gemeentebestuur tracht alle middelen te baat te nemen en zal blijven nemen om Schijndel in zijn geheel weer op te bouwen. Gelet op de moeilijkheden lopen daardoor zaken vertraging op. Uw adres wekt de indruk van ongewenste toestanden, achterstelling, en over het hoofd zien van de belangen van het kerkdorp Wijbosch. In feite is niets minder waar. In het algemeen geldt en speciaal met de woningbouw in Wijbosch, dat het veelal een kwestie van beleid is, welke besluiten genomen worden. De belangen en omstandigheden worden zeer ernstig en minutieus tegen elkaar afgewogen alvorens te beslissen. Dat deze besluiten dan voor niet-ingewijde buitenstaanders even onbegrijpelijk zijn, ligt voor de hand.

Of het actiecomité tevreden is geweest met dit (enigszins arrogant) antwoord, valt niet meer na te gaan. Ook dit comité laat niets meer van zich horen.
Ongeveer 8 maanden later kwam dan toch de eerste aanzet tot herinrichting en wederopbouw van Wijbosch. Naast het wederopbouwplan Wijbosch waren er ook wederopbouwplannen opgesteld ten behoeve van de kom van Schijndel (marktplan) en omgeving Stationsstraat.

Het deelplan kom Wijbosch werd al in een vrij vroeg stadium in ruwe trekken aan het papier toevertrouwd en het leek het gemeentebestuur verstandig om in een soort van besloten voorbespreking de opvattingen te peilen van de belangrijkste belanghebbenden, n.l. de pastoor van de parochie in Wijbosch en de zusters van Schijndel. Deze voorbespreking vond plaats op 18 juni 1947.
Naast de pastoor waren aanwezig burgemeester en gemeentesecretaris, ir. Kramer, hoofd van de wederopbouw, ir. Van Ooijen, hoofd afdeling Uitbreidingsplannen van de Provincíale Planologische Dienst, rector van Helvoort, afdeling bouwzaken van het bisdom, terwijl de zusters werden vertegenwoordigd door de algemeen overste en zuster econome.
Uít de notulen blijkt dat het navolgende besproken werd. ”Ter bespreking ligt op tafel het wederopbouwplan van Wijbosch van de hand van ir. Van Ooijen. Het plan is zeer ingrijpend, maar het dorp wordt er veel doelmatiger en schoner door.
De terreinen van kerk en pastoríe komen níet meer in aanmerking voor herbouw. Beide gebouwen komen ten zuiden van de huidige dorpsstraat te liggen.
Door een radicale omlegging van de provinciale weg wordt nu met de oude straat een driehoek gevormd waarop kerk, pastoríe, kerkhof, kosterwoning, parochiehuis en meisjesschool een plaats kunnen vinden.
Ten westen van de nieuwe provinciale weg komt dan het zuster klooster en op het terrein van de oude kerk kan de jongensschool komen.
De Zeereerwaarde Heer Pastoor kan met het plan in beginsel akkoord gaan en heeft geen bijzondere aanmerkingen.
De Zusters van Liefde achten het plan wel zeer ingrijpend voor haar eigendommen (de nieuwe weg gaat namelijk dwars door haar tuin en kerkhof), maar als men door ruilverkaveling weer de beschikking kan krijgen over een even groot en even goed terrein, kunnen zij zich er mee verenigen.
Verschillende opmerkingen worden dan door de aanwezigen gemaakt over de plaatsing van de geprojecteerde kerk in het nieuwe uitbreidingsplan van Schijndel (bedoeld wordt de geplande kerk in het plan Hoevenbraak). Er is door het gemeentebestuur een ogenblik gedacht aan de vereniging van Wijbosch met deze nieuwe kerk. Deze gedachte is echter níet voor uitvoering vatbaar, omdat daardoor de bevolking van Wijbosch veel te ver van de kerk komt te wonen. De geprojecteerde kerk staat nu op een afstand van ongeveer 3,5 kilometer van de kerk van Wijbosch.
Nu wordt door rector van Helvoort betoogt dat men níet al te bevreesd moet zijn voor ingrijpende maatregelen. Hij stelt: ”Op de eerste plaats is er nu de kans om een groote líjn te volgen en over 25 jaar zal men ons níet vragen, of er eenige moeilijkheden aan het gewenschte plan in den weg stonden, maar bíj níet-uitvoering zal men ons alleen domheid en kortzichtigheid verwijten. Op de 1e plaats is de wederopbouw niet alleen een zaak van het Kerkbestuur of de Congregatie der Zusters. Waarom níet? Het Rijk is voornemens een aanzienlijk bedrag als herbouwbijdrage te geven, doch wenscht daartegenover ook, dat met de belangen van de gemeenschap rekening wordt gehouden.
Het Rijk verlangt daarom allereerst, dat de nieuwe gebouwen stedenbouwkundig goed liggen en aestethetisch uitstekend verzorgd zijn. Dit brengt mede de eisch van eersteklas architecten. Kiest men anderen, dan zal men nog een architect bijgevoegd krijgen.
De particuliere belangen mogen door de Provincíale Planologische Dienst noch door den Dienst van de Wederopbouw worden verwaarloosd, en zoowel het Kerkbestuur als de Zusters van Schijndel hebben het recht hun belangen bij Ir. Van Ooijen naar voren te brengen. De werkwijze van Ir. Van Ooijen, die hij tot nu toe volgde, is echter waarborg dat deze belangen níet worden vergeten", aldus de Rector.
Na deze bemoedígende woorden had geen van de aanwezigen nog behoefte aan het maken van op- en aanmerkingen en werd het voorliggende schetsplan algemeen aangenomen.

Rector van Helvoort, die het overleg had genotuleerd, was zeer ingenomen met een en ander, want aan de voet van de notulen schreef hij met een pen ”heel hartelijk gefeliciteerd", waarmee waarschijnlijk voor hem het wederopbouwplan Wijbosch een feit was.
Dat dit een voorbarige conclusie was, zou later wel blijken. Bij de definitieve vaststelling van de 3 wederopbouwplannen bleek Wijbosch het meest ingeleverd te hebben.

Bewoners van Wijbosch wijk F (huisnummerboek januari 1945)

Nr. Voornaam Tussenvoegsel Achternaam Bijschrift
F1 M. v.d. Schoot
F2 Adr. Nooijen en Nooijen, H.J. inwonend
F3 Chr. Voets
F4 H.L. Heesakkers
F5 Adr. j. van Giersbergen
F6 Adr. F. v.d. Laat
F7 M. Kuenen
F8 Weduwe G.P. v.d. Laar Doorgehaald
F9 M. Verkuijlen
F10 J. v.d. Sangen
F11 A. Beekmans
F12 Adr. v.d. Mee e.a.
F13 H. van Wanroij
F14 A.H. v.d. Schoot
F15 A. Kuijpers
F16 J.F. van Heertum
F17 Weduwe G. van Kaathoven
F18 W. Lammers
F19 J. Korsten
F20 Mart. Venmans inwonend
F21 Weduwe J. van Balkum
F22 Fr. v.d. Leest
F23 Weduwe M. Fransen
F24 A. Korsten
F25 J. Verkuijlen
F26 J.J. van Veghel
F27 J.B. Pennings
F28 Weduwe M. van Bilsen
F29 Adr. Gevers
F30 G. Donkers
F31 P. v.d. Tillaart Doorgehaald
F32 Weduwe M. v.d. Tillaart Doorgehaald: Weduwe M.

Toegevoegd: Kinderen

F33 Kinderen van Roosmalen
F34 Kinderen van Veghel
F35 M. v.d. Wijdeven
F37 Adr. Heesakkers
F38 Kinderen v.d. Sangen
F39 R.K. Kerk
F40 Pastorie
F41 G. Smits
F42 Weduwe G.J. van Heertum en V.d. Wijdeven, Wilh. inwonend
F43 J.S. Duffhues
F43a Jos. J. Duffhues
F44 Weduwe Chr. Goijaarts en De Vlieger, Ant. inwonend
F45 J.J. van Giersbergen en Verhagen, Joh.I. inwonend
F46 W. van Weert
F47 Weduwe W. Hoogzaad en Klerkx, Chr.H. Toegevoegd: weduwe
F48 Adr Steenbakkers
F49 G. Verhoeven
F50 Lamb. v.d. Vorstenbosch
F51 M.J. van Os
F52 J. v.d. Oever en Van Weert, Joh.
F53 Th. A. van Engeland en Van Engeland, Leon.
F54 H.G. van Sleuwen
F55 J. v.d. Ven en Klompenfabriek
F56 Weduwe A. van Veghel
F57 Weduwe M. van Weert
F58 P. Gevers
F59 F.J. van Heertum
F60 A. v.d. Sangen
F61 G. de Wit en Van Heeswijk, J. inwonend
F62 C. v.d. Wijdeven
F63 J.A. van Giersbergen
F74 H. Pennings
F75 H. van Eijndhoven
F76 Weduwe A. van Veghel

Bewoners van Wijbosch wijk G (huisnummerboek januari 1945)

Nr. Voornaam Tussenvoegsel Achternaam Bijschrift
G5 A. Schevers
G6 H. Roovers en Van Vught, Weduwe A.
G7 H. Jonker
G8 W. v.d. Greef
G9 P. van Wanrooij
G10 J. Bolwerk Toegevoegd: Weduwe
G12 J.J. van Bilsen
G12a Lamb. C. van Bilsen
G13 Fr. van Eijndhoven
G13a J.L. Schevers
G43 M. van Esch
G44 Toegevoegd: Pijltje naar boven
G45 J, van Stiphout Doorgehaald: Van Bilsen, Lamb.
G46 J.H. v.d. Steen
G47 J. v.d. Burgt
G48 Dirk. Kooijman Toegevoegd: V.d. Zanden, Joh.
G49 G. van Stiphout
G50 Hub, P. van Aalbeek Toegevoegd: Afgebr.
G51 J.J. Eratsieck
G52 H. van Gerwen
G53 Weduwe H. van Gerwen en V.d. Ven inwonend
G54 P. Wagemakers
G55 H. van Schijndel
G56 G. v.d. Steen
G57 J. Havinga
G58 Adr. Habraken
G59 P. Schiltman
G60 Ant. H. Smits
G61 P. Duijts
G62 Adr. Rooijakkers
G63 A.A. van Kessel
G64 Weduwe A. v.d. Steen
G65 Lamb. v.d. Akker
G66 Weduwe J. van Kessel
G67 G. v.d. Vorstenbosch
G68 P. v.d. Weijenberg
G69 Joh. M. v.d. Weijenberg
G70 W. Heesakkers
G71 P. v.d. Vorstenbosch
G71a Adr. Manders
G72 Weduwe M. van Doleweerd
G73 G. van Doleweerd
G74 H. v.d. Brand
G75 Del. v.d. Heijden
G76 M. Verhoeven
G77 H. de Wit
G77a M.W. Hoogzaad
G78 Adr. van Grinsven
G79 A. van Doleweerd
G80 J. van Nuland Toegevoegd: vrouw
G81 P. Havinga
G82 M. v.d. Heijden
G83 J. Hoogzaad
G84 H.W. Verhagen
G85 H. Leenders
G86 Adr. Broks en Broks, Jord. inwonend
G87 M.J. Verbruggen
G87a A.P. Smits
G88 W. Smits e.a.
G89 A. Smits
G90 A. v.d. Doelen
G91 J.M. v.d. Westelaken en Van Veghel, M.
G92 Hub. v.d. Heuvel
G93 J.J. v.d. Wijdeven
G93a Joh. van Hamond
G94 W. v.d. Wijdeven
G95 W. van Uden
G96 Chr. Wouters
G97 Transformatorhuisje
G98 P. Santegoeds
G99 Weduwe A. van Zantvoort
G100 M. Swanenberg
G101 W.C. v.d. Heijden
G102 P. Heesakkers
G103 R.K. Jongensschool
G104 Gradus Hermsen
G105 Adr. Spierings Toegevoegd
G106 J.M. Speirings
G107 W. v.d. Heijden
G108 A. Korsten
G108a Pastoor Vissers
G109 Lamb. van Erp Klooster. Doorgehaald: Hiepen, H.
G110 Bewaarschool
G111 R.K. Meisjesschool
G112 H.E. v.d. Akker
G113 Joh. van Venrooij
G114 Joh. G. Bolwerk
G115 Joh. Vulders
G116 M. van Dijk
G117 Hendrikus Korsten
G118 J. Steenbakkers
G119 Martinus van der Wijst
G120 Ger. van de Braak Doorgehaald: Duffhues, Johan A.
G121 Molen Duffhues
G122 J.A. Duffhues
G123 A.M. Spierings Doorgehaald
G124 H. Steenbakkers
G125 J. Korsten
G126 H.A. v.d. Heijden
G127 H. Korsten
G128 Weduwe Ant. van Dinther
G129 Weduwe H. Korsten
G130 Joh. Manders
G131 M. van Gaalen
G132 Joh. v.d. Vorstenbosch Toegevoegd
G133 H. van Kessel